بررسی قیمت نفت در دولت‌های پس از انقلاب

قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران در حالی در آخرین معاملات بازار به بشکه‌ای حدود ۲۰ دلار کاهش یافته که درآمد نفتی کشور از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون نصف مدت مشابه سال قبل شده است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از نامه نیوز، کارشناسان اعتقاد دارند با توجه به سقوط آزاد قیمت نفت و تحمیل فشارهای اقتصادی به کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت عضو اوپک به ویژه عربستان سعودی، قطر، امارات و کویت، به زودی با انجام مذاکراتی بین کشورهای اوپک و نانو اوپک روند کاهش شدید قیمت طلای سیاه در بازار متوقف خواهد شد. در همین رابطه عربستان با تغییر ۱۸۰ درجه‌ای سیاست‌های نفتی خود خواستار گفتگو با تولیدکنندگان و حمایت از بازار جهانی نفت شده است و با توجه به این موضوع این احتمال وجود دارد که در آینده نزدیک روند نزولی قیمت نفت قطع شده و بازار به تعادل برسد. اما بررسی روند قیمت نفت در اقتصاد ایران نشان می دهد قیمت نفت این روزها با قیمت سال هایی همچون سال 1369 و همزمان با فعالیت دولت سازندگی یکسان شده است. آمارهای رسمی بیانگر آن است که متوسط قیمت نفت در زمان فعالیت دولت سازندگی 16.5 دلار بوده و مجموع درآمدهای نفتی ایران در دولت سازندگی 123 میلیارد و 60 میلیون دلار بوده است. همچنین آمارها نشان می دهد پیش از آغاز فعالیت دولت سازندگی متوسط قیمت نفت در زمان فعالیت دولت جنگ 23 دلار بوده و مجموع درآمدهای نفتی ایران در آن سال ها 102 میلیارد و 72 میلیون دلار بوده است.

بررسی ها نشان می دهد با آغاز فعالیت دولت اصلاحات قیمت نفت در ابتدا کاهش یافته و تا 11 دلار نیز نزول می کند اما به مرور زمان در مدار صعودی قرار گرفته و در نهایت در سال 83 به 34 دلار می رسد. آمارهای رسمی نشان می دهد میانگین قیمت نفت در زمان فعالیت دولت اصلاحات 22 دلار بوده و میانگین درآمدهای نفتی با رشد قابل توجهی در مقایسه با دولت سازندگی به 206 میلیارد و 27 میلیون دلار رسیده است. اما جهش اصلی قیمت و درآمدهای نفتی ایران به آغاز دولت مهرورزی مرتبط می شود. سال 1384 و همزمان با آغاز ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد متوسط قیمت نفت ایران به 50 دلار می رسد و در طول دوران ریاست جمهوری وی قیمت نفت تا 110 دلار نیز افزایش می یابد اما در نهایت در سال 1391 قیمت نفت به 107 دلار می رسد. بررسی ها نشان می دهد متوسط قیمت نفت ایران در این دوران 78 دلار بوده و مجموع درآمدهای نفتی ایران در طول فعالیت دولت مهرورزی به 578 میلیارد دلار رسیده است. آمارهای رسمی نشان می دهد پس از پایان فعالیت دولت دهم و در نخستین سال فعالیت دولت تدبیر و امید قیمت نفت تغییر چندانی نداشته و متوسط قیمت نفت ایران در سال 1392 به 104 دلار می رسد. اما از شهریور سال 1393 قیمت نفت در مدار نزولی قرار می گیرد و همین موضوع باعث کاهش شدید قیمت نفت و رسیدن آن به 53 دلار در پایان سال 1393 می شود.

کاهش شدید قیمت نفت در 17 ماه اخیر موجب شده تا ارزش طلای سیاه در اقتصاد ایران بیش از گذشته مشخص شود و این سوال در افکار عمومی مطرح شود که چرا مسئولان اقتصادی در دوران وفور درآمدهای نفتی که مجموع درآمدهای نفتی ایران تا 578 میلیارد دلار بالا رفته بود چنین روزهایی را پیش بینی نکرده و برای جلوگیری از آسیب های احتمالی این موضوع از جمله کاهش نرخ رشد اقتصادی برنامه های لازم را تدوین نکرده بودند. در حالی که در سال های گذشته علیرغم وفور درآمدهای نفتی موضوع کاهش وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی و توسعه زیرساخت های مالیاتی به منظور تامین منابع مالی دولت کمتر مورد توجه قرار گرفته یک ماه قبل علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی از برنامه ویژه دولت برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی از طریق توسعه نظام مالیاتی خبر داده و گفته است با تکمیل طرح جامع مالیاتی می توانیم وابستگی بودجه دولت به نفت را قطع کنیم. وی همچنین اعلام کرده بود دولت برای مقابله با کاهش قیمت نفت به 30 دلار نیز برنامه دارد. اما هم اکنون که قیمت نفت ایران به 20 دلار کاهش یافته است باید دید تیم اقتصادی دولت چه استراتژی را در این رابطه در دستور کار خود قرار خواهند داد.