کم‌توجهی متولیان، به مسرفان واقعی آب
نوروز 95 برخلاف سال‌های گذشته بارش‌های بهاری به نسبت بهتر بود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شهروند ، براساس آمارهای موجود و به گفته خسرو ارتقایی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، متوسط بارش‌های سالانه تهران در سال آبی تازه (از مهر ٩٤ تاکنون) به ١٩٥میلی‌متر مربع رسیده است که این رقم در مقایسه با سال گذشته (١٦٣ میلی‌متر مربع) نشان‌دهنده افزایشی قابل توجه است. هرچند که در مقایسه با متوسط بارش درازمدت ٤٨ ساله ایران ( ٢١٣ میلی‌متر مربع ) این رقم هنوز هم کم است، اما با وجود کاهش مصرف مردم (به اذعان مسئولان، مصرف آب شرب شهروندان در سال گذشته کاهش یافت) باید این پرسش را مطرح کرد که مدیریت مصرف آب در کدام بخش‌ها به خوبی دیده نشده است؛ چرا که با وجود روند بهبود مصرف آب میان مردم و ارایه آمار جدید بارش‌ها، هنوز هم مسئولان نیرو و آب کشور به مشترکان خانگی و شهروندان توصیه می‌کنند مصرف آب را کاهش دهند.
هرچند که این مقوله مورد قبول است و باید بر کنترل مصرف آب شرب خانگی اهتمام داشت، اما با وجود نکات یاد شده باید این سوال شهروندان را پرسید که نگاه مسئولان در این بخش تا کجا قرار است ادامه داشته باشد که مردم صرفه‌جویی کنند و به‌واقع «مردم چقدر باید صرفه‌جویی کنند؟» مصرف بی‌رویه آب خانگی توسط شهروندان، تنها عاملی نیست که به هدررفت آب منجر می‌شود؛ بلکه شبکه آب و فاضلاب قدیمی تهران و شهرستان‌های ایران، قدمتی بیش از ٥٠سال دارند و توجه کمی به این بخش می‌شود. فرسودگی تجهیزات و لوله‌ها در چنین شبکه‌ای هدررفت دایمی آب را دامن می‌زند اما در این بخش اطلاعات و اقدامات لازم اطلاع‌رسانی نمی‌شود، همچنین وجود چاه‌های غیرمجاز را هم نمی‌توان کتمان کرد. چاه‌های غیرمجاز منحصر به مزارع نیست؛ این نوع چاه‌ها را می‌توان در حومه شهرها و حتی در داخل شهر نیز مشاهده کرد.
برداشت‌های بدون مجوز، مصرف نادرست آب در بخش صنعتی و سازمان‌های دولتی، تصفیه نشدن پساب و فاضلاب از عوامل دیگری است که به هدررفت آب منجر می‌شود. با وجود تمام این عوامل نمی‌توان به‌طور کامل مشخص کرد در بحث هدررفت منابع آب مقصر واقعی کیست. در همین راستا مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای درباره ادامه روند صرفه‌جویی مردم در مصرف آب می‌گوید: قبل از این‌که بستن کمربند ایمنی برای سرنشینان به یک قانون تبدیل شود، مردم در ابتدا در مقابل آن مقاومت می‌کردند، اما درنهایت پس از تصویب قوانین مختلف و نظارت پلیس مجبور به انجام این کار شدند، هرچند این اجبار سودی برای دولت نداشت بلکه برای مردم مهم است. او بدون ارایه اطلاعات دقیق از بخش‌های اتلاف‌گر آب و مسرفان واقعی گفت: درباره مصرف آب نیز باید بگویم مصرف آب شهروندان ایرانی با الگوی جهانی مطابقت ندارد. در سراسر دنیا متوسط مصرف آب حدود ١٥٠ متر مکعب در روز است اما در ایران این شاخص تا ٢٢٠ متر مکعب هم رسیده است. ما در کشوری با آب و هوای خشک زندگی می‌کنیم. از سوی دیگر تمام زنگ خطرهای جهانی به ما نشان می‌دهد تا ٢٠٢٠ میلادی ما دچار بحران خشکسالی می‌شویم.
در حقیقت بحران اصلی ایران در سال‌های آتی کم‌آبی خواهد بود.به گفته این مقام مسئول، این درحالی است که تولید آب استان تهران یک‌میلیارد و صد‌میلیون مترمکعب است. وقتی چنین رقمی را بر ٨میلیون نفر(که روزها به ٩میلیون نفر می‌رسد) تقسیم کنیم، به رقم ٣٤٠ لیتر می‌رسیم. با احتساب ٢٣ تا ٢٤ درصد آب به حساب نیامده یا همان اتلاف آب باز هم متوجه می‌شویم سرانه مصرف آب شهروندان ٢٢٠ تا ٢٣٠ لیتر است. چنین رقمی بسیار بالاست. به هرحال ارتقایی آماری درباره متوسط اتلاف آب جهانی و اختلاف ایران با آن ارایه نکرد. او در ادامه افزود: برخی از شهروندان دلیل این مصرف بیش از حد را تمایز فرهنگی می‌دانند، اما نمی‌توان تمام این قضیه را به حساب فرهنگ گذاشت، زیرا مصرف آب ایرانیان حدود ٧٠ تا ٨٠ لیتر بیش از استاندارد جهانی است. البته ارتقایی آمار دقیق و کاملی از مصرف و اتلاف آب در بخش‌های دیگر ارایه نکرد. او درباره مصرف آب و میزان اتلاف آن در بخش صنعتی استان تهران گفت: ما حداقل میزان آب را به این بخش اختصاص داده‌ایم. هرچند در بخش صنعتی می‌توانند با فیلتر کردن آب ورودی یا با کنترل خروجی، چرخه استفاده بهینه از آب مصرفی را بکاهند. با وجود این، عمده مصرف ما در بخش خانگی است. مصرف بخش صنعت کمتر از ٥ تا ٦درصد و بخش کشاورزی نیز حدود ٥٤درصد است، اما مصرف بخش شرب حدود ٣٥درصد است که رقم بالایی به حساب می‌آید. از سوی دیگر این مقام مسئول درباره آمار اتلاف آب در سازمان‌های دولتی نیز اظهار بی‌اطلاعی کرد. او در این‌باره افزود: آمار دقیق این موارد در اختیار سازمان آب و فاضلاب است. اما سال گذشته هم ادارات مصرف خود را به شدت کاهش دادند.
همچنین به خاطر دارم سال گذشته استاندار تهران اعلام کرد حتی آب شرب ادارات پرمصرف قطع شده است. هرچند ارتقایی از ارایه آمار کاملی از مصرف و اتلاف آب در بخش‌های دیگر خودداری کرد اما وجود تلفات آبی در بخش‌های دیگر را کتمان نکرد. او گفت: به هر روی، ما باید مصرف بهینه آب را از خود شروع کنیم و نمی‌توان فقط از مردم خواست صرفه‌جویی کنند. هنوز هم در بخش‌های صنعت و کشاورزی تلفات آبی زیادی وجود دارد بنابراین فرصت برای بهینه‌سازی شرایط و مصرف آب وجود دارد. به‌عنوان مثال راندمان استفاده از آب در بخش کشاورزی اکنون ٤٠درصد است که گنجایش رسیدن به ٦٠درصد را نیز دارد.
ساماندهی چاه‌های غیرمجاز به جای تعطیلی در این نشست، ارتقایی به موضوعات دیگری نیز پرداخت که یکی از آنها پرونده چاه‌های غیرمجاز بود. او درباره احیا و تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی گفت: با وجود این‌که کمتر از ٥٠درصد منابع به ما تخصیص داده شده تاکنون توانسته‌ایم ١٢٠٠ حلقه چاه را ببندیم که بر اثر بستن این تعداد چاه ٦٠میلیون مترمکعب از برداشت غیرمجاز جلوگیری شد. در سطح استان تهران دو دشت مهم (تهران- کرج- شهریار) و دشت (ورامین- پاکدشت) وجود دارد. با وجود این‌که ما با مشکلات تامین کنتور مواجه بوده‌ایم تاکنون ٧٠٠ کنتور نصب شده که امیدواریم با تخصیص کامل این طرح در سال ٩٥ هم بتوانیم ادامه فعالیت داشته باشیم.به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، این درحالی است که از ١٧میلیارد تومان بودجه طرح یاد شده فقط ٧میلیارد تومان به چاه‌های غیرمجاز در شهر تهران اختصاص یافته است. او افزود: در شهر تهران نیز ١٠هزار حلقه چاه غیرمجاز داریم که سیاست ما برای این چاه‌ها بستن نیست بلکه فقط قصد ساماندهی آنها را داریم، چرا که برنامه ما این است که از این چاه‌ها برای مصارف خانگی، شست‌وشو، کارهای ساختمانی و فضای سبز استفاده شود و از آب تصفیه شده شهری برای انجام این امور مصرف نشود. از ١٠هزار حلقه چاه غیرمجاز تهران به تمامی آنها اخطار لازم و به ١٠٠٠ حلقه چاه نیز پروانه داده شده است. مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران با بیان این‌که از ٣٠هزار حلقه چاه غیرمجاز در سطح استان تهران ١٠هزار حلقه مربوط به شهر تهران و ٢٠هزار حلقه مربوط به محدوده استان تهران است، گفت: از این تعداد چاه‌های غیرمجاز چاه‌هایی که مربوط به محدوده استان تهران هستند باید بسته شوند اما در شهر تهران فقط چاه‌ها ساماندهی می‌شوند و فقط ١٠٠٠ چاه در شهر تهران غیرمجاز است.
فرار دوسوم آب از سد لار همچنین ارتقایی یکی از مهم‌ترین اقدامات سال ٩٥ آب منطقه‌ای تهران را اسناد تخصیص آب ساماندهی جنوب تهران برشمرد و افزود: این طرح به روش BOT انجام می‌شود که چندین‌سال روی آن مطالعه شده و امیدواریم که در سال ٩٥ ساماندهی آن آغاز شود و به این ترتیب ٢٠٠میلیون مترمکعب از روان‌آب‌های جنوب تهران مهار می‌شود. همچنین طرح دیگر جلوگیری از فرار آب سد لار است. با اجرای این طرح ١٧٠میلیون مترمکعب آب وارد تونل لار به کلان می‌شود و طرح قرار است که طی مدت دو‌سال اجرایی شود و هزینه آن نیز ٣٠٠میلیارد تومان برآورد شده است. به گفته این مقام مسئول، سد لار که از سال ٦١ به بهره‌برداری رسیده، به دلیل مشکلات طراحی و سازنده یک‌سوم آب را نگه می‌دارد و دوسوم آن فرار می‌کند. تعمیر خط انتقال آب سد طالقان به کرج در ١٢ روز یکی از اقداماتی که در ابتدای سال‌جاری انجام شد، تعمیر اساسی سد طالقان بود. ترمیم کانال قیامدشت که به دلیل اقدامات شهرداری دچار آسیب شده بود همراه بهره‌برداری از مدول تصفیه خانه ٥ و ٦ جنوب تهران را نیز می‌توان از فعالیت‌های آب منطقه تهران به حساب آورد. خسرو ارتقایی درباره اقدامات انجام شده در سد طالقان گفت: درحال حاضر سد طالقان ١١٥میلیون مترمکعب آب شهر تهران را تامین می‌کند و ٣٥میلیون مترمکعب نیز به استان البرز و شهر کرج ارسال می‌شود یعنی ٣ مترمکعب بر ثانیه حقابه تهران و ١,٣مترمکعب حقابه شهر کرج است و باتوجه به این‌که طی دو، سه سال گذشته به دلیل خشکسالی‌ها نتوانستیم آب خط را قطع کرده و تعمیرات اساسی انجام دهیم، تصمیم به اجرا و عملیاتی شدن این کار در سال جاری گرفتیم لذا در اواخر اسفندماه طرح تصویب شد و کار را از اول فروردین آغاز کردیم و با وجودی که پیش‌بینی می‌شد کار طی ١٩ روز انجام شود، ما با اقدامات شبانه‌روزی توانستیم زمان تعمیرات را به ١٢ روز تقلیل دهیم. (طول خط ٦٧ کیلومتر، فشار برخط در برخی نقاط ١٨ اتمسفر و قطر لوله یک‌هزار و ٨٠٠ میلی‌متر بوده است)
