برجام به صخره می‌خورد؟!

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره گزارش خود درباره ابعاد ادعایی نظامی برنامه هسته‌ای ایران که قرار است هفته بعد منتشر شود گفت این گزارش نه سیاه است و نه سفید. یوکیا آمانو تاکید کرد این گزارش به نتیجه قطعی درباره موضوع فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران نخواهد رسید. وی اضافه کرد: آنچه من الان می‌توانم بگویم این است که این موضوعی نیست که بتوان آن را با بله یا خیر پاسخ داد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح کرد نمی‌تواند تضمین کند تمام آنچه ایران انجام می‌دهد، صلح‌آمیز باشد. این در حالی است که در نامه رهبر انقلاب به حسن روحانی مختومه اعلام شدن موضوع پی ام دی از سوی آژانس، شرط ایران برای اجرای برجام ذکر شده است.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرارو، با توجه به همین موضوع است که عباس عراقچی هشدار داده اگر گزارش به‌ گونه‌ای باشد که پرونده بسته نشود به این معنی است که فعالیت‌های ما دنبال نخواهد شد. فروش اورانیوم و ادامه برجام به این موضوع وابسته است و اگر پی‌ام‌دی بسته نشود برجام متوقف می‌شود. آیا برجام در مسیر اجرای خود با صخره ای بزرگ مواجه شده است؟ دکتر علی خرم استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل گفت: «آژانس بین الملی انرژی هسته ای مسئول ابعاد فنی و حقوقی برنامه هسته ای ایران است. آژانس درباره ابعاد سیاسی هیچگونه مسئولیتی ندارد و اظهارنظری نمی کند. اما شورای حکام مسئول بررسی ابعاد سیاسی هسته ای ایران است و صرفا گزارش فنی و حقوقی آژانس را می گیرد و بر اساس مصالح اعضاء تصمیم می گیرد.» وی ادامه داد: «این مصالح، مصالح 35 کشور عضو شورای حکام است. این 35 عضو شامل از آمریکا، روسیه، چین تا کشورهایی نظیر برزیل، ژاپن آرژانتین و... می شود که این کشورها به نوعی درباره موضوع هسته ای در تضاد هستند و راجع به پرونده پی ام دی ایران نظر می دهند.» وی افزود: «این نهاد همان نهادی است که در زمستان 84 نظر داد که پرونده هسته ای ایران باید به شورای امنیت فرستاده شود. یعنی وقتی آژانس گزارش داد که نمی تواند با ایران به تفاهم برسد شورای حکام پرونده ایران را به عنوان کشور خاطی به شورای امنیت سازمان ملل متحد فرستاد.» این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اگر بخواهیم ببینیم مصالح این کشورها چگونه تعیین می شود باید به روابط تک تک این کشورها با ایران رجوع کنیم. بنابراین اگر میخواهیم وارد چنین باشگاهی (شورای حکام) شویم و موفق بیرون بیاییم باید دید چه ارزیابی از روابط خود با این کشورها داریم.» وی ادامه داد: «در صورتی که روابط ما با کشورهای عضو شورای حکام مثبت باشد آنگاه اگر گزارش آمانو نقیصه ای هم داشته باشد شورای حکام می تواند روی آن ماله بکشد و نقیصه های آمانو را برطرف کند.» وی افزود: «اما برعکس اگر رابطه ما با کشورهای عضو شورای حکام مثبت نباشد آنگاه حتی اگر گزارش آمانو مثبت هم باشد شورای حکام به این بهانه که به مصلحت نیست ممکن است آن را بد تلقی کند.» خرم تصریح کرد: «لذا اگر گزارش آمانو نه کاملا منفی و نه کاملا مثبت باشد؛ در این صورت اگر شورای حکام از نظر سیاسی با ایران موافق باشد آن قسمت های منفی را پوشش می دهد و پرونده مختومه می شود؛ اما اگر رابطه ما با کشورهای شورای حکام مثبت نباشد در این صورت تصمیم شورای حکام بر اساس گزارش آمانو حتی می تواند دلخواه ما نباشد.» این استاد دانشگاه اظهار کرد: «ایران اعلام کرده در صورتی که پرونده پی ام دی بسته نشود گام های بعدی مربوط به برجام را برنمی دارد که مهم ترین آن تغییر وضعیت راکتور اراک است. در این صورت دولت سعی خواهد کرد از دستاوردهای مذاکرات دفاع کند و تا حد ممکن راهی پیدا کند که برجام زمین نماند. اما اگر این امر میسر نشد مسلما برجام شکست خواهد خورد.» وی ادامه داد: «از سوی دیگر تصمیم شورای حکام و کشورهای عضو گروه 1+5 مهم است که چه باشد و در ملاحظات سیاسی آنها این موضوع پررنگ است. اگر گزارش آمانو خاکستری بود ممکن است آنها تلاش کنند راه حل میانه ای پیدا کنند تا هم ایران راضی باشد و هم آژانس به نتیجه بیشتری برسد. اما اگر آنها چنین اراده ای نداشته باشند خواهند گفت ایران شرایط را نپذیرفته و باید مجددا مذاکره و رسیدگی شود که البته این چیزی است که ایران اعلام کرده نمی پذیرد.» وی افزود: «لذا اگر راه حل میانه ای از سوی هیچ یک از دو طرف پیدا نشود ممکن است شرایط حتی به توقف برجام منتهی شود.» خرم در پاسخ به این سوال که آیا در این صورت می توان گفت برجام در مسیر اجرای خود به صخره بزرگی رسیده است؟، گفت: «بله این شرطی است که نظام مشخص کرده است و رئیس جمهور باید به این دستور عمل کنند. اما به نظر من دولت سعی خواهد کرد راه حل میانه ای پیدا کند. اگرچه ما نمی دانیم آیا اساسا شورای حکام مسئله پی ام دی را باز نگاه می دارد یا خیر و اگر باز نگاه دارد آیا راه حل میانه ای پیشهاد می کنند یا خیر.» خرم در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است موضوع پی ام دی اجرای برجام را با تاخیر و نه شکست مواجه کند؟، گفت: «بله؛ احتمال آن زیاد است و تا طرفین گفتگو کنند و به نتیجه برسند ممکن است طول بکشد.» وی ادامه داد: «به هر حال هر نظامی ممکن است در توافق های بین المللی شروطی تعیین کند و رهبری نیز این شرط را تعیین کردند. لذا اگرچه ارزش توافق هسته ای بر هیچکس پوشیده نیست و به خصوص کسانی که ایستا شدن اقتصاد و صنعت را شاهد هستند؛ اما بالاخره این موضوع دستوری است که بنا به مصالحی صادر شده و باید اجرا شود؛ مگر اینکه راه حلی میانه ای پیدا شود.» خرم در پاسخ به این سوال که آیا در این شرایط نگران برجام هستید یا خیر؟، گفت: «برای برجام باید همیشه نگران بود و تا روز آخر همه باید نگران باشند؛ چون توافقی بین الملی است که بین ایران و قدرت های بزرگ شکل گرفته و برای حصول آن سال ها زحمت کشیده شده است.» وی ادامه داد: «به عبارت دیگر اصلا اینطور نیست که ایران این توافق را ارزان خریده باشد که بخواهد ارزان بفروشد و لذا مجبور است که حفظ ارزش کند. بنابراین تا روز آخر باید نگران برجام بود؛ زیرا به اقتصاد و صنعت و احیای بخش تولید ما مرتبط است و نمی توان با آن قمار کرد. اگر توافق هسته ای بهم بخورد همه چیز بهم می خورد. لذا نگرانی ما درباره آینده ایران و رفاه مردم است.»