طلای کم عیار، نقدینگی کم درآمدها را نشانه می رود

افزایش تقاضا و نیز رشد قیمت طلا و سکه در بازار سبب می‌شود که طلاهای کم عیار در بازار رواج یابد و شرایطی به وجود آید که مردم به دلیل نداشتن تخصص، دقت زیادی در عیار طلا به خرج ندهند و زمانی که قصد دارند مجدد این طلا را در بازار به فروش رسانند، با موضوع پایین بودن عیار آن مواجه می‌شوند. فروش طلاهای کم عیار در بازار این پدیده‌ای است که به تازگی در بازار رواج بیشتری پیدا کرده است و البته برخی تلاش دارند تا عیار پایین طلا را در میان مردم جا بیندازند و به بهانه اینکه قیمت آن کمی پایین تر است، آن را در بازار به راحتی خرید و فروش کنند. در این میان، موضوع خرید و فروش سکه‌های تقلبی نیز از سال گذشته در بازار مطرح شده بود و بر این اساس، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، تلاشی را برای جمع‌آوری سکه‌های تقلبی و ساماندهی بازار آغاز کرده بودند که البته با مقاومت‌هایی مواجه شد؛ به این معنا که هم اکنون شاهد ایجاد تنوع در عیار طلا در کشور هستیم و متاسفانه این طلاها به دلیل ناآگاهی مردم، به قیمت طلای با عیار رایج یعنی 18 عیار مواجه می‌شوند. مسئولان و متخصصان بازار طلا می‌گویند که طلا و جواهرات به ‌طورمعمول برحسب‌ عیار سنجیده‌ می‌شوند که بیانگر محتوا و میزان طلای به‌کار‌ رفته ‌است؛ البته به جای این شیوه می‌توان از روش دیگری برای توصیف میزان خلوص زیورآلات استفاده کرد و میزان طلای به ‌کار رفته در آن را در هزار محاسبه کرد. از آنجا که قیمتی که خریدار بابت مصنوعات می‌پردازد به ‌میزان طلای به ‌کار رفته در آن ارتباط دارد، برای مصرف‌کننده مهم است که بداند چه‌ میزان طلا در مصنوع خریداری شده، مورد استفاده قرار گرفته است. این در حالی است که بیشتر جواهرات جهان دارای برچسب حاوی درجه عیار و خلوص هستند که در واقع، بخشی از نشان عیار محسوب‌ می‌شود. متخصصان می‌گویند که طلای خالص یا همان 24 عیار، به ‌معنای آن است که در جواهر 100 درصد طلا به‌ کار رفته است؛ اما عیارهای پایین‌تر از 24 به این مفهوم هستند که میزان آلیاژهای به‌ کار رفته در ساخت مصنوعات را مشخص می‌کند. بررسی‌ها نشانگر این است که در کشورهایی همچون انگلیس، طلاهای حاوی 9، 14، 18و 22 عیار قابل فروش است و طلای 12عیار را نمی‌توان فروخت؛ زیرا از نظر قانون، عیار فروش آن مجاز نیست. از سوی دیگر، مصنوعات ساخته شده از طلا یا همان جواهرات کمتر از 24 عیار نیز، طیفی از رنگ‌ها را دربرمی‌گیرند که بر این اساس، هر‌چه درجه عیار کمتر باشد، رنگ‌ها متنوع‌ترخواهد بود. در این میان، عده‌ای معتقدند که اگر عیار طلا را کم کنیم، به سالم سازی بازار کمک شده است و مردم با اختیار بیشتری می‌توانند مصنوع مورد نظر خود را انتخاب کنند، در حالیکه در مقابل برخی دیگر معتقدند که این تنوع عیار باعث آشفتگی در بازرا و سردرگمی بیشتر خریداران و مردم می‌شود. ضرورت شفافیت در نظارت بر بازار طلا علی فخر موحدی، مدیرعامل صندوق توسعه صادرات طلا و جواهر در این زمینه می‌گوید: مخالفت با کاهش عیار طلا به دلیل تغییر رنگ و یا وجود اقلیم‌های مختلف جوی و فرهنگ‌های مختلف ایران، منطقی نیست؛ این در شرایطی است که برای جلوگیری از تغییر رنگ طلا، می‌توان با استفاده از روش‌های نوین آبکاری و یا استفاده از آلیاژهای با کیفیت بالا تا حدودی بهره گرفت. وی می‌افزاید: اصل موضوع در مورد مشکلاتی است که به دلیل عدم وجود و یا عدم توانایی سیستم‌های نظارتی به وقوع می‌پیوندد و آن هم موضوع تقلب است. به این معنا که در حال حاضر، ایران دارای سیستم استاندارد توزیع طلا با عیار 18، 20،22 و 24 است و گروههایی به تولید، گروهی به توزیع و بخشی هم در قسمت نظارت فعالیت دارند که البته تمامی گروهها باید فعالیت شفاف و قابل پیگیری داشته باشند. فخر موحدی ادامه می‌دهد: اگر تولید و توزیع فعالیت شفاف داشته باشند، حلقه آخر که نظارت است، مشکلی نخواهد داشت، در حالیکه هم اکنون این طور نیست؛ به این معنا که کار بخش نظارت به درستی اجرا نمی‌شود و ابزار و لوازم کافی در اختیار ندارد، بنابراین تمام مشکل‌های احتمالی به سمت مصرف‌کننده نهایی ارجاع می‌شود. وی اظهار داشت: هم اکنون با وجود استاندارد عیار 18 در بازار، توان نظارت و کنترل جدی و دقیق وجود ندارد و اگر عیار طلا افزایش یابد، آن وقت به طور قطع مشکلات زیادی بروز خواهد کرد. به گفته فخر موحدی، به دلیل خصوصیات خاص صنعت طلا و جواهر در پنهان و آشکار، زنجیره تولید صنعت طلا و جواهر از بخش‌های مختلفی از جمله مواد اولیه، واردکننده، تولیدکننده داخلی و خارجی، بنکدار داخلی و خارجی، حمل‌کننده، فروشنده و در نهایت مصرف‌کننده تشکیل شده است، بنابراین هرگونه رفتار و تصمیمی باعث تغییر و ایجاد متغیرهای جدیدی در این زنجیره خواهد شد که در صورت عدم بررسی کارشناسانه، این اقدامات صدمات زیادی را متوجه بازار و مصرف‌کننده خواهد کرد. رواج تقلب و کم‌فروشی، دستاورد تنوع در عیار طلا در این میان، بسیاری از متخصصان بازار طلا، هرگونه تنوع دادن در عیار طلای قابل فروش در بازار را یک تهدید می‌داند و معتقدند که بزرگترین دستاورد آن، تقلب و کم‌فروشی احتمالی است. بخشی از این مشکل را قوای حاکمیتی می‌تواند حل کند و بخشی دیگر که مستقیما به مردم مرتبط است را اهالی شاغل در این صنعت قابلیت خواهند داشت که حل و فصل کنند، در واقع بخش اعظم مشکلات را در قسمت عدم توانایی نظارت بر روی عیار به وجود می‌آید. در این میان البته به گفته کارشناسان، بخش اعظم مشکلات در قسمت عدم توانایی نظارت بر روی عیار به وجود می‌آید، یعنی این بخش می‌تواند به عنوان یک تهدید برای این رشته نمود کند؛ ضمن اینکه در صورت عدم نظارت کافی، تعداد زیادی سوءاستفاده کننده به این سمت گرایش پیدا می‌کنند. واردات طلای ساخته شده و فریب مصرف‌کنندگان در بازار بسیاری از فعالان و دست اندرکاران بازار طلا، مشکل و تهدید اصلی را ورود کالاهای ساخته شده از ترکیه، ایتالیا، هند، تایلند، هنگ کنگ، چین، مالزی و سنگاپور است که البته مطابق با قانون، واردات طلای ساخته شده ممنوع است، اما در عمل بازار تحت‌الشعاع همین واردات طلای ساخته شده است و اتفاقا، اقبال مردم نیز به خرید این طلاها بیشتر است. این در حالی است که برخی از واردکنندگان ایرانی، از تولیدکنندگان طلا در کشورهای هند و آسیای جنوب شرقی تقاضا می‌کنندکه طلای با عیار پایین یا به اصطلاح "عیار پست" تولید کنند و در مقابل، در شناسنامه این طلا، عیار 18 را به ثبت رسانند و به آن کد دهند. واردکنندگان ایرانی از تولیدکنندگان خارجی چه می‌خواهند؟ این موضوع را مدیرعامل صندوق توسعه صادرات طلا و جواهر هم تائید می‌کند و می‌گوید: زمانیکه از تولیدکنندگان هندی، ترک، تایلندی و حتی ایتالیایی در مورد عیار طلای تولیدشده برای مشتریان ایرانی سوال می‌شود، اگرچه از پاسخ طفره می‌روند، اما در نهایت اظهار می‌کنند که اغلب واردکنندگانی که کار با علامت استاندارد برای ایران و با کد تولید به ما سفارش می‌دهند، عیاری پایین تر از استاندار رسمی کشور را طلب می‌کنند و حتی کدهای متعدد تولید را هم با خود همراه دارند و از ما می‌خواهند که اختصاصی برای ایرانی‌ها تولید کنیم، این موضوعی تاسف بار است. وی می‌افزاید: در حالیکه اگر از آنها سوال شود که آیا این کار را نیز برای تولیدات داخلی خود صورت می‌دهید، آن را نفی می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد که به دلیل ممنوعیت واردات طلای ساخته شده به کشور که به نوعی قاچاق هم محسوب می‌شود، در حالیکه حتی مصرف‌کنندگان ایرانی این موضوع را که در طلای با فاکتور و خریداری شده از طلافروشان ممکن است تقلب وجود داشته باشد یا عیار طلا پایین باشد، به مخیله خود راه نمی‌دهند. وی می‌افزاید: در کنار اصلاح قوانین و مقررات که باید صورت گیرد و جرایم سختگیرانه‌ای از سوی فروشندگان طلا با عیار پایین یا تقلبی در نظر گرفته شود، باید اقداماتی همچون صدور فاکتورهای همگون، سیستم‌های نظارتی کدینگ محصولات، سیستم فراگیر جامع اطلاع رسانی تولیدکنندگان و فروشگاهها نیز پیاده شود، ضمن اینکه نظارت دقیق بر تولید و تولیدکننده نیز صورت گیرد. به اعتقاد فخر موحدی، بهترین حالتی که به عنوان راهکار می‌تواند در کشور ما نیز اتفاق بیفتد، سرمایه‌گذاری در قسمت طراحی و بالابردن کیفیت تولید و افزایش تولید و پایین آوردن وزن و اجرت است. کالای خوب و باکیفیت و مبتنی بر سلیقه مشتری، همیشه بازار خود را خواهد داشت. وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر، باید به سمت سایر بازارهای بین‌المللی هدفگیری کرد و هدف از تولید، صادرات باشد. حتی می‌توان از مدل‌های فروش اعتباری و بازاریابی‌های مدرن و شبکه‌ای نیز بهره‌مند شد. آمارهای تولید طلا در کشور چه می‌گویند؟ آمارها نشانگر این است که حدود 2600 واحد دارای پروانه یا جواز کسب در صنعت طلا و جواهر فقط در تهران وجود دارد؛ ضمن اینکه حدود 3000 واحد هم بدون پروانه در بخش فروش فعالیت می‌کنند که به این تعداد، اگر آمارهای مطرح شده مثل تعداد تولیدکنندگان و گالری‌دارها که از 4 تا 6 هزار واحد در تهران عنوان می‌شوند نیز اضافه شود، در مجموع به تعدادی حدود 10 تا 12 هزار واحد فعال با پروانه و بدون پروانه فقط در تهران خواهیم رسید، آمار تخمینی کل کشور را به همین منوال و با همین روش می توان به دست آورد. براساس داده‌های آماری که ارقامی بسیار متفاوت را نشان می‌دهد، حدود 35000 تا 45000 واحد فعال در رسته‌های تولیدی خرد، کوچک، متوسط، و بزرگ واحدهای تولیدی، فروشگاهی و گالری در کل کشور در صنعت طلا و جواهر فعالیت دارند که از این تعداد، بخشی به تولید، بخشی به فروش و بخشی به واردات اقدام می کنند. تعداد واحدهای فعال با مجوز مشخص، تعداد واحدهای فعال بدون مجوز نامشخص، تعداد واحدهای دارای نشان استاندارد مشخص و تعداد کدهای واحدهای تولیدی نیز مشخص است. تعداد بازرسان استاندارد در حوزه ی طلا،نیز کاملا مشخص است. منافع و مضار چه کسانی در تنوع عیار است؟ به اعتقاد کارشناسان، تنوع در عیار طلا در مقطع کنونی به نفع واحدهای بزرگ تولیدی، فروشندگان و البته قاچاقچیان و تولیدکنندگان خارجی است؛ اما اگر تولیدکنندگان به سرعت بتوانند خود را پیدا کرده و مسیر تولید و بازار را شناسایی کنند، در طی 2 تا 3 سال بتوانند خلاء به وجود آمده را پر کرد، اما در نهایت اجرای بدون برنامه‌ریزی این کار به ضرر تولیدکنندگان کوچک و کارگاهها که بخش بزرگی از صنعت را تشکیل داده‌اند، است و در نهایت مشکلات عدیده‌ای برای مصرف‌کننده نهایی ایجاد خواهد کرد، چون فرهنگ‌سازی و اجرای این کار زمان بر است و بدون برنامه و از زاویه‌ای بسته نمی‌توان به اجرای آن اقدام کرد. تولید چند عیاری و تاثیر بر واردات و صادرات طلای ایرانی هم اکنون به گفته فعالان بازار، برای صادرات مصنوعات طلا محدودیتی در عیار وجود ندارد و بر اساس سفارش مشتری می‌توان اقدام به تولید و صادرات کرد، ولی نکته اصلی از همین جا شروع می‌شود. فخر موحدی در این زمینه می‌گوید: در قالب موارد صادراتی، کمتر از 30 درصد مزیت نسبی در تولیدات به عنوان صادرات مطرح است و اگر مسائل و نوسانات ارزی، مالیاتی، اعتباری و غیره در بین نباشد، بیشتر صادرات در گروه کالاهای مختلف تعطیل می‌شود، زیورآلات و مصنوعات نیز از این امر مستثنی نیستند.

سازمان ملی استاندارد طلاهای تقلبی را جمع‌آوری کند استاندارد طلا در ایران از جمله قدیمی‌ترین استانداردها است و بر این اساس، نظارت بر بازار نیز به طور قطع، با توجه به همین استانداردها باید صورت پذیرد. در این میان، باید نظارت‌ها را در بازار بیشتر کرده و نتایج آن را نیز اطلاع‎رسانی کند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که سازمان ملی استاندارد نیز می‌تواند خود یکی از مراجعی باشد که اظهارنظر کند که آیا چند عیاری شدن طلا با توجه به شرایط امروز بازار و نظارت‌ بر اجرای استانداردها قابل انجام است یا خیر، تنها سبب آشفتگی در بازار خواهد شد. فریدون بلغاری، مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد ایران در این رابطه می‌گوید: پیشنهاد تدوین استاندارد طلای 14 عیار در حال کارشناسی است و از نمایندگان بانک مرکزی هم در زمینه استعلام می‌شود. وی افزود: طلا با عیار 18، 20 و 24 هر یک علامت استاندارد مخصوص به خود را دارند. در عین حال، طلای با عیار کمتر از 14 از نظر ما غیراستاندارد است. همچنین بهادر کاظمی، معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد نیز درباره کاهش عیار طلا گفت: هرگونه کاهش یا تنوع در عیار طلا باید با تأیید سازمان ملی استاندارد باشد. این مجموعه نیز تمام جوانب را بررسی خواهد کرد تا مشکلی برای مردم ایجاد نشود. وی افزود: در حال حاضر طلاهای موجود در بازار دارای عیار 18، 20 و 22 است. از آنجا که قیمت جهانی طلا افزایش یافته تولیدکنندگان طلا و جواهر برای رونق کسب و کارشان و جلوگیری از تعدیل نیرو و همچنین حمایت از اقشار ضعیف جامعه که آنها بتوانند طلا خریداری کنند پیشنهاد کاهش عیار تا عدد 14 را مطرح کردند. کاظمی تصریح کرد: تاکنون برای کاهش عیار طلا تصمیم‌گیری نهایی نشده است، لذا تا زمانی که تمام ابعاد آن نظرسنجی و بررسی نشود، با ورود طلاهای 14 عیار به بازار موافقت نخواهیم کرد. وی با بیان این‌که معایب و مزایای طلای 14 عیار در بازار باید به دقت مورد تحلیل قرار گیرد، گفت: با اتحادیه‌ها، انجمن‌ها و تولیدکنندگان این حوزه جلسات تخصصی برگزار خواهیم کرد که در صورت صلاحدید و البته با هدف حمایت از مردم در مورد عیار طلا تصمیم‌گیری شود. معاون نظارت بر اجرای استاندارد با بیان این‌که اگر طلای 14 عیار وارد بازار شود، نظارت‌های این مجموعه گسترده‌تر خواهد شد، تصریح کرد: در حال حاضر به صورت دوره‌ای بازار طلا رصد می‌شود و اگر طلای 18 عیار با معیارهای واقعی آن هماهنگ نباشد ضمن توقیف طلا، با فروشنده برخورد قانونی خواهد شد. وی با بیان این‌که در آینده‌ای نزدیک نظرسنجی صورت خواهد گرفت تا مردم درباره طلای 14 عیار معیارهای خود را بگویند، گفت: کدگذاری طلا که از سال گذشته اجرا شد امکان ردگیری تولیدکنندگان را می‌دهد، لذا تخلف در این حوزه بسیار کمرنگ شده است.