وعده مدارس محیط زیستی عملی نشد

بسیاری از فجایع زیست محیطی و تخریب های عجیب و غریب طبیعت، ناشی از ناآگاهی و فهم غلط است. فهمی که باید در سنین پایین تر ایجاد می شد که نشد. نسل فعلی یاد نگرفت که چطور با طبیعت دوست باشد و از عوارض تخریب محیط زیست مطلع نشد و فاجعه به بار آورد. برای این که این اتفاق در نسل های بعد نیفتد و بیشتر از این، شاهد از بین رفتن طبیعتمان نباشیم، باید راهی پیدا کنیم. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، بدون شک یکی از این راهکارها، آموزش و آشنا کردن کودکان با طبیعت و مفاهیم محیط زیستی است. به همین منظور، سازمان محیط زیست طرحی به نام مدارس جامع محیط زیستی را در دستور کار قرار داده و منشور آن را تدوین کرده است. در همین راستا، تفاهم نامه ای هم بین وزارت آموزش و پرورش و سازمان حفاظت محیط زیست در اسفندماه سال 92 امضا شد. مدارسی به رنگ سبز مدارس جامع محیط زیست یا «جم» قرار است مدارسی باشند که در آن ها بر دانش محیط زیستی تاکید زیادی شود. محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره می گوید: بعد از تفاهم نامه ای که بین خانم ابتکار و وزیر آموزش و پرورش امضا شد، قرار بر این شد که ما به منظور افزایش دانش محیط زیستی دانش آموزان افرادی که قرار است در نسل های آینده مدیریت این کشور را به عهده بگیرند، کمک کنیم به این که محتواهای آموزش های محیط زیستی آرام آرام به محتواهایی که همینک وزارت آموزش و پرورش در اختیار کودکان و نوجوانان ما در مقاطع مختلف تحصیلی قرار می دهد اضافه بشود. او ادامه می دهد: برای این مهم دو گام اساسی می بایست برداشته می شد. اول این که باید معلم های آموزش و پرورش را آموزش می دادیم تا آن ها را برخوردار از دانش و سواد محیط زیستی یا فهم اکولوژیک. درویش می گوید: آموزش و پرورش قبول کرد که ما تا سقف 56هزار نفر را در رشته های گوناگون آموزش بدهیم. در حال حاضر حدود 18 هزار نفر در طول این دو سال آموزش دیده اند. تدوین منشور مدارس جم برای این که مشخص شود مدارس جامع محیط زیست چیست و قرار است چه کار کند، یک نقشه راه یا همان منشور تدوین شد. در ابتدای این منشور آمده که حرکت به سمت تغییر رویکرد در نظام آموزش و پرورش و ایجاد مفهومی نوین به نام مدارس جم، به این دلیل است که موثرترین و قدرتمندترین راه به سوی پایداری از آموزش می گذرد و راه حل های فنی و اقتصادی، مقررات سیاسی و یا مشوق های مالی کافی نیستند. محمد درویش در مورد تدوین این منشور می گوید: قرار بر این شد که منشور مدارس جم به ما به ما بگوید که منظورمان از مدارس جامع محیط زیستی چیست و چگونه می شود یک مدرسه جامع محیط زیستی را مدیریت کرد و چطور می شود آن را مورد ارزشیابی قرار داد. او ادامه می دهد: به همین خاطر یک هسته مشورتی تشکیل دادیم با حضور متخصصانی که سابقه و تجربه آموزش های محیط زیستی به معلمان و کودکان داشتند. بیش از 15 ماه این هسته مشورتی به کار خودش ادامه داد. و در این هسته مشورتی نمایندگان تام الاختیاری از اموزش و پرورش هم حضور داشتند که نهایتا این منشور در 109 صفحه نهایی شد و به تایید وزارت آموزش و پرورش هم رسید. مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از برگزاری کارگاه معرفی منشور در همدان می گوید و می افزاید: بعد از تدوین، با حضور نمایندگان از 31 استان کشور و همچنین نمایندگانی از وزارت آموزش و پرورش ما یک کارگاه معرفی در همدان برگزار کردیم و بعد از آن دکتر ابتکار منشور مدارس جامع محیط زیستی را در یک نامه رسمی به اقای فانی ارائه کردند و همچنین همزمان به 31 اداره کل محیط زیست کل کشور ارائه شد. قرار نیست زنگ محیط زیست اضافه شود شاید در اولین مواجهه با نام مدرسه محیط زیست، این موضوع به ذهن بیاید که قرار است یک درس جداگانه و یا ساعت آموزشی جدا برای این آموزش این مفهوم اختصاص یابد. در حالی که تاکید سازمان محیط زیست این است که این اتفاق نیفتد و برای این تاکید، دلایل درستی هم دارد. درویش در این باره می گوید: چیزی که در بحث مدارس جامع محیط زیستی مهم است این است که ما می خواهیم به روشی جذاب و به روشی که منجر به دافعه برای دانش آموزان نشود و تجربه های تلخ گذشته را در مورد ورود موضوعات درسی جدید تکرار نکند. او ادامه می دهد: ما قرار است محیط زیست را به عنوان یک ارزش اجتماعی برای کودکان و نوجوانانمان مطرح کنیم. به همین خاطر تلاش داریم که تا مقطع پیش دبستانی و ابتدایی اول به هیچ عنوان هیچ تصویر تیره و تاری از طبیعت و چیزهایی که محیط زیست را به مخاطره انداخته ارائه نکنیم بلکه فقط فضایی را فراهم کنیم که دانش آموزان بتوانند به صورت بی واسطه، با طبیعت در ارتباط باشند و مثلا بتوانند خاک بازی کنند، نهال بکارند، حیوانات را لمس کنند، درخت را لمس کنند، و خلاصه خاطره شیرینی از حضورشان در طبیعت به یادگار بماند و آرام آرام این لمسشان منجر به دریافت هایی شود که تا اخر عمر همراهشان باشد و کمک کند تا نگاهشان به طبیعت مثل نگاهشان به ارزش ها باشد. محمد درویش با تاکید بر این که طبیعت هم یک ارزش غیرقابل معامله است می افزاید: همه انسان ها ارزش های غیرقابل معامله ای در زندگی دارند مثل دین، وطن، خانواده. هدف ما این است که اکثر فارغ التحصیلان مدرسه جم در دیدگاه هایشان هیچ گیاهی علف هرز نباشد و هیچ جانداری، جاندار زیانکار نباشد و بر اساس گونه گونی طبیعی که در 31 استان وجود دارد این پکیج اموزشی تغییر می کند. مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه می دهد: ما به دنبال این نیستیم که یک کلاس جدید اضافه به نام کلاس محیط زیست یا زنگ محیط زیست به مجموع کلاس های متراکم الان اضافه کنیم. به دنبال این نیستیم که یک کتاب جدید به نام کتاب محیط زیست اضافه کنیم بلکه به دنبال این هستیم که وقتی معلم ریاضی می رود سر کلاس و درس می دهد از مثال هایی استفاده کند که این مثال ها می تواند محیط زیستی باشد. مثلا معلم علوم وقتی می رود سر کلاس و می بیند هوا گرم است نگوید بچه ها پنجره را باز کنید.بگوید بچه ها بخاری را کم کنید. یا مثلا معلم دینی وقتی روی یک کاغذی یادداشتی می نویسد، بچه ها ببینند که از همه جای آن کاغذ استفاده می شود. و بعد هم کاغذ را در سطل زباله ای نمی ریزد که در آن زباله های تر هم هست و تفکیک می کند. به گفته این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست، در واقع به صورت غیرمستقیم بچه ها در محیطی رشد می کنند که محیط زیست در آن حرمت و ارزش دارد و مصرف بی رویه انرژی صورت نمی گیرد. به این ترتیب بچه ها یاد می گیرند که چگونه هم می توانند نیازهای خودشان را تامین کنند و هم می توانند به نحوی رفتار کنند که به تخریب غیرقابل جبران زیست بومشان نشود. معلم ها آموزش می بینند از آن جایی که قرار نیست محیط زیست به عنوان یک درس جداگانه آموزش داده شود و قرار است روح توجه به طبیعت بر کل مدرسه حاکم شود، تربیت معلم جداگانه در دستور کار نیست. محمد درویش در این باره می گوید: معلم هایی که آموزش می دهیم، همان معلم های قبلی بچه ها هستند در رشته های مختلف. همین چند روز پیش در یزد برای 400 نفر از معلمان رشته های گوناگون علاقه مند به محیط زیست برگزار کردم که جزء آموزش های ضمن خدمتشان هم محسوب می شود. همه معلمان در گرایش های مختلف باید از وضعیت محیط زیست ما آگاه شوند و حساسیت های ما را بدانند و از روش آموزشی در مدارس جم بهره مند شوند. به گفته ی او، ویژگی مدارس جم این است که تا نه سالگی به هیچ عنوان آموزش مستقیم ارائه نمی کند و از نه سالگی به بعد آرام آرام برخی از آموزش های آکادمیک ارائه می شود. به همین خاطر لازم است معلم هایی که قرار است این کارها را بکنند هم از روش تدریس اگاه باشند و هم این که چگونه و چه محتواهایی را باید ارائه کنند. در نتیجه، هدف سازمان محیط زیست به هیچ وجه آموزش معلم محیط زیست نیست. پیش بینی هایی که محقق نشد وزارت آموزش و پرورش هنوز اهتمام لازم برای به هدف نزدیک شدن تاسیس مدارس جم را ندارد. این را می شود از پیش بینی هایی که محقق نشد، فهمید. به گفته مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، پیش بینی این بود که از امسال 72 مدرسه در سال تحصیلی 94-95 راه بیفتد. او در این باره می گوید: بنا بود60 مدرسه در 30 استان کشور یکی دخترانه و یکی پسرانه در مقطع ابتدایی اول و 12 مدرسه ،6 تا دخترانه و 6 تا پسرانه در تهران راه بیفتد اما متاسفانه به این دلیل که قرار بر این شد که موضوع مدارس جم در شورای عالی آموزش و پرورش با حضور رییس جمهور و وزیر آموزش و پرورش مطرح شود، امکان و فرصت این که ما از ابتدای سال تحصیلی 94-95 این کار را به صورت پایلوت شروع کنیم را از دست دادیم. او ادامه می دهد: در بدنه آموزش و پرورش، اهتمامی که ما انتظارش را داریم با توجه به بحران های محیط زیستی جدی که درگیر آن هستیم، متاسفانه دیده نمی شود اما ما ناامید نیستیم. کارهای خوبی در حال انجام است خصوصا در برخی از استان ها، ما حتی از برنامه هم جلوتریم به این دلیل که مدیرکل آموزش و پرورش آن استان مثل خراسان رضوی یا یزد یا اصفهان خودشان فوق العاده علاقه مند هستند و دارند این کار را پیش می برند. این عدم جدیت اموزش و پرورش موجب مسکوت ماندن طرح و اجرا نشدنش نشد. به گفته محمد درویش، برخی از تشکل های مردم نهاد در مشهد، تنکابن، کیاشهر گیلان، کرمانشاه، بوشهر و اصفهان و چند استان دیگر مدارس محیط زیستی و مدارس طبیعت را به صورت داوطلبانه راه انداختند. در همین تهران در پارک پردیسان مدرسه طبیعت سیار راه افتاده است. مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: امیدوارم که مردم مثل خیلی از زمینه های دیگر از مردم جلو بیفتند و و خودشان به میدان بیایند و بر اساس شیوه نامه ای که منتشر شده و هم اکنون هم در پورتال سازمان محیط زیست موجود است مدارس محیط زیستی و مدارس طبیعت را راه بیندازند. او از تفاهم نامه ای که بین محیط زیست و اداره کل اوقاف امضا شده برای اختصاص زمین برای مدارس طبیعت و محیط زیست هم خبر می دهد و می گوید: اخیرا دکتر ابتکار در مشهد همزمان 94 مدرسه محیط زیستی را افتتاح کرد و حتی کلنگ هنرستان محیط زیستی را با حضور استاندار و مدیران کل آموزش و پرورش هم بر زمین زد. درویش درباره بودجه ای که برای مدارس جم در نظر گرفته شده هم می گوید: خوشبختانه اخیرا بحث مدارس جامع محیط زیست در پیش نویس برنامه پنجساله ششم اضافه شد و به تصویب رسید و ما بسیار امیدواریم که با تصویب برنامه ششم در مجلس شورای اسلامی، ردیف بودجه اختصاصی برای این مدارس در دولت در نظر گرفته بشود. به گفته او، هفته آینده قرار است منشور مدارس جم در شورای عالی محیط زیست بررسی شود. با تصویب این منشور، روند تسریع خواهد شد و شتاب خواهد گرفت. مدیر کل دفتر اموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان می گوید: بهترین کاری که می توانیم به صورت دراز مدت و پایدار برای مواجهه با بسیاری از تخریب هایی که در محیط زیست رخ می دهد و ناشی از بی تفاوتی و ناآگاهی مردم است، بهترین کار این است که سواد محیط زیستی را بالا ببریم، فهم اکولوژیک را تقویت کنیم و در یک افق 12 ساله امیدوار باشیم که دست کم در نسل آینده بتوانیم شاهد ظهور مدیران و مردمانی باشیم که برای حفظ محیط زیست حاضر نیست هیچ معامله ای بکند. وزیر آموزش و پرورش در جریان امضای تفاهم نامه مدارس جم و بعد از آن، بارها قول همکاری و مساعدت با سازمان حفاظت محیط زیست در بخش آموزش این چنینی را داده است و همه امیدوارند با تحقق این قول ها و وعده ها، به افزایش کمیت و کیفیت مدارس جامع محیط زیستی کمک شود.