از کنار بلوارهای شهری و جاده‌ای مازندران که می‌گذری جز چند اصله نهال و بوته‌های علف که هر از چند گاه با چمن زن‌های دستی شهرداری هرس می‌شوند، فضای سبز شهری دیگری دیده نمی‌شود. شاید روییدن علف‌ها و بوته‌های وحشی از سقف خانه‌های قدیمی مازندران منظره‌ای عادی باشد، اما دیدن بلوارها، پیاده‌روها و پارک‌های شهری و روستایی عاری از گل و بوته و طراوت، پدیده‌ای طبیعی نیست، آن هم برای خطه‌ای که به درخت و جنگل و سبزی شهره است و انتظار می‌رود این سرسبزی و طراوت، علاوه بر طبیعت و مناطق جنگلی، در شهرها و خیابان‌ها و محله‌هایش هم مشاهده شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، مساله اینجاست که مازندران جزو معدود سرزمین‌هایی است که بهترین شرایط آب و هوایی را برای کشت گیاه دارد، با این حال کمترین سرانه فضای سبز شهری در کشور را دارد، حتی کمتر از استان‌های کویری، طوری که طبق ارزیابی‌های ارائه شده از وضعیت سرانه فضای سبز شهری در کشور، سرانه فضای سبز شهر کویری چون یزد حدود سه‌برابر فضای سبز مازندران است.
طبق این آمار، سرانه فضای سبز مازندران با 58شهرداری، حدود سه مترمربع برای هر نفر گزارش شده، در حالی که استاندارد اعلام شده از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری، ده تا 12 مترمربع است. این میانگین در کشورهای توسعه یافته به 20 مترمربع هم می‌رسد و حتی در کشور اروپایی نظیر آلمان سرانه فضای سبز تا 40 متر مربع نیز برآورد شده است.
کمبود شدید فضای سبز در مازندران را اگر بگذارید کنار بلندمرتبه‌سازی‌ها، ساخت و سازهای غیرمجاز و آپارتمان‌های فاقد باغچه، شهرهایی سنگی و سیمانی و بی‌روح باقی می‌ماند که با فضای سرد و دلگیرش، خستگی را به تن آدمی
باقی می‌گذارد.
البته در اجرای فضاهای فرهنگی و تفریحی استان، تجهیزات متنوعی برای رونق صنعت گردشگری و پرکردن اوقات فراغت شهروندان پیش بینی شده، اما به زیبایی‌های ناشی از ایجاد فضاهای گل و گیاه کمتر توجه شده و اگر طرحی هم اجرا شده، بعد از زمان کوتاهی به حال خود رها شده و جای نشاهای تازه گل و گیاه را علف‌های هرز خودرو با چاشنی زباله، فرا گرفته است!
طرح کاشت نهال هم که از چند سال پیش در حاشیه جاده‌ها و راه‌های بین شهری مازندران کلید خورد، به‌دلیل عدم نظارت، مراقبت نکردن از نهال‌های کاشته شده، آبیاری نامناسب، نبود متولی مشخص و نداشتن مطالعات کارشناسی با شکست مواجه شد.
بودجه‌ای برای فضای سبز شهری نداریم
احمد توکلی، مدیرکل دفتر فنی و امور عمرانی استانداری مازندران هم با ذکر اعداد و ارقام و آماری که موید کمبود شدید فضای سبز مازندران است، به جام‌جم می‌گوید: متاسفانه در این استان نه‌تنها فضاهای سبز ایجاد شده در پارک‌ها و اماکن تفریحی عمومی، کمتر از استان‌های خشک و کویری است که شهروندان هم رفتار مهربانانه‌ای با گل‌ها و درختان و بوته‌های باغچه‌های کنار پیاده‌روها و فضاهای سبز شهری ندارند. از سویی برای تامین هزینه‌های کاشت نهال و نگهداری از فضاهای سبز استان، منابع مالی مشخصی پیش‌بینی نشده و همه هزینه‌های مربوط به این بخش از محل درآمدهای داخلی شهرداری‌ها یا کمک هزینه‌های دریافتی از سوی سازمان همیاری شهرداری‌های استان پرداخت می‌شود، در حالی که اجرا و نگهداری هر گونه فضای سبز تجهیز‌شده، نیازمند به کارگیری نیروی انسانی و صرف هزینه‌های مربوط به خود است که در صورت عدم تامین، طرح را با شکست مواجه خواهد کرد.
دردسرهای نهال‌های بومی و غیربومی
توکلی، کاشت گونه‌های غیربومی در فضاهای شهری را یکی دیگر از عوامل شکست این طرح عنوان کرده و می‌گوید: متاسفانه در سال‌های اخیر استفاده از اقلام وارداتی بیشتر مورد توجه قرار گرفت که به دلیل ناسازگاری با شرایط اقلیمی و آب و هوایی مازندران، علاوه بر این‌که از رشد مطلوبی برخوردار نبود، موجب بروز مشکلاتی نیز در این زمینه شده است. کاشت درختان بومی از قبیل درخت انجیلی، آزاد هم به‌دلیل داشتن ارتفاع بلند، مورد استقبال مدیران شهری قرار نمی‌گیرد، در حالی‌که اداره کل منابع طبیعی نهال این درختان را رایگان در اختیار شهرداری‌ها می‌گذارد.
مدیرکل دفتر فنی و امور عمرانی استانداری مازندران، علت عدم اقبال شهرداری به درختان بومی و بلند را بروز مشکلات فراوان در هنگام وقوع توفان عنوان می‌کند، چراکه برخورد سیم‌های فرسوده و کم ارتفاع برق با تاج درختان در چنین مواقعی موجب قطعی خطوط انتقال برق در منطقه می‌شود. بنابراین شهرداری‌ها همه‌ساله مجبور به هرس سرشاخه‌های این درختان می‌شوند که علاوه بر نیاز به نیروی انسانی، هزینه‌های زیادی را روی دست شرکت‌های توزیع برق می‌گذارد و در درازمدت نیز موجب خشک شدن تدریجی درختان می‌شود.
به گفته توکلی، کاشت نهال در جاده‌های بین‌شهری و راه‌های مواصلاتی استان نیز از این قائده مستثنا نیست و متاسفانه اقلام غیربومی جایگزین درختان بومی مازندران شدند که هیچ سنخیتی با اقلیم و شرایط آب و هوایی استان ندارند.
به شهرداری‌ها نامه نوشتیم
این مسؤول در استانداری مازندران درعین حال از انجام مکاتباتی با شهرداری‌های استان برای کاشت گونه‌های بومی و مناسب فضای سبز طی ماه‌های گذشته خبر داده و اظهار امیدواری می‌کند مدیران شهری اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند.
توکلی ضمن اشاره به این نکته که مقایسه سرانه فضای سبز شهرهای مختلف کشور با یکدیگر و سایر کشورهای توسعه یافته، به‌خاطر شرایط و موقعیت متفاوت آنها، مقایسه درست و منطقی نیست، می‌گوید: عوامل مختلفی از قبیل ساخت و سازهای متراکم شهری، آسفالت معابر و پیاده‌روها، بازگشایی حریم راه‌ها و جاده‌های درونشهری و برونشهری به‌منظور رفع مشکلات ترافیکی، موجب شده سرانه فضای سبز مازندران به‌شدت کاهش پیدا کند.
به آمارها خیلی هم اعتماد نکنید
عباس فلاحتی از کارشناسان فضای سبز مازندران در ارتباط با سرانه فضای سبز استان به جام‌جم می‌گوید: معیارهای فضای سبز مازندران با سایر استان‌های کشور بسیار فرق دارد. به این ترتیب که سرانه فضای سبز استان‌های شمالی کشور، متاثر از فاکتورهایی نظیر تراکم جمعیت و محدودیت اراضی و گران بودن زمین برای خرید و احداث فضای سبز تجهیز شده که متاسفانه در آمار ارائه شده لحاظ نمی‌شود. حال آن‌که در استان‌های بزرگ و کلانشهرهای کشور، زمین‌های بدون‌استفاده زیادی وجود دارد که شهرداری برای تملک آنها به خرید زمین و صرف هزینه مضاعف نیاز ندارد، لذا بخش عمده‌ای از اعتبارات عمرانی، صرف اجرای پروژه‌های گردشگری و ایجاد فضای سبز تجهیز شده می‌شود. اما در مازندران شهرها به هم متصل هستند و به‌دلیل کمبود و گرانی زمین، شهرداری‌ها امکان خرید اراضی بیشتر برای توسعه فضای سبز تجهیز شده را ندارند.
فلاحتی با بیان این‌که اگر پارک‌های جنگلی مازندران را به سرانه فضای سبز استان اضافه کنیم، نسبت به استانداردهای اعلام شده عقب نیستیم، می‌افزاید: در شهرهای بزرگ و کویری کشور، همه پارک‌های جنگلی و مناطق درختکاری شده، جزو فضای سبز آنها محسوب می‌شود، اما در مازندران به‌دلیل وجود جنگل و مواهب طبیعی و خدادادی، پارک‌های جنگلی جزو این آمار به‌شمار نمی‌روند.
به‌عنوان مثال شهرستان قائم‌شهر، 15 پارک محله‌ای و یک پارک اصلی در مرکز شهر دارد که همراه بلوارها، سایه‌انداز درختان، پیاده‌روها و لچکی‌های شهری، در مجموع از 162 هزار متر مربع سرانه فضای سبز برخوردار است. اگر استاندارد سرانه فضای سبز کشور ده تا 12 مترمربع به ازای هر نفر باشد، با احتساب جمعیت 220 هزار نفری قائم شهر (طبق آخرین آمار سرشماری نفوس و مسکن در سال 90)، باید بیش از دو میلیون و 400 هزار مترمربع فضای سبز در قائم‌شهر احداث شود، در حالی که مساحت کل شهرستان 7/2922هکتار است!
از طرفی پارک جنگلی تلار با مساحت یک‌میلیون و 469 هزار و 700 متر مربع از مواهب طبیعی منطقه است که از این میزان 500 هزار متر مربع آن قابل بهره برداری است و شهرداری قائم شهر با احداث راه‌های دسترسی، سرویس بهداشتی و آلاچیق و...، فضای سبز مناسب و تجهیز شده‌ای برای شهروندان و مسافران فراهم کرده که هیچ نقشی در افزایش آمار فضای سبز شهرستان ندارد.
این کارشناس ادامه می‌دهد: اجرای طرح تفضیلی و تغییر کاربری اراضی در شهرستان‌ها نیز به‌دلیل بالا بودن قیمت زمین برای شهرداری‌ها بسیار پرهزینه بوده و امکان‌پذیر نیست. مازندران در واقع یک کلانشهر به‌شمار می‌رود که اگر در شهرهای 200 هزار نفری آن، 24 هکتار فضای سبز جدید هم ایجاد شود، فقط یک متر به سرانه فضای سبز آن افزوده خواهد شد! به این موارد باید حریم رودخانه ها، حریم راه‌آهن که غالبا از وسط شهرهای استان می‌گذرد و کمربندی‌های پرتردد و پرترافیک را نیز اضافه کرد که به‌دلیل نداشتن شرایط مناسب، قابلیت کشت گل و گیاه را ندارند و در آنها از گیاهان پوششی و گونه‌های مقاوم درختی استفاده می‌شود.
