عربستان‌ به دنبال دزدیدن مشتری نفت ایران

پایگاه خبری CNN Money در گزارشی از تناقض رفتار عربستان در بازار نفت گزارش می‌دهد. کشوری که به نظر می‌رسد اقداماتش در بازار نفت بیشتر از اینکه درجهت ثبات بازار و حمایت از قیمت‌ها باشد درجهت ضربه‌زدن به رقیب منطقه‌یی خود یعنی ایران است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، در یک ماه گذشته عربستان طرح فریز تولید نفت در ماه ژانویه را مطرح کرده است؛ طرحی که با حمایت روسیه و تعدادی از کشورهای عضو اوپک همراه شده، اما ایران در مقابل این طرح نظر مثبتی نداشته است. بازار نفت با مازاد عرضه مواجه است و بسیار منطقی است که اگر قرار بر توافقی برای کاهش تولید نفت و از بین‌بردن اضافه‌عرضه بازار حاصل شود اولویت با کشوری مثل عربستان باشد که بیش از 10میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. اما اگر به زمان برگزاری نشست مجمع جهانی اقتصاد در داوس برگردیم مشاهده می‌کنیم که وزیر نفت عربستان به صراحت اعلام می‌کند که عربستان مسوول مازاد عرضه در بازار نیست و قرار نیست که این کشور هر بار که بازار با اختلال مواجه شد تولید نفت خود را کاهش دهد. عربستان کاهش تولید خود را منوط به همکاری دیگر تولیدکنندگان دانست. این روزها ایران با برداشته‌شدن تحریم‌های نفتی، سودای بازپس‌گیری حق خود از بازار را در سر می‌پروراند. طرح فریز نفتی بیش از آنکه سیگنالی برای افزایش قیمت نفت در بازارها باشد، چیدن دست‌اندازی در مسیر ایران برای تحقق این هدف خویش است؛ چراکه فریزکردن تولید در بازاری که با اضافه‌عرضه مواجه است هیچ‌ کمکی به این بازار آسیب‌دیده نخواهد کرد. هرچند ایرانی‌ها با طعنه و کنایه عدم همراهی خود با این طرح را در لفافه اعلام کردند. رقابت برای صادرات به چین اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. به نظر می‌رسد سعودی‌ها به دست‌اندازی در سر راه بازگشت ایران به بازار قانع نشده‌اند و این‌بار سراغ ربودن بزرگ‌ترین مشتریان نفت ایران رفته‌اند و در نخستین گام بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران یعنی چین را هدف قرار داده‌اند. هرچند چینی‌ها در زمان تحریم‌ها جزو معدود کشورهایی بودند که مشتری نفت ایران باقی ماندند و در دوران پساتحریم نیز از آمادگی خود برای حضور در قالبی جدید در ایران خبر دادند، اما مسلما نفت ارزانی که عربستان برای جذب چین به سوی خود عرضه می‌کند مجهولات جدیدی را وارد معادله ایران با چین خواهد کرد. به گزارش‌ سی‌ان‌ان ‌مانی بر مبنای داده‌های ClipperData صادرات نفت عربستان‌سعودی به چین در ماه فوریه 36درصد افزایش داشته است. (ClipperData یک شرکت ارائه‌دهنده مجموعه آمارهای جامع، تحلیل و نقطه‌نظر درباره روند جهانی نفت خام و محصولات پالایشگاهی است). با این رشد، صادرات سعودی‌ها به چین به بالاترین سطح خود در سه سال اخیر رسیده است. شمار کشتی‌های نفت‌کشی که نفت عربستان‌ را به چین صادر کرده، نشان‌دهنده رشد 75درصدی واردات چین از نفت عربستان از ابتدای سال جدید میلادی است. زمان‌بندی این تغییرات سبب شگفتی ‌است و باعث می‌شود ابروهای خود را بالا بیندازیم. چین مشتری شماره یک نفت کشور رقیب عربستان یعنی ایران است. با وجود اینکه عربستان خود کشوری است که پیگیر طرح فریزکردن تولید نفت در سطح تولید ماه ژانویه بود، اما میزان فروش نفت در حال افزایش است. ایران این طرح عربستان را «جوک» خوانده بود. به گزارش CNN ایران دقیقا نقطه مقابل طرح عربستان را پیگیری می‌کند. این کشور به صورت جدی قصد دارد پس از برداشته‌شدن تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور تولید خود را افزایش دهد. تحلیلگران معتقدند صادرات نفت عربستان به چین بیش از آنکه اقتصادی باشد، سیاسی است. در همین رابطه متیو اسمیت رییس بخش تحقیقات کالای شرکت ClipperData اظهار می‌کند: «این (صادرات نفت عربستان به چین) یک اخطار سیاسی به ایران است. زمان‌بندی اتخاذ این تصمیم بسیار جالب به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد مسائل دیگری پشت‌پرده در جریان است». مسلما سعودی‌ها هیچ برنامه‌یی برای کمک به بازگشت موفق ایران به بازار ندارند. درآمدهای جدید نفتی که ایران به دست خواهد آورد سبب تقویت جایگاه سیاسی این کشور به عنوان یک رقیب منطقه‌یی برای عربستان خواهد شد. همچنین این مساله به ایران جریانی از منابع را خواهد داد که می‌تواند از آنها در جنگ‌های نیابتی که در مقابل عربستان در کشورهایی مانند سوریه، یمن و دیگر نقاط دارد، استفاده کند. وینسنت پیاتزا تحلیلگر انرژی بلومبرگ در این رابطه اظهار می‌کند: «این تلاش گسترده عربستان برای مقابله‌کردن با اثرگذاری ایران است». در جریان نشست مجمع جهانی اقتصاد در داوس سوییس، شرکت ملی نفت عربستان (آرامکو) اعلام کرد تولید خود را برای بازکردن فضا برای کشورهای دیگر کاهش نخواهد داد. در همین حال که عربستان‌سعودی مشغول گسیل نفت خام ارزان خود به سوی چین است، کارشناسان ClipperData معتقدند هنوز برای اعلام نشانه‌هایی از موفقیت ایران در افزایش تولید خود زود است. بازارهای آسیا کماکان بازارهای کلیدی برای هر دو کشور تولیدکننده نفت هستند. چین در حال حاضر پس از ایالات‌متحده و ژاپن سومین مشتری بزرگ عربستان است. ایران نیز ششمین عرضه‌کننده بزرگ نفت برای چین پس از کشورهایی نظیر عربستان‌سعودی، روسیه، آنگولا، عراق و عمان است. نفت‌های جدید عربستان برای انتقال به پایانه‌ها و پالایشگاه‌های تحت کنترل شرکت دولتی Sinopec چین خریداری شده است. از‌هم‌گسیختگی اوپک سی‌ان‌ان مانی در این باره می‌نویسد: در هر صورت نبرد بین ایران و عربستان بر سر چین یک‌بار دیگر یادآور این نکته است که چقدر اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) از هم گسیخته و مشتق شده‌اند و اینکه اجرایی‌شدن طرح فریزنفتی با این شرایط تا چه میزان دشوار است. تازه‌ترین نمونه اختلاف بین اعضای اوپک را می‌توان در عدم هماهنگی بین اعضای این کشور برای برگزاری نشست بین تولیدکنندگان این سازمان و تولیدکنندگان غیر اوپکی مانند روسیه دید. درحالی‌که الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه روز جمعه 14اسفند اعلام کرده‌بود که در اواخر ماه مارس دیداری میان اعضای اوپک و غیراوپک برگزار خواهد شد، مقامات ایرانی از برگزاری چنین نشستی ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند. به گزارش اسپاتنیک روسیه، یک مقام ایرانی در این باره اظهار می‌کند: «وزارت نفت ایران هیچ اطلاعاتی از نشست آتی کشورهای تولیدکننده نفت درباره نهایی‌کردن توافق دوحه درخصوص توقف تولید ندارد». این در حالی است که علاوه بر وزیر انرژی روسیه، امانوئل کاچیکوو وزیر نفت نیجریه نیز پیش‌تر گفته بود که اعضای سازمان اوپک و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت قرار است دیداری در 20مارس 2016 در روسیه داشته ‌باشند. همچنین نیکولاس مادورو ریس‌جمهور ونزوئلا نیز از برگزاری این نشست در روزهای آینده خبر داده است. رییس‌جمهور ونزوئلا که کشورش با کاهش قیمت نفت به سختی در تنگنای تامین منابع مالی قرار گرفته است اظهار کرد که انتظار می‌رود شرکت‌کنندگان در این نشست تعهد توقف تولید را دست‌کم تا ماه ژوئن نهایی کنند. به نظر می‌رسد چشم امید رییس‌جمهور این کشور در این بازه زمانی بیشتر از ایران به سوی عربستان‌سعودی و دیگر کشورهای عرب عضو اوپک، همچنین روسیه باشد. خصوصا پس از آنکه محمود احمدی‌نژاد رفیق گرمابه و گلستان هوگو چاوز و نیکولاس مادورو نیز جای خود را به حسن روحانی داده است. شطرنج دنباله‌دار ایران و عربستان به هر روی باید به انتظار بنشینیم و به میزان نفتی که عربستان در ماه‌های آتی به چین می‌فرستد دقت کنیم. آیا رشد صادرات نفت عربستان به چین یک اتفاق بود یا قسمتی از یک برنامه متمرکز از سوی پادشاهی سعودی برای ضربه‌زدن به ایران است؟ اسمیت در این باره می‌گوید: «صدای اقدامات عربستان رساتر از صدای کلمات آنهاست». آنها ممکن است تولید را با طرح فریز نفتی خود سرگرم کنند، اگر دیگران نیز حاضر به بازی باشند. اما در همان زمان که دیگران را مشغول طرح فریزنفتی خود کرده‌اند کماکان مشغول سرازیر کردن نفت خود به بازار هستند». آنچه به نظر می‌رسد این است که ایران برای تحقق خواسته خویش -مبنی بر یافتن جایگاه سابق خویش در بازار- کار بسیار دشواری دارد. فرای لزوم تلاش این کشور در زمینه تحقق افزایش تولید خود و نیازهای فنی و سرمایه‌یی لازم برای این مساله، ایران ماموریت دشواری برای حفظ مشتریان فعلی خود و پیدا کردن بازارهای جدید دارد. عطف به این نقطه که دیگر رقبای ایران، خصوصا سعودی‌ها دست‌ روی ‌دست به نظاره ایران نخواهند نشست!