قیمت غذای جهان در سراشیبی

قیمت مواد غذایی که از نیمه دوم سال میلادی روندی ثابت و توام با کاهش را تجربه کرده است در ماه نوامبر (آبان-آذر) نیز یک و نیم درصد کاهش یافت. اگرچه این کاهش امید به بهبود بازار مواد خوراکی در جهان را افزایش داده است اما بهای مواد خوراکی همچان بالا است. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد می‌گوید: اگر از دور ریز مواد خوراکی در جهان جلوگیری شود امکان دسترسی 500 میلیون گرسنه به غذا فراهم می‌شود. سازمان خواربار ملل متحد (FAO) در تازه‌ترین گزارش خود از کاهش قیمت جهانی مواد غذایی در ماه نوامبر خبر داده و اعلام کرده است: شاخص قیمت مواد غذایی در جهان در این ماه به پایین‌ترین حد خود از ژوئن 2012 میلادی رسیده است. کاهش قیمت شکر، روغن و غلات تاثیر زیادی بر افت قیمت جهانی مواد غذایی داشته است. بر این اساس شاخص قیمت مواد غذایی که از سوی فائو منتشر می‌شود در ماه نوامبر به کمتر از 211 واحد رسیده است که نسبت به اکتبر بیش از 3 واحد کاهش داشته است. این شاخص نسبت به نوامبر 2011 میلادی نیز بیش از 3 واحد کاهش داشته است. قیمت‌های جهانی مواد غذایی به دنبال وقوع خشکسالی بی‌سابقه آمریکا در نیم قرن گذشته و آب و هوای خشک در مناطق دریای سیاه، در طول تابستان افزایش یافت و به سطحی نزدیک شد که در سال 2008 موجب شکل‌گیری بحران غذایی شده بود. به گفته عبدالرضا عباسیان، اقتصاددان ارشد فائو از آن زمان سطح قیمت‌ها پایین آمده و در دو ماه گذشته به دلیل سهمیه‌بندی تقاضا و عرضه از سوی مناطق دیگر که کمبود عرضه از سوی مناطق دچار خشکسالی را جبران کرده، کاهش داشته است. اما عباسیان دورنمای سال 2013 را به دلیل برداشت زیاد از ذخایر و نامشخص بودن وضعیت آب و هوا که نقش اساسی در سطح تولید محصول بهتر در سال آینده خواهد داشت، نامعلوم توصیف کرد. «هر چه ذخایر کمتر باشد به این معنی خواهد بود که هرگونه تحول غیرمنتظره‌ای، موجب تغییرات قیمت بیشتری می‌شود و این همان چیزی است که در چند سال گذشته شاهد بوده‌ایم و فصل آینده نیز تفاوت چندانی نخواهد داشت مگراینکه ذخایر در سطحی موجود باشند که آسودگی خاطر برای جامعه تجاری به همراه داشته باشد.» ذخایر غلات محدودتر می‌شود با وجود این امید، فائو باز هم تخمین خود در مورد تولید جهانی غلات در سال 2012 میلادی را کاهش داده است؛ بر اساس پیش‌بینی فائو میزان تولید غلات در جهان امسال به کمتر از 2.282 میلیون تن خواهد رسید که نسبت به سال گذشته با افت 2.8 درصدی روبه‌رو خواهد شد. فائو پیش‌بینی می‌کند با وجود کاهش قیمت‌ کالاهای اساسی، بازارهای جهانی غذا به دلیل محدود شدن ذخایر و عرضه غلات، با نوسانات بیشتری در سال 2013 روبه‌رو می‌شوند. این نهاد دیده بان همچنین تخمین خود از میزان ذخایر جهانی غلات در پایان فصل 2013 را تنزل داد و حدود 495 میلیون تن برآورد کرد که پنج درصد کمتر از میزان آنها در آغاز فصل است. دورریز هزار میلیارد دلار غذا از سوی دیگر آمارهای فائو نشان می‌دهد با جلوگیری از حیف و میل شدن مواد غذایی در جهان، می‌توان مواد غذایی مورد نیاز 500 میلیون نفر از جمعیت کره زمین را تامین کرد بدون اینکه نیازی به افزایش تولید محصولات کشاورزی و وارد کردن فشار بر منابع طبیعی باشد. بر اساس گزارش فائو، هر سال بیش از 680 میلیارد دلار مواد غذایی در کشورهای توسعه یافته و 310 میلیارد دلار نیز در کشورهای در حال توسعه و نو ظهور حیف و میل می‌شود. یکی از مهم‌ترین علل افزایش چشمگیر حیف و میل مواد غذایی تمایل زیاد طبقه مرفه و ثروتمند در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای مصرف بیشتر است. بیش از 1.5 میلیارد نفر از مردم جهان با مشکل اضافه وزن روبه‌رو هستند و 868 میلیون نفر نیز با سوء تغذیه روبه‌رو هستند. پیشنهاد برای رفع گرسنگی در برابر این نگرانی‌ها فائو توصیه می‌کند با افزایش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی به کاهش گرسنگی در جهان کمک شود. پیش از این نهادهای دیده‌بان اعلام کرده بودند: حدود 870 میلیون نفر یا از هر هشت نفر در جهان یک نفر دچار سوء‌تغذیه مزمن هستند. ریشه‌کنی گرسنگی شدید در میان اهداف توسعه‌ هزاره سازمان ملل قرار دارد. فائو در گزارش «وضعیت غذا و کشاورزی 2012» از دولت‌ها خواست با کمک به تضمین حقوق املاک، بهبود زیرساخت روستایی و تشویق تشکیل همکاری‌های تولید‌کننده، به افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش کشاورزی کمک کنند. این نهاد سازمان همچنین کشاورزان را در هر استراتژی برای افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش محوری خواند و هشدار داد که سطح سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی به ازای هر کارگر در بخش کشاورزی مناطقی که فقر روستایی و گرسنگی شدید‌تر است، ثابت بوده یا کاهش یافته است. مدیریت ضعیف، سطح بالای فساد و مالیات بالای کشاورزی از جمله موانع بیشماری هستند که انگیزه‌ کشاورزان برای سرمایه‌گذاری در این بخش را کاهش داده‌اند. در گزارش فائو همچنین به فرصت‌های اشتغال و انتقال فن‌آوری که با سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی محقق می‌شوند، اشاره شده اما در عین حال تاکید شده که دولت‌ها و شرکت‌ها باید تضمین کنند که مردم محلی سود می‌برند و انتقال زمین به شکل شفاف و منصفانه انجام می‌شود. دستورالعمل‌های جهانی مورد حمایت سازمان ملل در مورد استفاده مسوولانه از زمین، امسال پس از سه سال بحث و مذاکره مورد توافق بین‌المللی قرار گرفت و تلاش‌ها را برای ساماندهی تصرف زمین از سوی سرمایه‌گذاران خارجی در آفریقا و آسیا و بالابردن امنیت غذایی تقویت کرد. این دستورالعمل شامل ترویج حقوق برابر برای زنان برای داشتن حق زمین و ایجاد سیستم‌های ثبت آمار شفاف دسترس‌پذیر برای مردم فقیر روستایی و حمایت از حقوق سنتی زمین است.