پیشگیری از یک فاجعه جمعیتی در پایتخت

طی این سه سال (90-92) کمیسیون ماده 5، 165مصوبه داشته است که 94 مصوبه آن در حوزه بلندمرتبه‌سازی بوده است. بیشترین بلندمرتبه‌سازی‌ها در مناطق 1، 6، 3 و 2 رخ داده است و در این مدت درمحدوده خط انقلاب تنها یک مجوز بلندمرتبه صادر شده است. در این میان سندی از بررسی بلندمرتبه‌سازی‌های منطقه 22 در کمیسیون ماده 5 وجود ندارد و نشان می‌دهد این ساخت و سازها مسیر قانونی خود را طی نکرده‌اند. پیروز حناچی، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه وشهرسازی در همایشی با بیان اینکه حساسیت‌ها بر عملکرد کمیسیون ماده 5 بی‌ارتباط با این عقبه نیست، گفت: برای کاهش تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای از این پس تمامی تصمیم‌گیری‌های کمیسیون ماده 5 روی سایت قرار می‌گیرد. به گفته حناچی، کمیسیون ماده 5 ابزاری برای انعطاف‌پذیری برنامه‌های توسعه شهری است که اگر به درستی از آن استفاده نشود شرایط زندگی درشهرها را بدتر می‌کند.

او با اشاره به جزئیات مصوبات کمیسیون ماده 5 طی سال‌های 90 تا 92 گفت: تفاوت قابل ملاحظه‌ای میان آمار بلندمرتبه‌سازی‌ها در منطقه یک با سایر مناطق تهران وجود دارد. بیشتر این مصوبات هم نشان می‌دهد زمین‌هایی که در خصوص آنها تصمیم‌گیری شده، دارای پروانه ساخت اولیه بوده و تقاضای تغییر کاربری و به مسکونی و تجاری و سطح اشغال بیشتر داشته‌اند. منطقه یک 36 مصوبه بلندمرتبه‌سازی و مناطق 6، 3و 2 نیز به ترتیب 14، 18، 22 مصوبه بلندمرتبه‌سازی داشته‌اند.

بیشترین میزان کاربری وضع موجود به ترتیب شامل اراضی بایر(34)، باغ(18)، باغ- مسکونی (8)، فضای سبز (4) و... بوده و بیشترین نوع کاربری مورد درخواست در مصوبات به ترتیب کاربری اداری - تجاری با 38 درخواست بوده است. کاربری مسکونی با 28 درخواست و مسکونی - تجاری با 12 درخواست در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بر اساس آمار ارائه شده از سوی معاون وزیر راه و شهرسازی بیشترین میزان تقاضا برای ساخت بلندمرتبه‌های 12طبقه با 34 درخواست بوده است. بیشترین مصوبات مساحت اراضی مورد بررسی در کمیسیون ماده 5 مرتبط با اراضی در مساحت هزار تا 5 هزار مترمربع با تعداد 59 مصوب است. گزارش شورای شهر تهران از وضعیت ساخت‌وسازهای منطقه یک نیز وضعیت نگران‌کننده بلندمرتبه‌سازی در این منطقه را تایید می‌کند.

مرتضی طلایی، نایب رئیس شورای شهر تهران با اشاره به اینکه سازندگان به سطح اشغال 30 درصد در باغات رضایت نمی‌دهند، گفت: به صراحت اعلام می‌کنم که مصوبه برج باغ‌ها موجب نابودی باغات تهران شده است و کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران باید در این مصوبه تجدید نظر کند. طلایی صدور مجوز بلندمرتبه‌سازی و تراکم زیاد در برخی نقاط تهران از جمله منطقه یک را یکی از مشکلات مهم دانست و گفت: این مساله موجب شده شاکله مناطق از بین برود و کوه‌های شمیران توسط برج‌ها پوشانده شود. بلند مرتبه سازی‌های منطقه 22 که به گفته دبیرشورای‌عالی معماری و شهرسازی روند قانونی خود را طی نکرده‌اند در این آمارها به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. این برج سازی‌ها مسیر درست و برنامه‌ریزی شده‌ای طی نکرده‌اند. استفاده بی‌رویه از ظرفیت بلندمرتبه‌سازی اصل بلندمرتبه‌سازی را زیر سوال می‌برد. به گفته حناچی در حال حاضر روند گذشته کمیسیون ماده 5 در صدور مجوز بلند مرتبه سازی متوقف شده است که دراین میان شهرداری نیز همکاری‌های لازم را انجام داده است هرچند ادامه روند گذشته امکان‌پذیر نبود.

حبیب‌الله طاهرخانی هم در این همایش با اشاره به موضوع لزوم توجه به حمل‌ونقل انبوه در نقاطی که بلندمرتبه‌سازی انجام می‌شود، گفت: شهری مانند توکیو که 2 هزار و 500 کیلومتر مترو دارد و بیش از 90 درصد جا به جایی‌ها در این شهر توسط حمل‌ونقل ریلی انجام می‌شود، باید به‌عنوان الگو برای شهری مانند تهران که در مراحل نخست طراحی توسعه مترو است استفاده شود. درحالی‌که در دنیا ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی انبوه در کنار ساختمان‌های بلند وجود دارند مردم از مدیریت شهری درخواست می‌کنند راه آهن را از شهر تهران خارج کنند و متاسفانه راه آهن به یک شیوه حمل و نقلی سرکوب شده تبدیل شده است. حبیب‌الله بیطرف رئیس سازمان نظام مهندسی تهران هم در این همایش پیشنهاد کرد کارگروه مدیریت و ساختار به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل در زمینه ساخت بناهای بلند به سومین دوره برپایی کنفرانس بناهای بلند افزوده شود.

او ادامه داد: نقش مدیریت و ساختار در فرآیند پدیدآوری بناهای بلند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. من برای اینکه محدود نگاه نکرده باشم عوامل پدیدآوری از جمله نیاز، اقتصاد، فناوری، سازگاری و مقررات را مطرح کرده‌ام که چرا ساختمان‌های بلند باید مورد توجه قرار بگیرند. مساله جمعیت، کمبود زمین یا سایر مسائل در ساخت بناهای بلند بسیار مهم است، اما بحث فلسفه وجودی بناهای بلند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او افزود: در این زمینه بحث اقتصادی یکی از مهم‌ترین دلایل ساخت بناهای بلند است، اما باید این موضوع بررسی شود که صرفه اقتصادی ساختمان‌های بلند به نسبت سایر سکونتگاه‌ها ازجمله میان مرتبه‌ها، کوتاه‌مرتبه‌ها، باغ شهرها و باغ ویلاها چه مزیتی دارد که بتواند ساخت آن را توجیه کند.به گزارش دنیای اقتصاد ، اگر در صرفه اقتصادی هر متر مربع ساختمان بلند با کوتاه یا سنتی را مقایسه کنیم و بر همین اساس دست به تصمیم‌گیری برای ساخت بزنیم، در عرصه اقتصاد به خطا رفته‌ایم. بیطرف در ادامه یادآور شد: به‌عنوان شاخص نکته‌ مهمی که در زمینه صرفه اقتصادی باید مورد توجه قرار بگیرد، هزینه زندگی است. صاحب‌نظران برای صرفه اقتصادی باید واحد جدیدی را تعریف کنند به نام واحد هزینه خانوار. از نظر هزینه زندگی، به غیر از موضوع هزینه‌هایی که برای خرید یا اجاره یک واحد ساختمانی پرداخت می‌شود، سایر هزینه‌ها از جمله رفت و آمد، دسترسی به نیازهای شغلی و حیات اجتماعی نیز موثر است.

او تصریح کرد: ما برای مقایسه اقتصادی نیروگاه‌های مختلف تنها به بررسی هزینه سرمایه‌گذاری اکتفا نمی‌کنیم. به این مفهوم که فقط به این موضوع توجه نمی‌شود که هر نیروگاه چقدر سرمایه نیاز دارد. بلکه بحث اصلی مربوط به هزینه تمام شده انرژی برای مصرف کننده است. در زمینه ساخت بناهای بلند نیز این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد. یعنی در یک خانوار پس از خرید یا اجاره باید هزینه‌های جانبی سکونت در چنین واحدی بررسی شود. رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران خاطرنشان کرد: در زمینه فناوری، بحث توجه به فناوری‌های زندگی نیز اهمیت دارد. بحث سازگاری با فرهنگ، امور اجتماعی و تمدنی با روابط اجتماعی ما در خصوص بهره‌گیری از فناوری لازم است سازگاری داشته باشد. در سکونتگاه سنتی موضوع برگزاری مراسم دینی و ملی دیده شده است.