100میلیارد دلار سود طرح کارت سوخت+جدول

طرح سهمیه بندی کارت سوخت سال 86 اجرا شد. چرا که با ادامه روند سریع افزایش میزان مصرف به تبع آن واردات بنزین در سال 1385 و قوت گرفتن زمزمه های تصویب طرح تحریم فروش بنزین توسط آمریکا در این سال و از طرف دیگر با توجه به شکل گیری زمینه های لازم برای سهمیه بندی بنزین با استفاده از سامانه هوشمند سوخت، مجلس شورای اسلامی در بند «و» تبصره «13» قانون بودجه 1386 ، این موضوع را مصوب کرد. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از صدای اقتصاد، با اجرای این طرح، روند فزاینده قاچاق و مصرف بنزین متوقف شد و واردات نیز کاهش یافت. منفعت اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم ناشی از اجرای این طرح در مدت 8 سال، حدود 100 میلیارد دلار برآورد شده است که 75 میلیارد دلار آن به طور مستقیم ناشی از کاهش مصرف و واردات بنزین است. از همین رو یکی از بزرگترین و مهمترین طرح های اجرا شده در حوزه فناوری اطلاعات در سال های اخیر طرح کارت هوشمند سوخت بود. مرکز پژوهش های مجلس به بررسی دستاوردهای طرح کارت هوشمند سوخت پرداخته است. براساس این گزارش، اولین دستاورد این طرح، جلوگیری از قاچاق سوخت بوده است. پس از سهمیه بندی بنزین بنابر اظهارات مسئولین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و همچنین براساس اطلاعات موثق واصله از مناطق مرزی کشور، قاچاق بنزین متوقف شد؛ بلکه در مواردی قاچاق این فرآورده روند معکوس به خود گرفت و بنزین وارد کشور شد. با اجباری شدن عرضه بنزین از طریق کارت هوشمند سوخت، قاچاق این فرآورده تا حدود زیادی مهار شد زیرا که برای اولین بار، ارقام مجموع بنزین فروخته شده به خودروها و موتورسیکلت ها به دست آمد و شبکه های قاچاق بنزین که از فاصله پالایشگاه ها تا انبارهای سوخت تا جایگاه ها، بنزین یارانه ای را از شبکه توزیع رسمی خارج و به کشورهای همسایه قاچاق می کردند، مجبور به توقف کار خود شدند. هرچند از میزان قاچاق بنزین در قبل از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین، آمار دقیقی در دست نیست ولی آمارهای غیررسمی نشان می دهد که مقدار آن بین 3 تا 10 میلیون لیتر در روز بوده است. بررسی های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز حاکی از آن است که با اجرای این طرح، عرضه این فرآورده در خارج از شبکه و در نتیجه قاچاق آن به کشورهای همسایه در سال های اخیر تا حدود زیادی کاهش یافته و تقریباً درحال حاضر به صفر رسیده است. البته لازم به ذکر است که افزایش قیمت بنزین همزمان با اجرای فاز اول قانون هدفمند کردن یارانه ها و همچنین خطرات بالقوه قاچاق آن برای قاچاقچیان مانند خوداشتعالی هم در کاهش شدید قاچاق این فرآورده با وجود سودآوری اقتصادی آن مؤثر بوده است. مورد بعدی به صرفه جویی در مصرف سوخت اشاره دارد. آمارها نشان می دهد صرفه جویی ارزی قابل توجهی از طریق اعمال سیاست های سهمیه بندی و قیمت گذاری توسط سامانه هوشمند سوخت حاصل شد. با اجرای سهمیه بندی و عرضه بنزین با کارت هوشمند سوخت، رشد مصرف بنزین متوقف شد.

همچنین از طرف دیگر با آغاز اجرای سهمیه بندی، انگیزه بالایی برای استفاده از CNG ایجاد شد که به نوبه خود نقش مضاعفی در کاهش تقاضای بنزین داشت. البته لازم به ذکر است کاهش تقاضای بنزین صرفاً وابسته به جایگزین CNG نیست؛ زیرا مجموع مصرف بنزین و CNG در طول این سال ها کاهش قابل توجه داشت.

کاملاً واضح است که با اجرای طرح کارت سوخت، علاوه بر اینکه بخشی از تقاضای بنزین به گاز طبیعی فشرده انتقال پیدا کرد، با توجه به کاهش قاچاق و نقش آفرینی سهمیه بندی به عنوان اهرم روانی کاهش مصرف، مجموع تقاضای سوخت (بنزین + CNG) نیز کاهش یافت. به این ترتیب روند رشد مصرف سوخت نیز نسبت به سال های قبل از اجرای سامانه هوشمند کاهش یافت. چنانچه این سیاست ها مورد استفاده قرار نمی گرفت در سال 1393 میزان نیاز به سوخت (بنزین + CNG) حدود 158 میلیون لیتر در روز می شد که از این مقدار معادل 19 میلیون لیتر توسط CNG و نیاز به بنزین موتور به 139 میلیون لیتر در روز افزایش می یافت که دو برابر میزان کنونی مصرف بنزین موتور است. کاملاً مشخص است که با به کارگیری سامانه هوشمند، رشد غیرمعمول مصرف سوخت متوقف و مجموع مصرف بنزین و گاز طبیعی فشرده در سال 1393 حداکثر به حدود 90 میلیون لیتر (معادل بنزین) در روز رسید. بر این اساس مجموع صرفه جویی ناشی از کاهش مصرف بنزین در 8 سال اخیر حدود 100 میلیارد دلار بوده که از این میزان حدود 30 میلیارد دلار به علت توسعه CNG و 70 میلیارد دلار ناشی از اجرای طرح سهمیه بندی بوده است. همچنین بازگشت سرمایه بسیار سریع رخ داده است. به طوری که براساس گزارش مرکز پژوهش ها این طرح تنها در مدت کوتاه 15 روز پس از راه اندازی «بازگشت سرمایه» داشته است. کاهش واردات بنزین و زمینه سازی برای بی اثر کردن تحریم واردات هم از دیگر اثرات کارت سوخت بوده است. طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، کاهش چشمگیر مصرف بنزین و همچنین جایگزینی بخشی قابل توجهی از آن با گاز طبیعی فشرده، منفعت اقتصادی بزرگی برای کشور به همراه داشت. زیرا اجرای طرح کارت سوخت سبب توقف روند فزاینده واردات بنزین شد و مانع خروج مقادیر زیاد ارز از کشور شد. پس از اجرای سهمیه بندی در سال 1386 ، میزان واردات بنزین بلافاصله کاهش یافته است. ادامه روند کاهش واردات در سال های 1387 تا 1391 مرهون گسترش CNG و تولید ریفرمیت (برای افزایش حجم و اکتان بنزین) در پتروشیمی های داخلی است.

این گزارش همچنین ادامه می دهد: «با توجه به سهم بالای واردات در تأمین بنزین کشور (37 درصد از کل مصرف) و با درنظر داشتن اینکه بنزین یک کالای استراتژیک است، بیم این می رفت که تحریم واردات بنزین توسط دشمنان، موجب ایجاد آشوب اجتماعی شود. با اجرای طرح کارت سوخت و کنترل عرضه، رشد تقاضای کاذب بنزین متوقف شد و میزان مصرف کاهش یافت. در نتیجه وابستگی کشور به واردات بنزین کمتر شد و در نهایت نیز با توسعه خودروهای دوگانه سوز و افزایش تولید بنزین در پتروشیمی ها، توطئه دشمنان کاملاً بی اثر شد.»