اسباب بازی، کالای فرهنگی با رویکرد اقتصادی
بسیاری از ما تجربه استفاده از اسباببازی را داشته‌ایم و به نوعی دوران کودکی‌مان را با آن سر کرده‌ایم. اما از طراحی، تولید، فروش و توزیع اطلاعات جامعی نداریم. آنچه نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، وجود بازاری با چند میلیون مشتری در ایران است، بازاری که بیش از ۸۰درصد آن در اختیار تولیدکنندگان چینی است.
بسیاری از ما تجربه استفاده از اسباببازی را داشته‌ایم و به نوعی دوران کودکی‌مان را با آن سر کرده‌ایم. اما از طراحی، تولید، فروش و توزیع اطلاعات جامعی نداریم. اینکه چه ملزوماتی برای برای فعالیت در این حوزه مورد نیاز است، پای صحبت‌های آقای اشکان حیاتی مدیرفروش شرکت بازی با مغناطیس، تولیدکننده بازی‌های فکری و آموزشی نشسته‌ایم تا از کم و کیف بازار آگاه شویم. حیاتی ۱۲ سال سابقه فعالیت در این حرفه را دارد و اتفاقی وارد این کار شده. حیاتی درباره نحوه کار شرکت می‌گوید: ما در این شرکت انواع بسته‌های فکری و آموزشی تولید و عرضه می‌کنیم. بیشتر تولیدات ما مربوط به بازی‌های مغناطیسی است که از استیل و آهن‌ربا ساخته می‌شود.
.jpg)
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرصت امروز، البته شرکت دو خط عملیاتی دارد؛ یکی برای تولید و دیگری برای بسته‌بندی. بسته‌بندی در این حرفه خودش یک صنعت است و تاثیر زیادی بر فروش و جلب نظر خریدار دارد. وی در مورد طراحی و الگوبرداری برای نمونه‌های تولیدی می‌افزاید: ابتدا این کار را خودمان انجام می‌دادیم ولی اکنون امکانش نیست، چون طرح‌ها و الگوهای مناسبی در دست نداریم و تهیه آنها، هم زمان‌بر است و هم پرهزینه. به همین دلیل مجبوریم از مدل‌های آماده خارجی استفاده کنیم.
حیاتی درباره تنوع و تعداد محصولات قابل عرضه شرکت می‌گوید: در حال حاضر ۱۳ قلم بازی فکری و آموزشی در دست تولید داریم که این تعداد می‌تواند به بیش از ۳۰مدل برسد. وسایل تولیدی ما از ۲۲قطعه شروع می‌شود تا ۱۷۱۰ قطعه. البته تعداد و حجم تولیدی ما ثابت نیست و بنا به درخواست مشتری، نیاز بازار و صد البته تامین مواد اولیه متغیر است و نمی‌توان آمار دقیق و درستی داشت.
داستان تکراری هزینه‌ها
حیاتی مثل همه فعالان بازار و تولیدکنندگان از گرانی زیاد و هزینه‌های بالای تولید شاکی است. فقط ۷۰درصد نقدینگی شرکت برای تامین مواد اولیه هزینه می‌شود. مقدار فروش سال به سال کمتر شده و تقریبا از دو سال پیش تا به امروز نصف شده است. شرایط بازار را هم که بهتر از من می‌دانید؛ بدتر از بد شده و هیچ چشم‌انداز روشنی در کوتاه‌مدت ندارد. تسهیلات بانکی هم مسیر اداری طولانی دارد و با بهره‌های بالای ۲۸درصد صرف نمی‌کند که سراغش برویم چون در مدت کوتاهی موعد سررسیدفرا‌می‌رسد، در حالی که هنوز جنس ما فروش نرفته.
مسئله دیگر ورود اجناس خارجی به‌خصوص چینی و تایوانی است که با قیمت‌های پایین‌تر وارد و توزیع می‌شوند. مشکل دیگر نبود تبلیغات و معرفی کالاهاست که آنقدر گران تمام می‌شود که اصلا نمی‌شود سراغش رفت. برای سال جدید قصد داریم با بهره‌گیری از فضای مجازی و ظرفیت‌های بالای شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغات و فروش استفاده کنیم. البته سایت شرکت فعال است و قرار بر این است که فروش آنلاین و بازاریابی اینترنتی را هم عملیاتی کنیم. این باعث می‌شود کمتر از قافله جا بمانیم و تا حد امکان برای فروش تولیدات فرهنگی- آموزشی تبلیغات و معرفی داشته باشیم.
شروع کار
عمده کار ما وارداتی است؛ البته نه فقط ما، بلکه خیلی از فعالان این رشته همین کار را می‌کنند. هزینه‌های بالای تولید و دشواری تهیه مواد اولیه برای تولیدات آموزشی، کار را برای همه سخت کرده است. برای یک پارت مواد اولیه (که شامل استیل، آهن‌ربا و پلاستیک ABS است) بیش از ۳۰۰میلیون تومان هزینه دارد.در کنار این باید به فکر بسته‌بندی هم بود. فضای موردنیاز برای شروع فعالیت تولیدی که حالت کارگاهی و نیمه صنعتی داشته باشد چیزی در حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰مترمربع است.
تهیه ماشین‌آلات و ابزار لازم هم بستگی به نوع و حجم کار دارد که ممکن است تولید یک محصول مکانیزه نباشد و به‌صورت دستی و محدود باشد. وجود انبار برای دپوی کالاها ضروری است. در تولیدی ما ۴نفر انباردار هستند و با پرسنل خط تولید و کادر اداری و عوامل پخش و توزیع ۱۶نفر مشغول به کارند. برای شروع کار در این حرفه با حجم کم دست‌کم ۵۰ تا ۶۰میلیون تومان باید کنار بگذارید.
فرصت‌ها و تهدیدها
حیاتی با اشاره به قاچاق گسترده و وجود اجناس نامرغوب اضافه می‌کند: به‌خاطر توان پایین واحدهای تولیدی و همچنین فروش کم، بازار مملو از کالاهای بی‌کیفیت شده است. در همین سبزه‌میدان بیشتر اسبا‌ب‌بازی‌ها از مواد دست چندم و بازیافتی ساخته می‌شود که برای سلامتی کودک بسیار مضر و خطرناک است اما به خاطر قیمت پایین طالب دارد. تعرفه ۴۰درصدی هم راهگشا نیست و باید حمایت‌های جدی و دائمی از تولیدکننده صورت گیرد. در این سال‌ها هیچ تماسی ار طرف اتحادیه یا سایر نهادهای دست‌اندرکار گرفته نشده است. نظارت که باشد جلوی خیلی از سوءاستفاده‌ها گرفته می‌شود.
تسهیلات بانکی مناسب با بازپرداخت درازمدت یکی از این حمایت‌هاست، به شرطی که مقطعی نباشد.بستر برای فعالیت تا اندازه‌ای مهیاست، ولی بدون هیچ توجه و پیگیری. این کار یکی از تجارت‌های پرسود و زودبازده است و کشورهای صاحب‌نام مثل چین، تایوان، ایتالیا و سوییس سالانه سرمایه‌گذاری‌های فراوانی در این زمینه انجام می‌دهند. چرا ما باید غایب باشیم و فقط تماشاگر کارهای دیگران باشیم؟ اسباببازی یکی از نیازهای فرهنگی کودکان جامعه است که فعالیت در آن تبلور اقتصادی به خود می‌گیرد و از نظر اشتغال‌زایی و برندینگ حائز اهمیت است.
بازار اسباببازی در ایران
اسباببازی، همین حضور کلمه بازی در کنار آن می‌تواند این مقوله را به ته صف اولویت‌های فعلی اقتصاد ایران هدایت کند. وقتی هنوز مسائلی چون مسکن، خودرو، بهداشت و درمان و به طور کلی نیازهای اولیه در کشورمان سامانی را که باید داشته باشند، ندارند، شاید پرداختن مسئولان دولتی به مقوله اسباببازی در شرایط فعلی خیلی دور از ذهن باشد. اما آنچه نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، وجود بازاری با چند میلیون مشتری در ایران است. بازاری که بیش از ۸۰درصد آن در اختیار تولیدکنندگان چینی است و با نهایت خوش‌بینی می‌توان سهمی ۲۰درصدی برای تولید داخلی در نظر گرفت. مسئله مهم در این میان مربوط به نبود متولی برای بازار اسباببازی است.
.jpg)
تاجایی که اسباببازی در صنف خرازی به‌فروش می‌رسد و انجمن یا اتحادیه مشخصی ندارد. از طرفی بخشی از مسئولیت اسباببازی در ایران مربوط به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که هم نظارت بر کالای وارداتی و هم کالای تولید داخل را بر عهده دارند. همچنین بخشی از تولید نیز زیر نظر این حوزه انجام می‌شود. در این گزارش در گفت‌وگو با مسئولان کانون و تولیدکنندگان این حوزه به بازار اسباببازی می‌پردازیم.
وقتی پای صحبت‌های تولیدکنندگان این حوزه می‌نشینیم، سهمی ۲۰درصدی از بازار را برای خود در نظر می‌گیرند و معتقدند در صورتی که دولت تعرفه واردات را بالا ببرد، می‌توانند ۵۰درصد از بازار اسباببازی را تصاحب کنند. این درحالی است که روزانه بیش از ۱۰۰کانتینر اسباببازی وارد می‌شود که هر کدام حداقل ۵۰میلیون تومان به‌عنوان تعرفه گمرکی می‌پردازند که به رقمی حدود ۵میلیارد تومان در روز می‌رسد و به نوعی درآمدزایی برای دولت است.
بنابراین به‌نظر نمی‌رسد که اراده‌ای برای این مقوله وجود داشته باشد. در بازار اسباببازی تنها حدود ۱۰درصد جنس قاچاق یافت می‌شود و بیشتر به‌صورت قانونی وارد می‌شوند و هر کسی با هر پیشینه کاری و سابقه‌ای می‌تواند برای واردات اسباببازی ثبت سفارش کند و این کالاها را وارد کند که می‌توان گفت تنها در اقتصاد ایران چنین امری ممکن است. چون این مقوله به افسارگسیختگی واردات و برهم‌خوردن تعادل بازار منجر می‌شود.
آنچه تولیدکننده می‌گوید
در ارتباط با بازار اسباببازی در ایران و شیوه‌های مدیریت کسب وکار برای موفقیت در این زمینه محمدسعید نجفی، مدیر کارخانه روی‌دی (رویای دیروز) به «فرصت امروز» می‌گوید: از جمله مسائلی که می‌تواند به موفقیت یک تولیدی منجر شود، استفاده از مواد نو پلاستیکی است و نه مواد کهنه آسیابی و بازیافتی. نجفی در ادامه به حضور تقریبی ۱۴۰تولیدکننده داخلی در بازار اشاره می‌کند و می‌گوید: در این میان پنج برند با تولید ۵۰ تا ۶۰رقم اسباببازی سهم عمده‌ای از بازار را در اختیار دارند. مدیر کارخانه روی‌دی همچنین در مورد تفاوت کیفیت جنس داخلی و وارداتی می‌گوید: تفاوت عمده آنها به دلیل تکنولوژی الکتریکی به‌کار رفته در آنهاست چون امکان روشن شدن چراغ‌ها، پخش موزیک و حتی سخن‌گویی را برای‌شان فراهم می‌کند که بسیار مورد استقبال کودکان است.
اما در ایران چنین امری هنوز میسر نشده چون نه حمایت دولتی وجود دارد و نه تسهیلات کم‌بهره. وی در مورد هزینه مورد نیاز برای ورود چنین تکنولوژی به ۳میلیارد تومان اشاره می‌کند و حتی خودش هم معتقد است که چنین هزینه‌ای آنقدر زیاد نیست چون ضعف عمده‌ای را هم می‌پوشاند و به‌نوعی اسباببازی ایرانی به دنیای مدرن این کالا وارد می‌کند.
عراق بعد از داعش اسباببازی نمی‌خرد
اسباببازی ایرانی صادر هم می‌شود: اما اینقدر تولیدکننده‌های ایرانی به بازار عراق وابسته شده‌اند که اگر روزی حکام پیشین این کشور امور را در دست بگیرند، تولیدکننده ایرانی باید اشهدش را بگوید و رو به قبله بخوابد. نجفی هم در این ارتباط می‌گوید: بعد از حمله داعش بازار عراق را که از عمده‌ترین بازارهای‌مان بوده از دست داده‌ایم. در حالی که تا دوسال پیش روزانه بیش از دو کانتینر اسباببازی به این کشور صادر می‌کردیم اما کودکان عراقی فعلا اولویت‌‌شان زنده‌ماندن است، نه بازی‌کردن. سوالی که در این میان وجود دارد این است که چرا بازارهای جایگزین نداریم و با از دست رفتن یک بازار چرا صادرات ایران آسیب جدی می‌بیند؟!
فرصت‌های سرمایه‌گذاری
نجفی معتقد است برای راه‌اندازی کارخانه‌ای که بتواند در سطح پنج‌برند اول کشور کار کند، به حدود ۷هزار متر مربع زمین نیاز است که ۵هزار مترش باید به سوله تبدیل شود. وی هزینه لازم برای تهیه چنین مکانی را حدود ۳میلیاردتومان می‌داند. همچنین ۵میلیارد تومان هم برای تهیه قالب‌ها و دستگاه‌ها و ماشین‌آلات نیاز است که معمولا از کشور چین تهیه می‌شوند.
مدیر برند روی‌دی در پایان به اشتغال‌زایی ۱۰۰ تا ۱۵۰نفری کارخانجات معتبر تولید اسباببازی اشاره می‌کند و معتقد است که اگر توجه لازم به این صنعت صورت بگیرد، زمینه‌های اشتغال‌زایی فراوانی ایجاد می‌شود. وی همچنین حضور حرفه‌ای و تخصصی به این بازار را پیشنهاد می‌کند و می‌گوید با رعایت موازین حرفه‌ای‌گری می‌توان در این بازار موفق بود، چون بازاری چند میلیون نفری در داخل وجود دارد.
سخنانی از بدنه دولت
از آنجا که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از متولیان اسباببازی در ایران محسوب می‌شود، در این زمینه مناف یحیی‌پور، معاون تولید کانون به «فرصت امروز» می‌گوید: عمده فعالیت کانون برگزاری جشنواره‌های طراحی، گاه ایجاد بازارهای فروش، ثبت طرح‌های نو و ارائه هولوگرام برای عرضه اسباببازی در بازار است. وی نیز با اشاره به نبود صنفی ویژه این بازار چنین امری را ضروری می‌داند و می‌گوید: حتی کانون هم برای این امر در حال پیگیری این مسئله است. یحیی‌پور همچنین به همکاری کانون با صندوق کارآفرینی امید اشاره می‌کند تا زمینه‌های دریافت تسهیلات ۱۰۰میلیون تومانی را برای فعالان این حوزه فراهم کند.
صنعتی به نام اسباببازی داریم؟
وقتی از تولید، بازار، فروش و. . . صحبت به میان می‌آید، بنابراین باید پای یک صنعت در میان باشد. اما در مورد اینکه آیا به‌واقع صنعتی به نام اسباببازی داریم یا نه، جای حرف و حدیث بسیاری وجود دارد. در این ارتباط امیرحسین سلام‌زاده، مدیر مرکز سرگرمی‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به «فرصت امروز» می‌گوید: صنعت معنای مشخصی دارد. صنعت یعنی زنجیره‌ای از سرمایه‌گذاری گسترده و حرفه‌ای، نیروی انسانی آموزش‌دیده، طراحی به روز و حرفه‌ای، تولید، فروش، تامین مواد اولیه و به‌طور کلی وجود سازوکارهای حرفه‌ای در این زمینه.
اما وقتی مواد اولیه وارداتی است، اسباببازی بیش از ۸۰درصد وارد می‌شود، بازارهای منسجمی برای فروش نداریم و تیراژ تولید یک قلم جنس در بهترین حالت ۵هزار عدد است، نمی‌توانیم از عبارت صنعت اسباببازی حرف بزنیم. سلام‌زاده البته معتقد است اسباببازی زمینه‌های سودآوری بسیاری دارد که حتی می‌توان روی صادراتش حساب باز کرد تا جایی که ترکیه هم می‌تواند در زمره مشتریان ما قرار بگیرد.
در این میان بخش خصوصی نهایت تلاشش را انجام می‌دهد. مسئول بخش تولید کانون همچنین اضافه می‌کند: برای رشد در این زمینه باید روی تولید چند عنوان خاص تمرکز کنیم. مثلا روی دو محصول با تیراژ بالا تا هزینه‌ها هم سرشکن شود و تولید به‌صرفه شود. در حال حاضر، افرادی که با کانون همکاری می‌کنند، در نهایت تیراژی تا ۵هزار عدد برای یک جنس دارند که در مقابل تیراژ دومیلیونی چینی‌ها برای یک رقم کالا نوعی شوخی محسوب می‌شود.
