معضل مالیات بر خانه‌های خالی

بحث مالیات بر خانه های خالی و دپو شدن ساختمان در اقتصاد ایران از مدتها پیش در موضوع بحث کارشناسان و مجلس شورای اسلامی بوده است. موافقان با هدف جلوگیری از تبدیل شدن مسکن به ابزار ذخیره ثروت از این طرح دفاع می کنند و در مقابل، مخالفان معتقدند که این کار باعث می شود انگیزه برای ساخت و ساز از بین برود. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تسنیم، برخی کارشناسان معتقدند که وضع مالیات برخانه‌های خالی، حتی اگر به ایجاد جنبش در بازار مسکن نیز نیانجامد، حداقل مالیات آنان باعث گردش پول در اقتصاد کشور می‌شود، و مخالفان معتقدند که اخذ مالیات از خانه‌‌ های خالی منجر به تعطیلی بازار ساخت‌ وساز و بی‌انگیزه‌ شدن بسازوبفروش‌ها می‌شود چون که سازنده‌ها در تهران به امید نگهداری واحدها تا زمان نامعلوم برای فروش با قیمت مناسب و مطلوب، مشغول ساخت‌وساز هستند و اگر در زمان انتظار آنها، از واحدهای ساخته‌شده‌شان مالیات گرفته شود، از ساخت‌وساز منصرف می‌شوند! احتکار به اعتقاد کارشناسان یکی از عواملی است که به رکود بازار مسکن دامن زده است، راه حلی که برای این مشکل مطرح می‌شود بیش از سه سال در کشاکش موافقت و مخالفت مجلسی‌ها، کارشناسان و مسئولان گاه به فراموشی سپرده می‌شد و گاه موضوع اصلی اظهارنظرها قرار می‌گرفت؛ بحث مالیات بر خانه‌های خالی بحث جدیدی در اقتصاد ایران نبود، قانون مالیات بر خانه‌های خالی که به باور کارشناسان اقتصادی موجب رونق مسکن و تعادل میان عرضه و تقاضا خواهد شد از سال 1366 تا 1380 اجرا شده بود، اما از سال 1380 از قانون حذف و بار دیگر بحث بازگشت آن به قانون از سال 1391 مطرح شد. و با توجه به اظهارات قائم مقام سازمان امور مالیاتی اخذ مالیات از خانه‌های خالی از ابتدای سال 96 اجرا خواهد شد. طرح دریافت مالیات از خانه‌های خالی در دولت قبل مطرح شد و در دولت فعلی نیز پیگیری آن ادامه یافت تا آنکه بالاخره در ماده 54 مکرر اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم تصویب شد. مالیات بر خانه‌های خالی به طور قطع، عمل موثری است و اگر برای این مهم مبلغ منطقی تعیین شود، راهکاری موثر خواهد بود، اما باید به این نکته توجه داشت که این راهکار به تنهایی به تعادل در بازار مسکن منجر نخواهد شد. قیمت مسکن در ایران 21 برابر سطح درآمد سالانه یک خانوار است که از این نظر (قدرت ضعیف خرید مسکن) ایران در میان 120 کشور جهان رتبه 13 را به خود اختصاص داده است. در آمریکا و کانادا و اصولاً کشورهای پیشرفته، در بخش مسکن، چگونه عمل کردند که قیمت این چنین در مقایسه با درآمد پایین است؟ جواب بسیار ساده است، در این کشورها هیچ خانواده ای هوس داشتن خانه دوم نمی کند، چون داشتن خانه یعنی‌ هزینه، در این کشورها تمام کسانی‌ که دارای کوچکترین ملک یا خانه یا اموال غیر منقول می باشند حتی مزرعه و ویلای خارج شهر و روستاها باید مالیات در حدود یک درصد قیمت سال گذشته آن ملک را بدهند، به علاوه باید هزینه‌هایی‌ دیگری نیز متقبل بشوند مانند هزینه‌های ثابت برق، آب، گاز و شارژ یا رسیدگی به باغچه خانه و برف روبی پیاده رو که اگر نکنند توسط شهرداری محل جریمه می‌شوند حتی اگر خانه خالی‌ از سکنه‌ باشد، ولی‌ در مقابل، در ایران بهترین، بی‌ دردسر‌ترین سرمایه گذاری خرید خانه و خالی‌ نگاه داشتن آن است. در بسیاری از کشورهای دنیا این طرح( مالیات از خانه های خالی) به شکل قانونی و مشخص سالهاست که اجرا می شود. به عنوان مثال به برخی از این کشورها اشاره می کنیم: خانه های خالی در اسپانیا روزانه 9 یورو جریمه می شوند دولت ایالتی باسک اسپانیا مالکان واحدهای خالی را به میزان روزانه 9 یورو جریمه می کند. با اتخاذ این تصمیم از سوی دولت ایالتی باسک اسپانیا در صورتی که ملک مورد نظر برای سال دوم نیز خالی بماند مقدار جریمه به میزان 12 یورو در روز افزایش می یابد. بنابراین گزارش مقامات ایالتی باسک اظهارداشته اند در شرایطی که بسیاری از مردم نیازمند خانه هستند وجود خانه های خالی از سکنه غیر قابل قبول است. مالیات 10 درصدی در آمریکا بنابر یک مصوبه قانونی در آمریکا، خانه هایی که به امید افزایش قیمت و کسب سود در آینده خالی نگه داشته شده باشند، صاحبان آنها مالیاتی معادل 10 درصد ارزش ملک را باید بپردازند. این مالیات برخانه هایی اعمال می شود که برای مدت زمان یک سال خالی ثبت شوند. بر اساس این گزارش کشور آمریکا جزو کشورهایی است که شکست را در بازار مسکن تجربه کرده است. برای مثال دهه 1980 میلادی یکی از دوره هایی است که بازار مسکن آمریکا با این شرایط مواجه شده است، و در حال حاضر نیز از ناحیه مسکن به شدت مورد تهدید است. وضعیت مالیات بر خانه های خالی در فرانسه مقامات دولتی فرانسه اقدام به وضع مالیات بر خانه های خالی در شهر پاریس و شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت کرده اند. بر اساس طرح توسعه منطقه پاریس و حومه سالانه باید 53 هزار واحد مسکونی در این منطقه عرضه شود. این در حالی است که آمار عرضه سالانه مسکن در این منطقه نزدیک به 41 هزار واحد است. براساس این گزارش دولت فرانسه برای رفع این کسری در بخش هایی از این کشور اقدام به وضع مالیات بر خانه های خالی کرده است. تشدید مالیات بر خانه های خالی در انگلستان دولت های محلی در بندر اسمیر و نستون انگلستان تصمیم به تشدید مالیات بر خانه های خالی به منظور بازگرداندن این خانه ها به بازار مسکن گرفته اند. بنا براین تصمیم، پس از 6 ماه خالی ماندن خانه ای در این منطقه، مالیاتی معادل 50 درصد از کل مالیات بر خانه های خالی وضع می شود و بعد از یک سال خالی ماندن، صاحب خانه باید به اندازه کل ارزش مسکن مالیات بپردازد. مالیات تنها راه حل نیست، اما موثرترین است برای تعادل بخشیدن به عرضه و تقاضا در بخش مسکن باید سالانه دو میلیون واحد مسکونی ساخته شود. آمارها نشان از ظرفیت بالای بخش مسکن و لزوم اتخاذ شیوه‌های موثر برای ساماندهی آن دارد و هیچ راهی موثرتر از وضع مالیات‌های سنگین برای جلوگیری از احتکار و عرضه نشدن مسکن ساخته شده وجود ندارد و مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی برای شناسایی خانه‌های خالی آغازی بریک فرآیند است که البته مانند همه قوانین، اجرای آن مهم است و اگر به قانونی بدون ضمانت اجرا تبدیل شود در کنار بسیاری از قوانین کاغذی خواهد نشست.