چرا رویکرد عربستان نسبت به ایران تغییر کرد؟

به طوری که عربستان از گزینه سمیر جعجع به سلیمان فرنجیه برای پست ریاست جمهوری لبنان رسیده است. این موضوع زمینه گفتگوی لبنانی - لبنانی را بهتر فراهم می کند و وتوی عربستان بر برخی کاندیداها را به یک راه حل مقطعی رسانده است.» به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرارو، معاون وزیر امور خارجه کشورمان از آغاز سطحی از گفتگوها میان ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی از مسائل منطقه‌ای خبر داد. "حسن قشقاوی" معاون کنسولی، پارلمانی و امور ایرانیان وزیر امور خارجه، دیدار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و عادل الجبیر همتای سعودی وی را خوب توصیف کرد و گفت: در کنار ملاقات هایی که سفیر جمهوری اسلامی ایران در ریاض با برخی از مقامات عربستان در وزارت خارجه یا غیره داشت، می توان گفت که سطحی از گفتگوها میان ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی از مسائل منطقه ای آغاز شده است. وی درباره سطح روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی و سفیر این کشور، گفت: سفیری از سوی عربستان معرفی شده است که روند کارش در داخل کشور در حال بررسی است. روز گذشته عادل جبیر وزیر خارجه عربستان که تا پیش از این با ادبیات و لحنی نامناسب درباره ایران صحبت می کرد در توییتر وزارت خارجه این کشور خواستار بهبود روابط با ایران شده و از ایران به عنوان کشوری اسلامی، همسایه و با تاریخ و تمدنی بزرگ یاد کرده بود. آیا ایران و عربستان به سمت بهبود روابط دوجانبه حرکت می کنند؟ چه عاملی باعث تغییر رویکرد عربستان در قبال ایران شده است؟ دکتر صباح زنگنه کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «تحولاتی که در ماههای اخیر در منطقه رخ داده تحولات متعدد و متنوعی بوده که در مجموع موجب تغییر رویکرد عربستان در قبال ایران شده است.» وی ادامه داد: «ورود عربستان به جنگ تمام عیار با یمن هزینه های سنگین مالی، اعتباری و سیاسی بر عربستان تحمیل کرد. از سوی دیگر کاهش قیمت های نفت در ماههای اخیر باعث شد که عربستان بخش عمده ای از ذخایر ارزی خود را هزینه کند که منجر به افزایش بدهی های دولت عربستان به پیمانکاران و شرکت های فعال در عربستان شد.» وی افزود: «این امر فشار دیگری بر دولت عربستان وارد کرد چنانکه حتی این احتمال داده می شد که مزایا و حقوق کارمندان رسمی دولت را تحت تاثیر قرار دهد.» این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «ایجاد نوعی از مالیات جدید بر درآمدها و آثار منفی آن در سطح جامعه و بروز آثار نارضایتی داخلی نیز مزید بر علت شد که در واقع تمامی این موضوعات آثار جنگ یمن بود.» وی ادامه داد: «از سوی دیگر تحولات صورت گرفته در منطقه خاورمیانه و به خصوص سوریه و حضور مستقیم و گسترده روسیه در میدان جنگ با تروریست ها در سوریه و ساقط شدن هواپیمای جنگی روسیه توسط ترکیه و تهدیداتی که پوتین بعد از این اتفاق نسبت به کشورهای حامی تروریست ها که از آنها (ترکیه، عربستان و قطر) با نام اسم برد باعث بروز نگرانی های زیاد در عربستان شد.» وی افزود: «هفته گذشته مقاله ای در الحیات منتشر شد که نگرانی جدی عربستان از تهدید روسیه را مطرح کرده بود و در این مقاله 550 کامنت گذاشته شد که حکایت از گستردگی نگرانی های جدی بخش های مختلف جامعه عربستان است.» زنگنه تصریح کرد: «لذا اینها مسائلی است که بر تصمیم گیری عربستان برای تغییر رویکرد در قبال ایران تاثیرگذار بوده است. ایران مایل نیست کشورهای منطقه دچار مشکل شوند و خط مشی ایران حل و فصل بحران های منطقه ای از طریق گفتگو و مسالمت آمیز بوده است. لذا بدیهی است که این رویکرد ایران، این فرصت را برای عربستان فراهم کند که به جای اقدامات غیرقابل قبول در سوریه، عراق و یمن به سمت گفتگو قدم بردارد.» وی افزود: «رویکرد منطقی ایران باعث شد که وزیر خارجه عربستان در حاشیه نشست وین با آقای دکتر ظریف گفتگو کند و اخیرا رویکرد و لحن خود را نسبت به ایران تغییر دهد و همچنین عربستان نسبت به معرفی سفیری جدید برای تهران اقدام کند.» زنگنه در پاسخ به این سوال که آیا بهبود روابط ایران و عربستان می تواند باب همکاری دو کشور در موضوعات منطقه ای همچون سوریه و عراق را باز کند؟، گفت: «البته بهبود روابط دو کشور امکان باز شدن بحث ها را فراهم خواهد کرد، اما اینکه تا چه درجه ای دو کشور بتوانند به تفاهم برسند مربوط به عوامل فراگیرتری می شود که گذشت زمان آن را مشخص خواهد کرد.» وی ادامه داد: «البته برخی از آثار بهبود روابط ایران و عربستان را اکنون در لبنان شاهد هستیم؛ به طوری که عربستان از گزینه سمیر جعجع به سلیمان فرنجیه برای پست ریاست جمهوری لبنان رسیده است. این موضوع زمینه گفتگوی لبنانی - لبنانی را بهتر فراهم می کند و وتوی عربستان بر برخی کاندیداها را به یک راه حل مقطعی رسانده است.» وی افزود: «این گشایش در فضای سیاسی لبنان می تواند به سایر نقاط بحرانی منطقه هم تسری یابد و راه حل های صحیح تری را به خصوص برای سوریه شکل دهد.» زنگنه خاطرنشان کرد: «البته درباره سوریه همچنان بحث ها و اختلافات زیادی وجود دارد؛ چنانکه تلاش عربستان برای پیشی گرفتن از مراحل بعدی با دعوت از گروههای مختلف معارض در سوریه (از مخالفین معتدل تا تروریست های داعش) در کنفرانس ریاض حرکت ناپسندی بود و خارج از چارچوب مذاکرات وین محسوب می شود.» وی ادامه داد: «اما در عراق بحث متفاوت است و پذیرفتن مسعود بارزانی منجر به تقویت دیدگاه جناح وابسته به غرب و اسرائیل می شود و این سوالات زیادی را درباره نقش عربستان برای تجزیه عراق مطرح می کند.» وی افزود: «البته باید گفت این حربه می تواند برای تمامی کشورهای منطقه و از جمله خود عربستان رخ دهد؛ چنانکه می توان گفت این بومرنگی است که ممکن است در نهایت به عربستان باز گردد.» زنگنه در پایان تاکید کرد: «لذا در مجموع در باب تاثیر بهبود روابط ایران و عربستان بر بحران های منطقه ای و امکان همکاری این دو کشور در این موضوعات باید گفت هنوز اختلافات زیادی وجود دارد و باید منتظر گذشت زمان ماند.»