گزارشی از بازار تجهیزات کمک‌توانبخشی
براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، ۵/۷درصد جمعیت کشور را افراد ۶۵سال و بالاتر تشکیل داده‌اند. با توجه به اینکه سن سالمندی از ۶۰سال محاسبه می‌شود، برآورد می‌شود در حال حاضر ۸درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهد و این رقمی حدود ۶میلیون و ۸۰۰هزار نفر است. این جمعیت میلیونی نیازهای زیادی دارند که وسایل و تجهیزات کمک‌حرکتی و کمک‌درمانی از جمله مهم‌ترین‌شان هستند.
اما به نظر می‌رسد که پیش‌بینی ویژه‌ای برای تولید کالاهای مورد این نیاز این طیف از جمعیت نشده و عمده وسایل وارداتی است. اما با توجه به این جمعیت و جمعیتی که در کشورهای همسایه وجود دارد، به نظر می‌رسد که می‌توان برنامه‌هایی برای تولید در نظر داشت. کما اینکه هستند فعالان اقتصادی که در این حوزه فعالیت‌هایی را آغاز کرده‌اند. از طرفی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز تولید این وسایل را جزو اولویت‌های سرمایه‌گذاری در سال جاری قرار داده است. در این گزارش بازار وسایل اینچنینی را در گفت‌وگو با مهین رئیس‌دانا، رئیس گروه توانبخشی، تجهیزات و وسایل کمک‌توانبخشی سازمان بهزیستی و مرتضی علی‌محمدی، مدیرعامل شرکت موژان طب بررسی کرده‌ایم. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرصت امروز، رئیس‌دانا در مورد عمده وسایل مورد نیاز این افراد می‌گوید: به‌طور کلی سالمندان به دلیل عوارض ناشی از تحلیل عضلات و مفاصل، دچار مشکلاتی در تحرک و جابه‌جایی می‌شوند که اگر ضعف بینایی و شنوایی را نیز به آنها اضافه کنیم، می‌تواند در روند زندگی آنها مشکلات فراوانی را به‌وجود آورد. در عین حال وسایل و تجهیزاتی وجود دارند که استفاده از آنها می‌تواند در استقلال و افزایش کارایی و کیفیت زندگی سالمندان موثر واقع شود. وی در ادامه اضافه می‌کند: همچنین وسایلی که در انجام فعالیت‌های روزمره در منزل به سالمندان کمک می‌کنند نظیر انواع دستگیره‌های مخصوص توالت و حمام، دستگیره‌های مخصوص آشپزی و آشپزخانه و کفی‌های ضد سرخوردن مخصوص حمام و آشپزخانه از دیگر وسایل مورد نیازشان است. همچنین باید وسایلی را که در در جابه‌جایی سالمندان در منزل استفاده می‌شوند نظیر انواع بالابرهای خانگی، تجهیزات انتقال فرد از صندلی به تخت و برعکس و صندلی‌های چرخدار مخصوص خانه، واکر و عصا به این لیست اضافه کرد. اما نیازهای سالمندان بیرون از منزل نیز وجود دارد و باید از تجهیزات و وسایل ویژه‌ای استفاده کنند مانند صندلی چرخدار مکانیکی و برقی، اسکوتر برقی و انواع واکر و عصا. همچنین به این وسایل باید انواع سمعک‌ها، انواع تشک‌های مخصوص برای دوران از کارافتادگی و ده‌ها وسایل دیگر را نیز اضافه کرد. این مقام مسئول همچنین اضافه می‌کند که سازمان بهزیستی تاکنون برنامه‌ای برای تولید یا حمایت از تولیدکنندگان این وسایل نداشته است. اما آنچه در بازار خریدوفروش لوازم مورد نیاز سالمندان به چشم می‌خورد وارداتی بودن ۹۰درصد این وسایل است و اگر هم کسی ادعای تولید در این زمینه را دارد تنها چند وسیله محدود را تولید می‌کند و مثلا بنا بر اظهار فعالان این صنف با اینکه وسیله‌ای مانند ویلچر بیش از ۵۰نوع دارد، در ایران تنها دو نوعش تولید می‌شود که نمونه‌ای قدیمی و با کارایی بسیار اندک است. نیازهای آینده را پیش‌بینی نمی‌کنیم مرتضی علی‌محمدی، مدیرعامل شرکت موژان طب که از باسابقه‌های این حوزه به شمار می‌رود در مورد وضعیت تولید وسایل مورد نیاز سالمندان در کشورمان به «فرصت امروز» می‌گوید: با اینکه جمعیت سالمند ایران قابل توجه است و در سال‌های آینده نیز این جمعیت مسیر صعودی خواهد داشت، اما توجه جدی به تامین نیازهای‌شان نشده است و تولید قابل توجهی در این زمینه در ایران نداریم چون اصولا تکنولوژی تولید نداریم و هنوز تصور ما از وسایل مورد نیاز سالمندان تنها تولید یک یا دونوع ویلچر است، در حالی که در سطح جهان هر روز بر تنوع و تعدد وسایل اینچنینی افزوده می‌شود. وی کشورهای آلمان و ژاپن را در این زمینه مثال می‌زند که به ترتیب با داشتن ۲۵ و ۲۳درصد جمعیت سالمند دارای پیرترین جوامع هستند و با پیش‌بینی‌های مورد نیاز محیط‌های قابل استفاده، تجهیزات لازم و وسایل کمک‌توانبخشی را فراهم کرده‌اند. مدیرعامل موژان طب در ادامه مثالی می‌زند تا تنوع محصولات مورد نیاز سالمندان را روشن‌تر کرده باشد: مثلا بسیاری از سالمندان نمی‌توانند به تنهایی غذا بخورند و احتیاج دارند که کسی کمک‌شان کند، اما امروزه قاشق‌های دسته‌کجی تولید شده که نیاز به حضور فرد دیگری را از بین می‌برد. یا ویلچر بیش از ۵۰مدل در سطح جهان موجود است اما در ایران این تنوع را نداریم. وی کشور چین را پیشتاز تولید تجهیزات اینچنینی معرفی می‌کند و می‌گوید: چین برای کل دنیا تولید می‌کند. با نگاهی صادراتی تولید خواهم کرد این فعال اقتصادی در مورد این سوال که آیا برنامه‌ای برای تولید این محصولات دارید یا نه می‌گوید: با اینکه به نظر می‌رسد جمعیت حدودا ۷میلیون نفری سالمندان نمی‌تواند تیراژ لازم را برای تولید ایجاد کند اما باید به این جمعیت، معلولان و سایر افرادی را که به هر دلیلی دچار عارضه‌های جسمی هستند، اضافه کرد. وی همچنین اضافه می‌کند مهم‌ترین دلیلی که موجب شده به سمت سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب شود، نگاه صادراتی بوده است و به همین دلیل در بندر انزلی سرمایه‌گذاری کرده و می‌خواهد با مهندسی معکوس تولید دو نوع ویلچر را در این منطقه پیگیری کند. مدیرعامل موژان طب پرفروش‌ترین‌های بازار را عصا، واکر و ویلچر معرفی می‌کند. وی در ادامه بازار کشورهای آسیای میانه و مرکزی و خاورمیانه را جامعه هدف خود معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: بین ۱۲ تا ۱۵درصد آماری است که از تعداد سالمندان این مناطق داریم و همچنین بین ۱۵ تا ۱۸درصد نیز آمار مربوط به جمعیت معلولان این مناطق است. این فعال اقتصادی در پایان اضافه می‌کند: قرار است تیراژی بین ۵ تا ۷هزار عددی را در ماه داشته باشیم و برای این هدف سرمایه اولیه‌ای به‌میزان ۴ تا ۵میلیارد تومان لازم است.
