خودکفایی یا خوداتکایی؟/ آیا خودکفایی محصولات کشاورزی حقیقت دارد؟

اقتصادآنلاین – سپیده قاسمی؛ بر اساس علم اقتصاد خودکفایی به فعالیت‌های پایداری گفته می‌شود که در آن، بیرون از آنچه توسط افراد بدنه خودکفا تولید می‌شود، چیز دیگری مصرف نمی‌شود. در حالی که در تولید محصولات کشاورزی و صنایع وابسته معمولا نهاده‌های اولیه از طریق واردات تامین می‌شود. وابستگی به واردات در این بخش به گونه ای است که قطع ورود نهاده‌ها، تولید را دچار اختلال جدی می‌کند.

اما علی رغم تمامی این بحث‌ها موضوع خودکفایی یا خوداتکایی محصولات کشاورزی کشور مورد مجادله کارشناسان و خبرگان این بخش است. مخالفان معتقدند با توجه به وابستگی بخش کشاورزی به واردات نهاده‌های اولیه نمی‌توان لفظ خودکفایی را در محصولات کشاورزی به کار برد و در خوشبینانه ترین حالت تعریف خوداتکایی در تعدادی از محصولات این بخش کاربرد دارد. از سوی دیگر مخالفان پایداری تولید در محصولاتی مانند؛ مرغ یا گندم را مورد اشاره قرار می‌دهند و میزان تولید در این محصولات را نشان خودکفایی می‌دانند.

اگر خودکفایی داشتم شاهد تنش در بازار نبودیم

علی خان محمدی، عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی، یکی از مخالفان استفاده از لفظ خودکفایی برای تولید محصولات کشاورزی است.

وی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادآنلاین، با تاکید بر اینکه ما در هیچ یک از محصولات کشاورزی خودکفایی نداریم، اظهار کرد: اگر خودکفایی در محصولات اتفاق می‌افتاد نباید شاهد این همه تنش در بازار با تغییر نرخ ارز و محدودیت در واردات نهاده‌های کشاورزی باشیم.

وی ادامه داد: یکی دیگر از نشانه‌های عدم خودکفایی لزوم دخالت دولت برای خرید تضمینی، خرید حمایتی و خرید توافقی در شرایط بحرانی بازار است چرا که نه دولت و نه کشاورز توان کنترل تمامی حلقه‌های تولید را ندارند.

خان محمدی با بیان اینکه هر ساله نوسانات بازار نهاده‌های اولیه، تولیدکننده و مصرف کننده داخلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گفت: اگر نهاده‌های مورد نیاز در داخل تامین می‌شد هیچ کشوری نمی توانست با تحریم، زندگی ما این چنین تحت تاثیر قرار دهد.

عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی یادآور شد: هم اکنون به میزانی به واردات نهاده‌های کشت و تولید محصولات کشاورزری و صنایع این بخش وابسته هستیم که اگر کشورها صادرات به ما را قطع کنند زندگیمان دچار اختلال جدی می‌شود و این به معنای عدم خودکفایی است.

خان محمدی در پایان گفت: در خوشبینانه ترین حالت پایداری تولید در محصولاتی مانند گندم، شکر، مرغ و برخی دیگر از محصولات کشاورزی را می‌توان به خود اتکایی تعبیر کرد.

خودکفایی حقیقی پایداری تولید است

اما مجتبی شادلو، عضو دیگر مجمع ملی خبرگان کشاورزی، مخالف رد مطلق خودکفایی تولید محصولات کشاورزی است. وی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادآنلاین خودکفایی حقیقی را حفظ پایداری تولید می‌داند.

شادلو با بیان اینکه ایران نشان داده حتی در سخت ترین شرایط تولید برخی از محصولات خود را حفظ کرده است، اظهار کرد: هر چند افزایش قیمت نهاده‌های هزینه تولید برخی از محصولات را افزایش داده است اما، تولید همچنان به میزان نیاز و حتی بیش از آن ادامه دارد و این معنای خودکفایی است.

وی تولید گندم و مرغ را مثال‌های مناسب در این زمینه عنوان کرد که علی رغم افزایش قیمت نهاده‌های اولیه همچنان تولید آن در سطح مناسبی در کشور انجام می‌شود.

شادلو نهاده‌های اولیه را تنها یک بخش از زنجیره تولید دانست که به تنهایی نمی تواند پایداری تولید را دچار اختلال کند.

به اعتقاد این عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی آنچه بیش از هر چیز بازار را تحت تاثیرقرار داده است، تعادل بخشی به عرضه و تقاضا،  نظارت بر بازار و مشکل همیشگی الگوی کشت است.

شادلو در پایان تاکید کرد: اگر تولید مبتنی بر بازار باشد ، عرضه و تقاضا تنظیم و نظارت بر بازار به درستی صورت گیرد، شاهد افزایش قیمت‌های غیر متعارف نخواهیم بود.