متاسفانه افراد با پرداخت مبالغی، تخلفاتی که قبلا در حوزه ساخت پارکینگ انجام داده‌اند را خریداری می‌کنند و در نتیجه امروز شاهد این هستیم که شهروندان تهرانی خودروهای خود را جلو در منازلشان یا در خیابان‌ها پارک می‌کنند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی برای شهروندان شده و گاه در مناطقی از شهر نیز شاهد دعواهای افراد بر سر جای پارک هستیم که گاه این دعواها سرانجام ناخوشایندی داشته و دارند.
در مجموع باید گفت، شهر تهران علاوه بر پارکینگ‌های خصوصی موجود نیاز به 800هزار جای پارک برای خودروها دارد. علاوه بر این در حوزه پارکینگ‌های عمومی نیز حدود 100هزار جای پارک دیگر نیاز است تا مشکل پارکینگ در پایتخت حل شود.
یکی از دلایلی که تعداد پارکینگ‌های عمومی نباید بیشتر از پارکینگ‌های خصوصی باشد، این است که تعداد زیاد پارکینگ‌های عمومی ممکن است شهروندان را به استفاده از وسایل حمل و نقل شخصی تشویق کند. زمانی که هزینه پارکینگ‌ها ارزان باشد و مانند آن چه امروز رایج است، بتوان خودرو را در گوشه و کنار هر خیابان به راحتی پارک کرد قطعا شهروندان به استفاده از وسیله نقلیه شخصی تشویق می‌شوند که کمترین تبعات آن افزایش آلودگی هواست، مساله‌یی که اکنون با آن روبه‌رو هستیم.
بنابراین شهرداری باید افزایش پارکینگ‌های شخصی را جدی گرفته و از پارکینگ فروشی جلوگیری کند که ظاهرا در چند سال اخیر این کار انجام شده است. در این خصوص لازم است از ارائه مجوز به ساختمان‌های فاقد پارکینگ خودداری شود تا به مرور به سمتی برویم که خودروها از سطح خیابان‌های شهر جمع و فضا برای تردد باز شود. در سطح شهر نیز با توجه به حداقل ضرورت‌ها اقدام به ساخت پارکینگ‌های عمومی و طبقاتی شود. در این خصوص مراکز خرید یا مراکزی که محل تجمع شهروندان است باید در اولویت قرار گیرد.
البته اقدام‌های شهرداری در این زمینه بی‌تاثیر نبوده و راه‌اندازی پارکینگ‌های مکانیزه تا حدودی به حل این معضل کمک کرده است، اما هنوز نیاز به انجام فعالیت‌های بیشتر در این زمینه احساس می‌شود، زیرا تهران هم در مناطق تجاری و هم مناطق مسکونی با این معضل روبه‌روست.
در شهرهای بزرگ دنیا برای حل معضل پارکینگ به جای افزایش تعداد پارکینگ‌ها، زیر ساخت‌های مرتبط با حمل و نقل عمومی شهر را افزایش داده‌اند و در مراکز عمومی شهر مانند مراکز تجاری و اداری نیازی به استفاده از وسایل نقلیه شخصی وجود ندارد. مال‌ها و مراکز خرید نیز موظف شده‌اند فضای کافی برای پارکینگ هم برای مشتریان و هم برای کسانی که در این مراکز فعالیت می‌کنند، احداث کنند به گونه‌یی که در خیابان‌های اطراف این مراکز ترافیکی به وجود نیاید. در این‌گونه مراکز پارکینگ‌های بسیار بزرگ رو باز وجود دارد که معمولا در اطراف شهر ساخته می‌شود و نه در مرکز شهر تا افرادی که قصد خرید دارند، بتوانند با خوردو شخصی خود به این مراکز مراجعه کنند اما همان‌طور که گفته شد امکانات مرتبط با حمل و نقل عمومی نیز در نظرگرفته می‌شود. این موردی است که در ساخت مراکز تجاری تهران چندان رعایت نمی‌شود.
اکنون در تهران در هر ساعت 50 خودرو نیاز به جای پارک دارند و امکان پارک برای همه این خودروها فراهم نیست. بر اساس نتیجه یک تحقیق علمی، مشخص شد که اغلب مراکز تجاری بزرگ مقیاس در تهران با کمبود پارکینگ مواجه هستند و همین عامل منجر به تشدید ترافیک در خیابان‌های مجاور آنها می‌شود.
بهترین راهکار آن است که هنگام صدور مجوزهای جدید ساخت‌و‌ساز و نیز تغییر کاربری‌ها حتما ساخت پارکینگ الزامی شود. همچنین باید آیین‌نامه‌یی که مخصوص ایجاد حداقل فضای پارکینگ برای خودروهاست جدی‌تر گرفته شده و رعایت شود و از فروش پارکینگ به شکل نقدی کاملا خودداری شود. علاوه بر این قبل از شروع به ساخت مراکز تجاری حتما بر اساس آیین‌نامه مصوب ساخت پارکینگ دیده شود. تعدادپارکینگ‌های عمومی و حاشیه‌یی نیز باید محدود شود تا معابر باز شود. البته نیاز است تا در برخی مناطق مجوز برای ساخت پارکینگ داده شود تا کسانی که پارکینگ شخصی ندارند بتوانند در فضای چند متری خانه خودرو خود را پارک کنند.
یکی از راهکارهای شهرداری برای حل این معضل راه‌اندازی پارکومترها بود. فلسفه وجودی مدیریت پارک حاشیه‌یی با استفاده از ابزارهای گوناگون، برای ارتقا و بهبود استفاده از ظرفیت شبکه معابر شهری، مدیریت تقاضای سفر با استفاده از خودروهای شخصی و در نهایت بهینه‌سازی استفاده از فضاهای پارک حاشیه‌یی برای توقف‌های کوتاه‌مدت و جلوگیری از توقف‌های طولانی‌مدت و اشغال ظرفیت معابر است. طرح‌ریزی مدیریت پارک حاشیه‌یی با استفاده از مکانیسم اخذ عوارض توقف حاشیه‌یی بر مبنای اولویت‌بندی شبکه معابر و میزان جذب سفر و حجم تخلفات ایستا مثل پارک دوبله تعریف می‌شود.
چنانچه پارکومترها به شکل اصولی و بر اساس مقررات اعمال کنند نتیجه مثبتی خواهند داشت. مهم‌ترین مورد در استفاده از پارکومترها مکان‌یابی صحیح برای تعبیه آنهاست. برای این منظور باید مطالعات دقیقی صورت گیرد تا بتواند اثر گذار باشد. از سوی دیگر نرخ پارکومترها نیز باید معنادار باشد یعنی هزینه آن نباید به گونه‌یی باشد که شهروندان را به استفاده از وسیله نقلیه شخصی تشویق کند. همچنین هزینه توقف نباید به گونه‌یی باشد که فرد 8 ساعت خودرو خود را در گوشه خیابان پارک کند و فضای پارکینگ را برای مدت طولانی اشغال کند.
بنابراین باید در خصوص مکان‌یابی، قیمت‌گذاری، نظارت و اعمال قوانین بررسی‌های مورد نیاز انجام شود. پارکومترها راه‌حل خوبی برای حل معضل پارکینگ هستند و در کشورهای پیشرفته نیز نتایج مثبتی داشته‌اند.
* معاون مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
