شیوع گسترده «وبا» در عراق

وزارت بهداشت عراق در اطلاعیه‌ای که دیروز منتشر کرد، به افزایش موارد وبا در این کشور در ماه گذشته اشاره کرد. براساس آنچه در این اطلاعیه آمده، ٢ شهر بابل و بغداد بر اثر شیوع وبا بیشترین آسیب را دیده‌اند و در هر یک از آنها بیش از ٥٠٠ مورد ابتلا به وبا گزارش شده است. این بیماری تا جایی در این کشور پیش رفته که حتی منجر به مرگ ٦ نفر شده است. افزایش آمار مبتلایان به وبا در این کشور درحالی است که براساس پیش‌بینی سرکنسول ایران در کربلا، امسال دو و نیم‌ میلیون ایرانی برای شرکت در مراسم اربعین به عراق می‌روند.

وبا بیماری‌ای است که شیوع آن در نتیجه پایین آمدن کیفیت آب آشامیدنی اتفاق می‌افتد که پس از یک دوره ٢ تا ٥ روزه، نهفتگی با علایم اسهال شدید و از دست رفتن آب بدن خود را نشان می‌دهد. با این‌که وزارت بهداشت عراق از افزایش موارد ابتلا به وبا در این کشور خبر می‌دهد، روز سه‌شنبه مسئولان وزارت بهداشت ایران از کاهش ابتلا به این بیماری در عراق خبر دادند. سرپرست گروه کنترل بیماری‌های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت، با تاکید بر این‌که درحال حاضر شرایط ابتلا به وبا در عراق بهتر شده و تعداد موارد کاهش یافته و حتی تا اربعین حسینی بهتر هم می‌شود، گفته بود که تا روز سه‌شنبه ٦٣ نفر در کشور به وبا مبتلا شده‌اند که ١٤ نفر از آنها یا عراقی بودند یا به عراق سفر داشته‌اند. این مسئول در وزارت بهداشت در عین حال که به زائران عتبات نسبت به ابتلا به وبا هشدار داد، به اقدامات وزارت بهداشت برای پیشگیری، اشاره کرده بود: «در وزارت بهداشت تیم‌هایی تشکیل شده و از روز گذشته به تدریج به عراق اعزام شده‌اند که مسئولیت نظارت بر بهداشت زائران از نظر مواد غذایی، آب، غذا و... را برعهده دارند. این تیم‌ها علاوه بر تیم‌های بهداشتی کاروان‌ها هستند که تا اربعین حسینی نیز در عراق مستقر خواهند بود. علاوه بر این بخشی از آموزش کاروان‌داران و پرسنل‌ بهداشتی انجام شده و همچنان نیز ادامه دارد.» براساس آنچه بابک عشرتی اعلام کرده: «قرار است پست‌های مرزی، از سوی وزارت بهداشت تقویت شود.» حالا تنها یک روز مانده به تاسوعا، تنها کاری که از مسئولان برمی‌آید، توصیه‌های بهداشتی است: استفاده از غذا و آب آشامیدنی که کاروان‌ها در اختیار زائران قرار می‌دهند، استفاده حداقل از آب و غذای بیرون، شست‌وشوی مکرر دست و صورت و استفاده از آب و غذای سالم.

اما این توصیه‌ها برای ٢٥٠٠ ایرانی که در دهه اول محرم هر روز به عتبات عراق اعزام می‌شوند، نمی‌تواند نگرانی از ابتلای زائران به وبا و آوردن این بیماری به کشور به‌عنوان سوغات را کم کند. بیست‌وهفتم مهرماه بود که مدیرکل عتبات عالیات سازمان حج و زیارت با اعلام آمار اعزام روزانه زائران به عراق، گفت: «در دهه‌ نخست ماه محرم روزانه بین ۲‌هزار تا ۲‌هزار و ۵۰۰ زائر، زمینی و هوایی به عتبات عالیات عراق اعزام می‌شوند، درحالی‌که این اعزام‌ها در روزهای دیگر بین ‌هزار و ۵۰۰ تا ۲‌هزار نفر است.» همین آمار بالای اعزام، خطر درگیری زائران ایرانی را چند برابر می‌کند. علی کائیدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی بر لزوم کنترل این بیماری در عراق با مشارکت وزارت بهداشت و جمعیت هلال احمر، تاکید می‌کند و می‌گوید: «تا اربعین حسینی که اوج اعزام زائران ایرانی به عراق است، باید اقداماتی انجام شود که مشکلات بهداشتی در آن کشور پایین بیاید. وزارت بهداشت و هلال‌احمر می‌توانند در این زمینه اقدام کنند.» به گفته او موارد ابتلا به وبا در شهرهای کربلا و نجف کمتر است و بیشتر در شهرهای جنگ‌زده شیوع دارد.

گزارش وزارت بهداشت منطقه کردستان هم صحبت‌های این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس را تایید می‌کند. براساس اعلام مسئولان عراقی، شهرهای اربیل، دهوک و مناطقی که میزبان صدها‌هزار آواره از درگیری‌های اخیر در عراق هستند، بیشترین موارد ابتلا به وبا را در خود جای داده‌اند. کائیدی رعایت نکات بهداشتی را مهم‌ترین نکته در پیشگیری از ابتلا به وبا می‌داند: «مردم باید مسائل بهداشتی را رعایت کنند. خوردنی‌ها و آشامیدنی‌های سالم مصرف کنند و سعی کنند آشامیدنی‌هایی که مطمئن نیستند را استفاده نکنند، چرا که منشأ ابتلا به این بیماری آب است.» او می‌گوید: «ما تا اربعین حسینی فرصت داریم و باید در مراسم راهپیمایی اربعین، خودمان را آماده کنیم که هلال‌احمر می‌تواند بیشترین کمک را داشته باشد. از سوی دیگر باید میان ایران و عراق برای کاهش بیماری‌ها و نه‌تنها وبا، همکاری وجود داشته باشد، چرا که کاهش شیوع بیماری در آن کشور، منجر به ورود بیماران کمتری به ایران می‌شود.» این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، به اهمیت ارایه آموزش‌های بهداشتی به زائران اشاره می‌کند: «وزارت بهداشت می‌تواند با توزیع بروشورهای آموزشی به زائران، آنها را در جریان خطرات بیماری وبا قرار دهد.

همچنین این وزارتخانه می‌تواند با تدابیری که انجام می‌دهد، آب آشامیدنی سالم در میان زائران توزیع کند تا احتمال ابتلا به این بیماری در میان آنها کمتر شود.» جمشید‌ هاشم‌زهی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در گفت‌وگویی به اهمیت همکاری ایران با عراق برای کاهش بار بیماری‌ها تاکید می‌کند: «برای ابتلای زائران ایرانی به وبا، جای نگرانی وجود ندارد، چرا که بیشتر موارد ابتلا در شهرهای غیر از نجف و کربلاست.» موارد ابتلا به وبا در شهرهایی غیر از نجف و کربلا دیده می‌شود، اما بیشترین افراد حاضر در مراسم تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی، ساکنان این دو شهر نیستند، بلکه از شهرهایی مانند بغداد به کربلا و نجف می‌روند، درست جایی که وزارت بهداشت عراق، آمار مبتلایان به وبا را بالا اعلام کرده است. با همه اینها، مسئولان در شرایط فعلی تنها به توصیه‌های بهداشتی اکتفا کرده‌اند. «مرتضی»، زائری است که‌ سال گذشته در مراسم راهپیمایی اربعین حسینی شرکت کرده بود. او می‌گوید: «‌سال گذشته وضع بهداشتی در شهرهای کربلا و نجف بسیار ضعیف بود. دسترسی به آب آشامیدنی سالم هم به این راحتی‌ها نبود. تنها چیزی که به زائران داده می‌شود، چای است.» به گفته این زائر، شرایط بهداشتی در عراق، زمینه ابتلا به بیماری‌های مختلفی را ایجاد می‌کند، به طوری که خیلی‌ها پس از بازگشت دچار بیماری‌های تنفسی می‌شوند. پیش از این، رئیس بیمارستان خیریه حضرت صدیقه زهرا(س) که تجربه سال‌ها فعالیت درمانی در عتبات عالیات را دارد، به زائران عتبات عالیات توصیه می‌کند: «افراد از آب‌ معدنی باز نشده، سجاده شخصی و دستکش یکبار مصرف استفاده و سعی کنند میوه نخورند.» به گفته ولیده دنده‌بر، تمام دستگیره‌هایی که در هتل‌ها، خودرو‌ها و ... وجود دارد و هر وسیله دیگری که به آن دست می‌زنیم احتمال آلوده بودن به میکروب وبا را دارد چرا که ممکن است افراد مبتلا به این دستگیره‌ها دست زده باشند.

بر همین اساس باید احتمال آلوده بودن این وسایل را داده و قبل از خوردن و آشامیدن و دست زدن به دهان، چشم، بینی و ... دست را به صورت مرتب با آب و مایع دستشویی بشوییم.» او ادامه می‌دهد: «زائران دوست دارند به‌عنوان میان‌‌وعده از میوه استفاده کنند اما از آنجایی که معلوم نیست منشأ این میوه از کجاست و با چه آبی آبیاری شده است از این رو توصیه ما این است که در عراق از میوه‌ها استفاده نکنند. در شهری که وبا در آن شایع می‌شود باید در استفاده از میوه به شدت احتیاط کرد.» دنده‌بر همچنین می‌گوید: «مردم در عراق به دلیل وجود آب آلوده به وبا مبتلا می‌شوند، به همین دلیل زائران فقط باید از آب‌ معدنی‌هایی که در آنها باز نشده استفاده کنند و هیچ آب مشکوک یا شیر آبی‌که معلوم نیست منشأ آن کجاست و مواد غذایی که توسط دست‌فروش‌ها فروخته می‌شود را استفاده نکنند چرا که اگر دست آلوده‌ای به آن خورده باشد امکان انتقال بیماری وجود دارد.»