رشد 10برابری صادرات به ترکمنستان

تحریم سیستم بانکی و مشکلات نقل و انتقال پول بر شدت این مشکلات افزود و در عمل اقتصاد ایران را با مسائل خاصی روبه‌رو ساخت. در تمام این سال‌ها، به منظور کاهش هزینه مراودات تجاری از یک سو و تمایل کشورهای هم‌مرز، رونق تجارت با کشورهای همسایه در دستور کار دیپلماسی تجاری کشور قرار گرفت؛ به‌گونه‌ای که روابط تجاری ایران با تمام کشورهای همسایه باوجود تحریم‌ها از روند صعودی برخوردار بود. یکی از این کشورها ترکمنستان است که طی سال‌های تحریم به شریک تجاری مهمی برای ایران تبدیل شد.

بدین‌ترتیب صادرات ایران به ترکمنستان از ٩٤,٢‌میلیون دلار در‌ سال ٨٣ به ٩٩٧.٢‌میلیون دلار در‌ سال ٩٣ رسید و این‌گونه توانست در میان ٣ کشور نخست در زمینه تراز تجاری مثبت با ایران قرار گیرد. حال در آستانه لغو تحریم‌های اقتصادی، دولتمردان ایرانی برنامه توسعه روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای جهان به‌ویژه همسایگان را در دستورکارخود قرار داده‌اند. در این میان، حسن روحانی رئیس‌جمهوری کشورمان در سفر اخیر رئیس جمهوری ترکمنستان به ایران، بر بهبود روابط اقتصادی ٢ کشور ظرف ۱۰‌سال آینده و افزایش حجم مبادلات تجاری ٢ کشور به ۶۰‌میلیارد دلار تاکید کرد. این درحالی است که حجم مبادلات بازرگانی ٢ کشور درحال حاضر بالغ بر ٥‌میلیارد دلار است. تجارت با ترکمنستان به نفع ایران به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شهروند ، ایران و ترکمنستان با حدود ١٢٠٠ کیلومتر مرز مشترک در ٢٢‌سال گذشته روابط اقتصادی گسترده‌ای با یکدیگر داشته‌اند. آمارهای صادرات و واردات گویای این است که از‌ سال ٨٣ تا‌کنون روند صادرات ایران به ترکمنستان با رشد چشمگیری همراه شده، در مقابل واردات از این کشور روند کاهشی داشته است. ارزش واردات کالا از ترکمنستان که در‌ سال ٨٠ حدود ١٥,٩‌میلیون دلار بود به رقم ٤٠٣.٧‌میلیون دلار در‌ سال ٨٨ افزایش یافت، اما از‌ سال بعد واردات از این کشور به شدت افت کرد؛ چنانکه طبق آمار ارایه شده از سوی گمرک ایران میزان واردات از ترکمنستان در‌ سال گذشته به ١١٣‌میلیون دلار رسیده است. در مقابل صادرات کالاهای ایرانی به ترکمنستان به روند صعودی خود ادامه داده است و از ٩٤.٢‌میلیون دلار در‌ سال ٨٣ به ٩٩٧.٢‌میلیون دلار در ‌سال ٩٣ رسیده است.

براساس آمار موجود میزان صادرات ایران به ترکمنستان در ٧ ماه نخست امسال یک‌میلیون و ١١٩‌هزار تن کالا به ارزش ٤٥١میلیون و ٧٠٠‌هزار دلار بوده است، حال آن‌که واردات از این کشور٢١‌هزار و ٧٩٦ تن به ارزش ١٣‌میلیون و ٦٠٠‌هزار دلار برآورد شده که از تراز بازرگانی مثبت ٤٣٨‌میلیون و ٦٨‌هزار دلاری به نفع ایران حکایت می‌کند. بر این اساس می‌توان ادعا کرد که میزان حضور کالاهای ایرانی در این کشور به لحاظ ارزشی حدود ٣٤ برابر و به لحاظ حجمی حدود ٥٣ برابر کالاهای ترکمنستان در کشور ما است. بیشترین صادرات ایران به ترکمنستان را مواد غذایی، فلز و محصولات فلزی، وسائل نقلیه، محصولات صنایع سبک، تجهیزات، لوازم خانگی، محصولات شیمیایی، لوازم برقی و مصالح ساختمانی تشکیل می‌دهد. بیشترین واردات ایران از ترکمنستان نیز شامل فرآورده‌های نفتی، محصولات کشاورزی (پنبه، کنجاله و ابریشم)، محصولات شیمیایی و محصولات نساجی می‌شود. در این میان فرآورده‌های نفتی بیش از ٤٤‌درصد از حجم و ٦١‌درصد از ارزش کل صادرات این کشور به ایران را تشکیل داده‌ است. همکاری‌های مشترک ایران - ترکمنستان ترکمنستان کشوری در آسیای میانه که از جنوب با افغانستان و ایران، از شمال با ازبکستان و قزاقستان و از باختر با دریای خزر همسایه و از طریق این دریا با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه نیز همسایه است از اهمیت بسزایی در زمینه تجارت با ایران برخوردار است. این کشور درحالی در فهرست ٤ کشور بزرگ تولید‌کننده گاز طبیعی و ٤ کشور تولید‌کننده نفت در شوروی سابق قرار دارد که ذخایر اثبات شده نفت و گاز این کشور ٢‌هزار‌ میلیارد متر‌مکعب گاز و ۵۴۶‌میلیون بشکه نفت بوده است. در این میان گفته می‌شود که بیشتر ذخایر نفتی کشور در غرب ترکمنستان ازجمله در پهنه دریای خزر متمرکز شده حال آن‌که ذخایر گاز طبیعی تقریبا در سراسر خاک این کشور پراکنده است. ناگفته نماند که در زمین‌های کشاورزی ترکمنستان محصولاتی همچون پنبه، میوه، تره‌بار و انگور پرورش داده می‌شود. ضمن این‌که طی سال‌های اخیر، شاهد رشد چشمگیری در زمینه تولید گندم در این کشور بوده‌ایم. احداث کارخانه فیبر نوری و تصفیه‌خانه مرو، پروژه تولید بنزین در پالایشگاه ترکمن باشی، اجرای ٨ سیلوی فلزی در استان‌های مختلف ترکمنستان و اجرای سد مشترک دوستی بر رودخانه تجن و پروژه‏‌های جاده‌سازی و احداث ٢ خط لوله گاز ازجمله اقدامات انجام شده توسط شرکت‌های ایرانی در ترکمنستان در طول سال‌های بعد از انقلاب بوده است.

اما در زمینه بازرگانی، اعطای اعتبارات، کاهش معضلات و موانع گمرکی، گشایش یک شعبه بانک ایرانی در عشق‏‌آباد، برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی تجاری، افتتاح فروشگاه‌های عرضه محصولات و احداث بازارچه‏‌های مرزی مشترک را می‏‌توان نام برد. یکی دیگر از زمینه‌های همکاری ٢ کشور انتقال برق است و دکل‌های برق در مسیر حدود ٢٠٠ کیلومتری نفت داغ در شمال غرب ترکمنستان به علی‌آباد در استان گلستان نصب شده است. همچنین احداث خط آهن مشهد ـ سرخس ـ تجن، اتصال خط آهن ترکمنستان به شبکه حمل‌ونقل زمینی ایران در نقطه ‌لطف‏آباد، بازسازی جاده عشق‏‌آباد ـ گردان با همکاری شرکت‏‌های ایرانی، بازسازی جاده قوچان ـ باجگیران، احداث جاده عشق‏‌آباد ـ گوک‏دپه و ادامه احداث و بازسازی شهر بندری ترکمن باشی، ترمینال گاز مایع در بندر قیانلی در ساحل دریای خزر و احداث دومین خط لوله گاز دولت‏آباد- سرخس - خانگیران از اقدامات انجام شده بین ٢ کشور در زمینه توسعه ترانزیت است. در مقوله نفت و گاز بیشترین مشارکت عملی فیمابین مشاهده می‏‌شود. سفر خاتمی رئیس‌جمهوری سابق جمهوری اسلامی ایران در ‌سال ١٣٧٦ به ترکمنستان و افتتاح خط لوله گاز ایران - ترکمنستان در نقطه کُرپجه به کردکوی متعاقب امضای قراردادهای مهم ایران ـ ترکمنستان برای انتقال گاز و اکتشاف نفت، صفحه جدیدی از روابط ٢ کشور را به نمایش گذاشت. این خط لوله‌ با هزینه ١٩٠‌میلیون دلار به طول ٢٥ مایل و به قطر ٤٠ اینچ از کُرپجه ‌ترکمنستان به کردکوی توسط ایران احداث شد. رشد ٩ درصدی اقتصاد ترکمنستان در ٢‌ سال آینده ترکمنستان کشوری که اقتصاد آن پیش از این تنها بر پایه گاز و پنبه بود، اخیرا با گسترش صادرات گاز به چین و اروپا تا حد زیادی به روند تولید ناخالص داخلی خود کمک کرده است. حال آن‌که این کشور همچنان از فساد اقتصادی، سیستم ضعیف آموزشی، استفاده ناکارآمد از منابع و بی‌میلی دولت به اصلاحات بازار رنج می‌برد. در این میان گزارش بانک جهانی از سرعت رشد بالای اقتصادی این کشور در فاصله سال‌های ٢٠١٤ تا ٢٠١٧ حکایت می‌کند، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود میزان رشد اقتصادی در این سال‌ها به ٩,٠٧‌درصد برسد. بنابر گزارش مذکور، رشد اقتصادی این کشور در ‌سال ‌جاری میلادی ٨درصد، ‌سال ٢٠١٦ و ٢٠١٧ نیز معادل ٩‌درصد خواهد بود. افزایش ٧,٦‌ درصدی صادرات گاز ترکمنستان از ابتدای ‌سال ٢٠١٥ تاکنون با وجود سقوط قیمت نفت، شاهد رشد اقتصاد در بخش نفتی خود بوده است. با وجود آن‌که اغلب کشورهای نفتی در چند ماه گذشته شاهد کاهش رشد اقتصادی خود به دلیل افت قیمت نفت بودند، دولت ترکمنستان‌ سال گذشته اعلام کرد که تولید ناخالص داخلی این کشور در ماه‌های ژانویه و فوریه ‌سال جاری، ١٠,١‌درصد و تولید صنعتی آن نیز ١٠.٢‌درصد رشد داشته است. همچنین تولید میعانات نفتی و گازی ترکمنستان از ابتدای ‌سال جاری میلادی تاکنون ٩,٢‌درصد و تولید گاز ٥.٢‌ درصد افزایش داشته که همین مسأله موجب افزایش ٧.٦‌ درصدی صادرات گاز طبیعی ترکمنستان نیز شده است. بر این اساس، تولید فرآورده‌های نفتی شامل بنزین، پلی پروپلین، روغن‌ها و گاز مایع نیز در مقایسه با دوره مشابه ٢٠١٤ با افزایش همراه بوده است. دولت ترکمنستان همچنین تاکید کرده که شمار حفاری‌های نفتی این کشور از ابتدای ‌سال‌ جاری میلادی تاکنون ١,٨ برابر شده است. با توجه به درحال اجرا بودن پروژه‌های سرمایه‌گذاری وسیع ترکمنستان، ازجمله ساخت تاسیسات جدید فرآوری نفت و گاز، انتظار می‌رود روند رشد تولید ناخالص داخلی این کشور همچنان رو به رشد باشد.