دست‌سازهای ایرانی رقیب جدی وارداتی‌ها
زیورآلات و دست‌سازها (اکسسوری) امروزه جنبه تزیین یا اضافه ندارد؛ بلکه در بسیاری از موارد به‌عنوان بخشی از لباس است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، این بخش خاص در طراحی لباس (از کلاه گرفته تا کفش و جوراب) در جهان امروز تبدیل به یک صنعت چند صد‌میلیارد دلاری شده و به آن اکسسوری هم می‌گویند. این خردهریزها زن و مرد نمی‌شناسند؛ اما برای بخش لباس بانوان طبیعی است که طیف گسترده‌تر و تعداد اقلام بیشتری دارد. البته برخی از این خردهریزها در دنیا خودشان تبدیل به یک صنعت با گردش مالی چشمگیر شده‌اند. برای مثال ساعت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین اکسسوری‌ها در سال ٢٠٠٦ ارزش بازارش در دنیا به حدود ٢٦,٥میلیارد دلار رسید. بیشترین صادرات کفش و کمربند مربوط به چین با ١٩میلیارد دلار، ایتالیا با بیش از ٨میلیارد دلار و هنگکنگ با بیش از ٦میلیارد دلار در سال ٢٠٠٦ بوده است.
بازار ٢٧٥میلیارد دلاری اکسسوری بازار بدلیجات و زیورآلات در دنیا هم گردش مالی قابل توجهی دارد. ارزش بازار این صنعت از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠٠٦ رشد متوسط ٥,٢درصد داشته و پس از رکود سال ٢٠٠٨ رشد این صنعت هم آهسته‌تر شده و با میانگین ٥درصد رشد کرده است؛ اما همچنان روند رو به رشد خود را حفظ کرده است. ارزش صنعت ساخت زیورآلات و بدلیجات در آمریکا (از سال ٢٠٠٦ آمار جدیدتری وجود ندارد) چیزی حدود ١٤٦میلیارد دلار بوده است. بازارهای عمده خرید (خریداران) بیشتر کشورهای چین، هند، ایتالیا، ژاپن، ترکیه، خاورمیانه، انگلیس و آمریکاست. بازارهای اصلی تولید بدلیجات چین، ترکیه، ایتالیا، هند، آمریکا و برزیل هستند. در سال ٢٠٠٦ پیش‌بینی می‌شد که تا ٢٠١٥ ارزش این بازار به ٢٣٠میلیارد دلار برسد؛ اما با وقوع رکود جهانی این پیش‌بینی محقق نشد و درحال حاضر پیش‌بینی می‌شود که تا سال ٢٠٢٠ ارزش بازار فقط بدلیجات در دنیا به ٢٥٠میلیارد یورو (٢٧٥میلیارد دلار) برسد. البته توجه داشته باشید این مبلغ شامل همه اکسسوری‌های تولید‌شده از چرم، فلز، عاج، استخوان، سنگ، تیتانیوم و.... است.
دست‌سازهای ایرانی بازار بدلیجات در ایران به دلیل وجود نداشتن برند مشخص و بازاری که نشان‌دهنده رقابت و چیزهایی مانند این باشد قابل محاسبه نیست؛ اما این روزها با توجه به جمعیت نسل جوان و قدرت خرید مردم که نسبت به تورم رشد قابل توجهی داشته، بازار بدلیجات در ایران هم برای خودش جایی باز کرده است؛ به‌خصوص بدلیجات دست‌ساز که نمونه‌های آن در دیگر کشورها کمتر دیده می‌شود. بسیاری از طرح‌های این بازار کپی از طرح زینت‌آلات و حتی مصنوعات طلا در داخل و خارج از ایران است؛ اما دست‌سازهای برنجی به همراه سنگ‌های نیمه‌قیمتی مثل عقیق، جید، سنگ لاجورد یا مرجان و... با توجه به قیمت متوسط یا پایینی که دارند با استقبال زیادی مواجه شده‌اند. نگاهی به ویترین نقره‌‌فروشی‌ها که بخشی از آن به این خردهریزها اختصاص یافته تا صفحات و سایت‌های اینترنتی در دنیای مجازی نشان می‌دهد که این بازار برای خودش مخاطبان بسیاری دارد. بسیاری از صفحات مجازی نیز شما را تشویق به ساخت این زیورآلات می‌کنند و مواد خام ساخت آنها را در اختیار شما می‌گذارند تا به‌عنوان یک کارآفرین (حتی در حد ابتدایی) به این کار مشغول شوید.
خرید لوازم از بازار تا اینترنت زیورآلات دست‌ساز با توجه به امکانات، کمتر نقره و تیتانیوم است. چون ساخت و پرداخت این فلزات نیز به طراحی و ریخته‌گری و به‌اصطلاح «مخراج‌کاری» مانند طلا نیاز دارد؛ کمتر احتمال دارد که یک سازنده نیمه‌حرفه‌ای به سراغ آن برود. دست‌سازها و بدلیجات بیشتر با پایه برنج و نخ‌های مومکاری و آکرلیک یا چرم که دوام زیادی دارد، انجام می‌شود. این نخ‌ها و سیم‌های برنجی را به شکل کلاف خریداری می‌کنند و مرکز خرید آن هم بازار بزرگ تهران، پله‌های مسجد ارگ بازار تهران است و این روزها به شکل اینترنتی هم خریداری می‌کنند. با توجه به سطح قیمت این دست‌سازها که ارزش متوسط دارد، استفاده از سنگ‌ها و نگین‌های نیمه‌قیمتی و بدل بر روی آنها کاربرد دارد. هر تکه و قطعه از این دست‌سازها به شکل جداگانه ساخته یا خریداری می‌شود. بیشتر سنگ‌ها نیز به شیوه آماده و تراش‌خورده و داخل یک بند (ریسه) شده به فروش می‌رسد. برای مثال یک کلاف سیم برنجی با ضخامت ٠,٨ میلیمتر را حدود ١٢هزار تومان می‌توانید بخرید. البته متراژ این کلاف‌ها با توجه به ضخامت آنها متفاوت است و هرچه ضخامت بیشتر باشد، متراژ کلاف کمتر می‌شود. برای ساخت دست‌سازها سیم‌های برنجی با ضخامت ٠.٨، ١.٠، ١.٢، ١.٥ و ٢ میلیمتر کاربرد دارد.
سنگ‌ها پرهزینه‌ترین بخش اما پرهزینه‌ترین بخش ساخت دست‌سازها نگین و سنگ‌های آن است. البته امروز به کمک فناوری نگین و سنگ‌های قیمتی به‌طور مصنوعی ساخته میشوند که در این دست‌سازها کاربرد زیادی دارند؛ برای مثال یک ریسه سنگ طرح فیروزه سایز متوسط (اندازه خود سنگ) حداکثر بین ٨ تا ١٠هزار تومان قیمت دارد اما یک ریسه کوچک از سنگ فیروزه اصل از ٢٠هزار تومان شروع می‌شود و به ٤٠ تا ٨٠هزار تومان هم می‌رسد که اندازه‌های درشت‌تر هم دارد و سنگ‌های بزرگ‌تر نیز به‌عنوان نگین درشت تکی فروخته می‌شود که از ٣٥هزار تومان شروع می‌شود. سنگ‌های دیگر مانند جید سبز که یکی از پرطرفدارترین سنگ‌ها در بدلیجات است، هر ریسه‌اش بین ١٢ تا ٣٥هزار تومان است. قیمت سنگ‌ها با توجه به نوع تراش یا ساده بودن آنها و اندازه سنگ‌ها متغیر است. ریسه‌های سنگ مرجان قرمز هم از پرطرفدارترین سنگ‌هاست که هر ریسه آن بین ١٠ تا ٣٠هزار تومان به فروش می‌رسد. عقیق در رنگ‌ها و تراش‌های مختلف هر ریسه‌اش بین ١٥ تا ٦٠هزار تومان هم به فروش می‌رسد. سنگ مشکی اونیکس، آمیتست بنفش، اوپال آبی، حدیدهای درجه دو و سه، کوارتزهای بی‌رنگ و دودی و.... ازجمله سنگ‌هایی هستند که بین سازندگان و خریداران دست‌سازها مورد توجه هستند و قیمت‌های متوسطی حدود ١٠ تا ٣٠هزار تومان برای هر ریسه دارند.
بازاری پررونق در اینترنت البته قیمت این دست‌سازها به‌خصوص در صفحات شبکه‌های اجتماعی نیز قابل توجه است. البته هرچه تعداد سنگ‌های به کار رفته در این دست‌سازها بیشتر باشد، قیمت آنها به‌طور طبیعی بیشتر است؛ برای مثال یک گوشواره برنجی با یک تک‌نگین جید سبز یا فیروزه اصل حدود ٢٠هزار تومان قیمت دارد. البته این دست‌سازها در بیشتر مواقع به صورت نیم‌ست (گوشواره و گردنبند یا گردنبند و انگشتر) تا حدود ٥٠ تا ٧٠هزار تومان به فروش می‌رسد. البته بازهم طبیعی است اگر سنگ‌های قیمتی اصل باشد این دست‌سازها تا ١٠٠هزار تومان هم به فروش می‌رسند.
البته دست‌سازهای ترکیبی که با استخوان گاو، عاج یا چوب ترکیب میشوند کمی از روال عادی قیمت‌گذاری فاصله می‌گیرند؛ برای مثال یک گردنبند صدف که فقط ٤ قطعه صدف گرد در آن به کار رفته و بقیه از زنجیر برنجی تهیه شده است حدود٧٠هزار تومان به تنهایی قیمت دارد. یا گردنبندی از چرم که یک تک‌گل از استخوان شتر دارد حدود ٩٠هزار تومان قیمت‌گذاری شده است. در مجموع برخی افراد که به این شغل و حرفه روی آورده‌اند رفته‌رفته بازاری ساخته‌اند که می‌تواند رقیب جدی برای بدلیجات وارداتی در بازار شود. بدلیجاتی که بیشتر به صورت قاچاق و کیلویی یا به شیوه چمدانی و مسافری وارد می‌شود و تعداد کمی از آنها هم که مشخص وارد ایران می‌شود، بیشتر همراه با برندهای ساعت بوده است. البته بیشترین مقدار بدلیجات وارداتی در ایران از چین، امارات و شرق دور مانند تایلند و هنگکنگ و... وارد می‌شود. تخمین‌های نه چندان دقیق و رسمی نشان می‌دهد که ارزش بازار بدلیجات خارجی در کشور بیش از ٥ یا ٦میلیاردتومان است. فروش بین‌المللی دست‌سازهای ایرانی دست‌سازهای ایرانی با توجه به پیشینه زینت‌آلات و مصنوعات طلا در ایران در سایت‌های خارجی مانند اتسی (etsy) و ای‌بی (ebay) خواهان بسیاری دارد. سایت اتسی یک فروشگاه اینترنتی است که بیشتر دست‌سازهای افراد عادی و به‌خصوص بانوان را عرضه می‌کند و در آن از کارهای ایرانی زیاد دیده می‌شود. کارهایی از المان‌ها و نشانه‌های ایرانی مانند خورشید‌خانم، نشان فروهر، بز سیلک، گل و مرغ، ماهی‌های سفالی مند و گناباد و...؛ برای مثال یک گوشواره چوبی ایرانی در سایت اتسی ١٩ یورو و یک دستبند عقیق که مخلوطی از مفرغ و نقره است حدود ١٩٨ یورو قیمت دارد. البته در این سایت‌ها زینت‌آلات و مصنوعات عتیقه به فروش نمی‌رسد؛ اما بازار این دست‌سازها در اروپا گرم است و برای خودش خواهان بسیاری دارد.
