پاکستان؛ فرصت بزرگ اقتصاد ملی ایران
توافق هسته‌ای، فصل جدیدی از روابط تجاری بین ایران و کشورهای همسایه را رقم زده و زمینه‌های افزایش مبادلات تجاری ایران با همسایگانش فراهم شده است.
پاکستان یکی از این کشورهاست که به واسطه نیاز به کالاهای ساخته شده، مواد اولیه و به‌ویژه انرژی وابستگی زیادی به ایران دارد. در این میان ورود وزیر بازرگانی پاکستان به ایران و مذاکرات اقتصادی با همتایان ایرانی خود در سال جاری که منجر به هدف‌گذاری مبادلات تجاری ٥میلیارد دلاری دوطرف شد، گام مهمی در این بخش محسوب می‌شود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شهروند ، هدف‌گذاری ٥میلیارد دلاری برای حجم مبادلات تجاری ایران و پاکستان درحالی صورت گرفته که حجم مبادلات تجاری بین ٢ کشور در ٦ ماه نخست امسال ٣٩٧میلیون و ٥٨٤ هزار دلار بود. در این میان، میزان صادرات ایران به پاکستان حدود ٧١٨ هزار و ٤٢٠ تن به ارزش ٢٨٣میلیون و ٧٤٧ هزار دلار و صادرات پاکستان به ایران ٩٢هزار و ٨٣٧ تن به ارزش ١١٣میلیون و ٦٥٧ هزار دلار بود. بررسی‌های آماری حاکی از آن است که پاکستان بعد از عراق، افغانستان، ترکمنستان و مصر به لحاظ تراز تجاری مثبت برای ایران در جایگاه پنجم قرار دارد. هرچند که تراز تجاری ایران و پاکستان در مدت مذکور عدد مثبت ١١٤میلیون دلار را نشان می‌دهد، ولی مقایسه آن با مدت مشابه سال گذشته از افت ١١٣میلیون دلاری خبر می‌دهد.
حال در دور جدید مذاکرات پاکستان و ایران، مسئولان سعی دارند که جان تازه‌ای به مبادلات تجاری بین ٢ کشور بخشیده و رکود تجاری موجود در دوران سخت تحریم‌ها را جبران کنند. بر همین اساس بعد از ٢سال توقف، حمل کالای صادراتی و وارداتی از طریق خط آهن ایران به پاکستان و بالعکس با همکاری اداره کل گمرک استان سیستان‌وبلوچستان و راه‌آهن جنوب شرق، بار دیگر از مردادماه امسال آغاز شد. البته نباید فراموش کرد که سابقه ٢٠ساله عضویت این کشور در سازمان تجارت جهانی و داشتن تجارت آزاد با کشورهای جنوب آسیا (سارک) و همچنین چین و مالزی، رقابت و ورود به بازار پاکستان را سخت‌تر از سایر کشورهای همسایه کرده است و تجارت با این کشور، تجارت با همسایه‌ای سرسخت با یک بازار رقابتی و بین‌المللی است. تجارتی که توفیق در آن می‌تواند الگویی برای ایران پس از تحریم شود. تجارتی که می‌تواند به توسعه اقتصاد ملی ایران در شرق کشور هم منجر شود و منشأ آثار و برکات بسیار برای یکی از محروم‌ترین بخش‌های این سرزمین شود.
رشد ٦٧درصدی صادرات ایران به پاکستان در سال گذشته نگاهی به آمارهای ارایه شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که صادرات ایران به پاکستان به‌عنوان هشتمین مقصد صادراتی کالاهای ایرانی در سال گذشته با رشد ٥٣,٧درصدی به لحاظ وزن و ٦٧درصدی از نظر ارزش دلاری همراه بوده است. بدین‌ترتیب درحالی‌که تجارت میان ٢ کشور در سال ١٣٩٢ با افت محسوسی مواجه شده بود، اما در سال گذشته بخشی از این افت جبران شده است. به‌طوری که در سال ٩٣ بیش از یک‌میلیون و ٤٤٧هزار تن کالا به ارزش حدود ٩٧٠میلیون و ٦٠٥ هزار دلار به این کشور صادر شده و در مقابل بیش از ٢١٩هزار و ٤٤٩ تن کالا به ارزش ٢٦٩میلیون و ٤٨٧هزار دلار از این کشور وارد ایران شده است. بر این اساس در این سال مراوده تجاری با این کشور برای ایران بیش از ٧٠٠میلیون دلار تراز تجاری مثبت به همراه داشته است. آمار منتشر شده حاکی از آن است که بیشترین میزان واردات مربوط به مواد خوراکی به‌ویژه برنج بوده به‌طوری که حدود ٨٣درصد از ارزش کل واردات ایران از پاکستان به واردات مواد خوراکی اختصاص داشته است.
همچنین حیوانات زنده، ماشین‌آلات، لباس و منسوجات از دیگر اقلام مهم وارداتی از پاکستان است. آمارهای سال ١٣٩٢ نیز حاکی از این است که فرآورده‌های نفتی، سیمان، مواد شیمیایی و صنعتی، کاشی و مواد خوراکی بیشترین حجم صادرات ایران به پاکستان را طی سال ١٣٩٢ تشکیل داده‌اند. طی سال ٩٢، بیش از ٧٨٨هزار تن کالا از ایران به پاکستان صادر شده است. حال آن‌که ارزش کالاهای وارداتی پاکستان از کشورمان طی این سال بالغ بر ٦٤١میلیون دلار بوده که نسبت به سال ١٣٩١ با کاهش ١٣درصدی مواجه بوده است. در مقابل پاکستان در سال ١٣٩٢ بیش از ٢٧٨هزار تن کالا به ارزش ١٤٨میلیون دلار به ایران صادر کرده که این میزان صادرات نسبت به سال قبل از آن حدود ٧٢درصد افزایش داشته است. رقابت تنگاتنگ فرش ایران و پاکستان اما صنعت نساجی که بیش از نیمی از صادرات پاکستان را تشکیل می‌دهد، توانسته است در طول سال‌های گذشته تولیدات خود در زمینه فرش دستباف را افزایش دهد. به‌طوری که تولیدات این کشور این روزها رقابت تنگاتنگی با ایران دارد و در سال‌های غیبت ایران از بازارهای جهانی توانسته سهم عمده‌ای از بازار را از آن خود کند. در این میان گرانی فرش دستباف ایرانی نیز مزید بر علت شده تا بازار کشورهای رقیب داغ‌تر شود. برخی متقاضیان خرید فرش دستباف این روزها ترجیح می‌دهند از پاکستان که فرش‌های ارزان‌تری را عرضه می‌کند، خرید کنند و این مسأله باعث شده فرش دستباف ایرانی علاوه بر چین با مشکل رقابت با پاکستان هم مواجه باشد. البته صادرات فرش دستباف پاکستان از محل تولیدات صورت گرفته در این کشور نیست. درواقع در سال‌های تحریم تجار ایرانی برای صادرات فرش خود، هزینه‌های قابل توجهی را به پاکستانی‌ها می‌دادند تا فرش ایرانی را بعد از تغییر برند به آمریکا یا کشورهای اروپایی صادر کنند و البته قرارگرفتن پاکستان در رتبه دوم بازارهای هدف صادراتی فرش دستباف ایران هم دلیل محکمی بر این ادعاست. حال فعالان فرش دستباف ایران امیدوارند که با لغو تحریم‌های اقتصادی، تمام تولیدات فرش کشور، به نام ایران و به صورت مستقیم به بازارهای هدف صادر شود. تروریسم سالانه ٥میلیارد دلار به پاکستان ضرر می‌زند در کنار مزیت‌هایی که بخش تجاری پاکستان دارد، این کشور با مشکلاتی نظیر نبود امنیت همراه است. به گفته فعالان صنعت نساجی، همچنان نمایندگان خرده‌فروشان بزرگ اروپایی از سفر به پاکستان هراس دارند. البته این تمام ماجرا نیست. مردم پاکستان درحالی طی ١٠ تا ١٥سال گذشته از حملات طالبان به شدت رنج برده و فرصت‌های متعدد اقتصادی را از دست داده‌اند که گفته می‌شود حملات تروریستی طالبان باعث شده تا سالانه ٥میلیارد دلار به بخش سرمایه‌گذاری در این کشور خسارت وارد شود. موانع عمده صادرات به پاکستان اگرچه پاکستان یک کشور صنعتی به شمار نمی‌آید و فضای سیاسی این کشور دستخوش ناآرامی‌ها و کشمکش‌های بسیاری است، ولی به همان نسبت این کشور در فضای کسب‌وکار موفق بوده و دارای رتبه ١٠٤ بین ١٨٩ کشور است. در زمینه حمایت از سرمایه‌گذاران نیز رتبه این کشور ٣٩ است. بازار پاکستان یک بازار کاملا رقابتی است و اتاق‌های بازرگانی، اتحادیه‌ها و تشکل‌ها نقش بسیار پررنگی در اقتصاد این کشور دارند و نقش دولت صرفا قانون‌گذاری و تسهیل تجارت است و دخالتی در بازار ندارد که همین مسأله یکی از عوامل پایین بودن نرخ تورم ٧/٧درصدی و نرخ بیکاری ٦/٦درصدی در این کشور است. بنابراین یکی از شروط ورود و ماندگاری در بازار پاکستان توجه به رقابت‌پذیری کالاها و خدمات است. یکی دیگر از مشکلات اصلی تجارت با پاکستان قاچاق کالا است که به واسطه مرزهای طولانی و نسبتا ناامن و عدم کنترل مرزهای مشترک به‌ویژه از طرف پاکستان این موضوع تشدید شده است.
