اقتصادآنلاین- سپیده قاسمی؛ اجرایی نشدن قیمت مصوب درحالی است که کارخانه های لبنی تا امروز چندبار قیمت محصولات خود را افزایش داده اند و قیمت نهاده دامی نیز رشد قابل توجه ای به ویژه از نیمه سال گذشته و ابتدای امسال داشته است. حال دامداران پس از حدود 4 سال و اعتراضات متعدد قیمت جدید حدود 1620 تومان را به ستاد تنظیم بازار پیشنهاده داده اند، قیمتی که دوباره مورد مخالفت کارخانه های لبنی قرار گرفته و این قیمت را بالا می دانند. اما، قیمت واقعی هر کیلو گرم شیرخام چقدر است؟ آیا افزایش قیمت شیرخام از 1440 تومان به حدود 1620 تومان منطقی است؟
افزایش 180 تومانی قیمت هر کیلوگرم شیرخام می تواند قیمت فرآورده های لبنی را افزایش قابل توجه ای دهد و بیش از گذشته مصرف لبنیات که جزء مواد غذایی ضروری در سبد خانوار است را کاهش دهد. در عین حال نباید فراموش کرد که ادامه فعالیت دامداران و پایداری تولید نیز حیاتی بوده و از اهیمت بسیار زیادی برخوردار است. برای رسیدن به نتیجه درست و تعیین قیمت واقعی باید هزینه تمام فاکتورهای که برای تولید هر کیلوگرم شیرخام بهکار گرفته میشود را مورد توجه قرار داد و آنها را جزء به جزء محاسبه کرد.
در این گزارش میزان هزینه ها و درآمدهای یک گله مادر متوسط در ایران که معمولا 100 راسی است را مورد بررسی قرار می دهیم.
در یک گله 100 راسی مادر؛ 83 راس گاو دوشا؛ 17 راس خشک گاو خشک، 1 راس نر تخمی، 32 راس تلیسه بالای یک سال، 33 راس گوساله ماده زیر یک سال، 34 راس گوساله شیرخوار (0-100 روزه) وجود دارد. ضمن اینکه به طور میانگین 17 راس تلفات گوساله و مرده زایی یا زایمان زودرس را نیز باید برای گله مادر 100 راسی در نظر گرفت .
در آمد؛
درآمد در یک گله مادر از دو طریق حاصل می شود؛ یکی درآمد حاصل از فروش غیر از شیرخام و دیگری فروش شیرخام است.
***محاسبه درآمد حاصل از فروش محصولات غیر از شیرخام
در یک واحد دامداری 100 راسی، فروش 34 راس گوساله نر از شیر گرفته حدود 1,054,000,000 ریال،22 راس ماده گاو حذفی 575 کیلویی 1,003,200,000 ریال، 5 راس ماده گاو حذفی اضطراری500کیلویی 225,000,000 ریال، 1 راس تلیسه نروک 35,000,000 ریال، 8 راس تلیسه آبستن قابل فروش مازاد 736,000,000 ریال و 500 متر مکعب کود 150,000,000 ریال و در مجموع 3,203,200,000 ریال در آمد عاید دامدار می کند.
***محاسبه درآمد حاصل از فروش شیرخام
برای محاسبه درآمد حاصل از فروش شیرخام اول باید دید چه مقدار شیرخام در این واحد دامداری تولید و چه میزان هزینه برای تولید یک کیلوگرم شیرخام صرف می شود.
مقدار تولید شیر در یک گله مادر 100 راسی
همانطور که ذکر شده در گله 100 راسی مادر، 17 راس گاو خشک و 83 راس دوشا وجود دارد. اگر هر راس گاو دوشا به طور متوسط 31 کیلوگرم شیر تولید کند، یک دامداری با گله 100 راسی در روز 2573 لیتر و در سال 939145 لیتر شیر تولید می کند. با در نظر گرفتن مقدار 0.01 درصد شیرهای غیرقابل فروش (به علت استرس، واکسیناسون و تزریق آنتی بیوتیک) شیر قابل فروش درسال حدود 929753.55 لیتر است.
هزینه ها؛
***هزینه های خوراک
بیشترین هزینه در یک دامداری صرف تامین خوراک دام می شود. خوراک معمولا شامل؛ کنسانتره، یونجه، سیلوی ذرت و کلش است.
هزینه تامین 1 کیلوگرم کنسانتره در جیره متوسط
درصد نهاده |
نام نهاده |
قیمت هرکیلوگرم (ریال) |
قیمت تمام شده(ریال) |
||
25.0% |
جو |
12.400 |
3100 |
||
25.0% |
ذرت |
12.150 |
3037.5 |
||
5.0% |
سبوس |
7.400 |
370 |
||
12.0% |
کنجاله سویا |
22.300 |
2676 |
||
10.0% |
کنجاله کلزا |
14.200 |
1420 |
||
1.5% |
مکمل شیری |
65.000 |
975 |
||
1.3% |
جوش شیرین |
18.000 |
234 |
||
1.2% |
کربنات کلسیم |
2.100 |
25.2 |
||
2.5% |
پودر ماهی |
38.000 |
950 |
||
9.0% |
تفاله چغندر |
9000 |
810 |
||
0.5% |
نمک |
1000 |
5 |
||
1.5% |
گلوتن ذرت |
30.000 |
450 |
||
5.5% |
تخم پنبه |
20.500 |
1127.5 |
||
جمع( ریال) |
|
15180.2 |
مجموع هزینه خوراک یک راس گاو دوشا
نوع خوراک |
مقدار مصرف |
قیمت هر کیلوگرم(ریال) |
قیمت تمام شده(ریال) |
یونجه |
5 |
13500 |
67500 |
سیلوی ذرت |
20 |
3000 |
60000 |
کنسانتره |
13.5 |
15180.2 |
204932.7 |
کلش |
0 |
4000 |
0 |
هزینه خوراک یک راس گاو |
332432.7 |
مجموع هزینه خوراک یک راس گاو خشک
نوع خوراک |
مقدار مصرف |
قیمت هر کیلوگرم (ریال) |
قیمت تمام شده(ریال) |
یونجه |
4 |
13500 |
54000 |
سیلوی ذرت |
10 |
3000 |
30000 |
کنسانتره |
4 |
15180.2 |
48702 |
کلش |
1 |
4000 |
4000 |
هزینه خوراک یک راس گاو |
136702 |
مجموع هزینه خوراک یک راس تلیسه بالای یکسال
نوع خوراک |
مقدار مصرف |
قیمت هر کیلوگرم (ریال) |
قیمت تمام شده (ریال) |
یونجه |
3.5 |
13,500 |
ریال 47,250 |
سیلوی ذرت |
8 |
3,000 |
ریال 24,000 |
کنسانتره مقدار |
3 |
10,165 |
ریال 30,495 |
کلش |
1 |
4,500 |
ریال 4,500 |
هزینه خوراک یک راس گاو |
136702 |
مجموع هزینه خوراک یک راس گوساله های زیر یکسال
نوع خوراک |
مقدار مصرف |
قیمت هر کیلوگرم (ریال) |
قیمت تمام شده (ریال) |
یونجه |
3 |
ریال 13,500 |
ریال 40,500 |
سیلوی ذرت |
6 |
ریال 3,000 |
ریال 18,000 |
کنسانتره مقدار |
2.5 |
ریال 11,774 |
ریال 29,435 |
کلش |
0 |
ریال 4,500 |
ریال 0 |
هزینه خوراک یک راس گاو |
136702 |
مجموع هزینه خوراک یک راس گوساله های شیرخوار 0 تا 100 روز
نوع خوراک |
مقدار مصرف |
قیمت هر کیلوگرم (ریال) |
قیمت تمام شده (ریال) |
یونجه |
1 |
ریال 13,500 |
ریال 13,500 |
کنسانتره |
1 |
ریال 18,000 |
ریال 18,000 |
کلش |
0 |
ریال 4,500 |
ریال 0 |
هزینه خوراک یک راس گاو |
ریال 31,500 |
همانطور که قبلا گفته شد در یک دامداری مادر 100 راسی معمولا یک راس گاو نر تخمی نیز نگهداری می شود. نگهداری این گاو به طور میانگین 145782 ریال هزینه برای دامدار در بر دارد.
گوساله های نوزاد (دوران شیرخوارگی) نیز معمولا تا 90 روز و هر روز 4 کیلو شیر مادر و شیر خشک دامی مصرف می کند. اگر هر کیلوگرم شیر یا شیر خشک را 13000 ریال باشد مصرف 360 کیلوگرم شیر یا شیرخشک هزینه ای معادل 4,680,000 ریال به دوش دامدار می گذارد.
مجموع هزینه کلش برای بستر
معمولا برای بستر دامداری از کلش استفاده می شود. یک دامداری مادر 100 راسی سالیانه 60000 کیلوگرم کلش استفاده می شود. اگر هر کیلو گرم کلش 4,500 ریال باشد هزینه سالیانه کلش برای بستر 270,000,000 ریال می شود.
هزینه خوراک سالیانه یک واحد مادر 100راس
حال می توان هزینه سالیانه (12 ماه) خوراک و علوفه مورد نیاز یک دامداری مادر 100 راسی را محاسبه کرد.
هزینه خوراک سالیانه گاوهای دوشا 9,707,034,840 ریال
هزینه خوراک سالیانه گاوهای خشک 848,235,910 ریال
هزینه خوراک سالیانه گاو نر تخمی 53,210,430 ریال
هزینه خوراک سالیانه تلیسه های بالای یکسال 1,240,941,600 ریال
هزینه خوراک سالیانه تلیسه های بالای یکسال 1,240,941,600 ریال
هزینه خوراک سالیانه گوساله های ماده زیر یکسال 1,059,177,075 ریال
هزینه خوراک سالیانه گوساله های نر 1روزه تا 100 روزه به غیر از شیر 96,390,000 ریال
هزینه خوراک سالیانه گوساله نوزاد 322,920,000 ریال
هزینه سالیانه کلش برای بستر 270,000,000 ریال
به این ترتیب مجموع هزینه کل خوراک سالیانه گله؛ 13,327,909,855 ریال است.
***هزینه های غیر از خوراک
علاوه بر هزینه خوراک و علوفه؛ هزینه پرسنلی، هزینه انرژی و تلفن، هزینه بهداشت ودرمان و دارو، ساختمان ها و اماکن با استهلاک و تعمیرات و نگهداری، هزینه های متفرقه و اصلاح نژاد و هزینه ماشین آلات با استهلاک، تعمیرات و نگهداری نیز در یک دامداری وجود دارد.
مجموع هزینه پرسنلی
شرح |
تعداد |
حقوق و مزایای سالیانه (ریال) |
جمع حقوق و مزایای سالیانه (ریال) |
مدیر دامداری |
1 |
24,113,700 |
24,113,700 |
تکنسین |
1 |
17,683,380 |
17,683,380 |
کارگر ماهر |
2 |
15,111,252 |
30,222,504 |
کارگر ساده و شبگرد |
4 |
11,815,714 |
47,262,856 |
جمع کل حقوق ثابت |
8 |
119,282,440 |
1,431,389,280 |
بیمه سهم کارفرما(23٪) |
8 |
329,219,534 |
|
دامپزشک پاره وقت |
1 |
7,556,000 |
90,672,000 |
حسابداری اداری پاره وقت |
1 |
2,981,580 |
35,778,960 |
سنوات عیدی پاداش مرخصی |
4ماه |
119,282,440 |
477,129,760 |
بن |
13,200,000 |
13,200,000 |
|
جمع (ریال) |
2,377,389,534 |
مجموع هزینه انرژی های مصرفی و تلفن
مجموع هزینه ( ریال) |
تعداد ماه های مصرف |
هزینه مصرف هر ماه ( ریال) |
نوع |
31,200,000 |
12 |
2,600,000 |
برق |
60,000,000 |
12 |
5,000,000 |
سوخت به غیر از بنزین |
6,000,000 |
12 |
500,000 |
تلفن |
75,600,000 |
12 |
6,300,000 |
سوخت بنزین |
172,800,000 |
|
|
جمع ( ریال) |
مجموع هزینه بهداشت، درمان و دارو
نوع |
واحد |
تعداد ماه |
قیمت هر واحد (ریال) |
مجموع هزینه ( ریال) |
|
||||||
سمپاشی |
8 |
1500000 |
12,000,000 |
|
|||||||
ضد عفونی کننده حوضچه ورودی |
5 گالن در ماه |
12 |
200,000 |
12,000,000 |
|
||||||
ضد عفونی کننده پستان گاوها |
15 گالن در ماه |
12 |
200,000 |
36,000,000 |
|
||||||
ضد عفونی دستکاه های شیر دوشی |
8 گالن در ماه |
12 |
200,000 |
19,200,000 |
|
||||||
مواد شستشو و ضد عفونی کننده شیردوشی |
12 |
2,500,000 |
30,000,000 |
|
|||||||
ضد عفونی زایشگاه |
8 گالن در ماه |
12 |
200,000 |
19,200,000 |
|
||||||
واکسیناسیون |
12 |
500,000 |
6,000,000 |
|
|||||||
بهداشت و درمان سم گاوها |
12 |
500,000 |
6,000,000 |
|
|||||||
داروهای دامی |
12 |
4,000,000 |
48,000,000 |
|
|||||||
هزینه های اصلاح نژاد و متفرقه
در واحد مادر 100 راسی هزینه اسپرم برای اصلاح نژاد حدود 66,000,000 ریال و هزینه متفرقه 15,600,000 ریال است که در مجموع هزینه سالیانه 81,600,000 ریال را شامل می شود.
هزینه ساختمان ها و اماکن با استهلاک، تعمیرات و نگهداری
به ازای هر گاو مولد 17 متر مسقف شامل؛ زایشگاه، انبار، سالن شیردوشی، سالن گوساله دونی و داروخانه نیاز است که هزینه ای معادل 2,550,000,000 ریال را شامل می شود.
به ازای هر گاو مولد نیاز به 32 متر بهاربند با نرده کشی است که هزینه ای معادل 1,920,000,000 ریال را شامل می شود.
همچنین هزینه محوطه سازی شامل خیابان ها و راهروها وتسطیح به ازای هر راس 18 متر نیاز است که هزینه ای حدود 720,000,000 ریال را شامل می شود.
به ازای هر گاو مولد 5 متر ساختمان های اداری و کارگری با سرویس نیاز است که هزینه ای حدود 1,250,000,000 ریال را شامل می شود.
هزینه سالیانه تعمیرات و نگهداری ساختمان ها و اماکن نیز به طور میانگین 6,440,000,000 ریال است که با در نظر گرفتن 20 سال زمان برای استهلاک، هزینه ای حدود 322,000,000 ریال را شامل می شود.
هزینه ماشین آلات با استهلاک، تعمیرات و نگهداری
هزینه تعمیر و نگهداری سالیانه ماشین آلات 2,980,000,000 ریال است که با در نظر گرفتن 10 سال زمان برای استهلاک هزینه ای حدود 298,000,000 ریال را شامل می شود.
درصد هر یک از هزینه ها در تولید شیرخام
شماره ردیف |
انواع هزینه |
درصد از کل هزینه ها |
مقدرار هزینه |
1 |
هزینه کل خوراک گله |
72.98 |
13327909855 |
2 |
هزینه بستر دام و کلش |
1.48 |
270000000 |
3 |
هزینه پرسنلی |
13.02 |
2377389534 |
4 |
هزینه برق .سوخت . تلفن |
0.95 |
172800000 |
5 |
هزینه بهداشت و دارو |
1.03 |
188400000 |
6 |
هزینه اصلاح نژاد و متفرقه |
0.45 |
81600000 |
7 |
هزینه استهلاک ماشین آلات |
1.63 |
298000000 |
8 |
هزینه استهلاک ساختمان وتاسیسات |
1.76 |
322000000 |
9 |
هزینه مالی خرید علوفه |
6.70 |
1223811887 |
جمع هزینه های جاری یکسال |
100 |
18261911276 |
محاسبه قیمت تمام شده یک کیلو گرم شیر
برای بدست آوردن قیمت تمام شده تولید یک کیلوگرم شیرخام تولیدی در واحد ابتدا باید درآمدهای حاصل از تولید محصولات واحد به غیر از فروش شیر را از جمع کل هزینه های جاری یکسال کم کنیم تا تنها هزینههای مربوط به تولید شیر بدست آید، سپس عدد حاصل را تقسیم بر جمع کل شیر تولیدی واحد در یک سال میکنیم و هزینه تولید یک کیلوگرم شیر در واحد بدست می آید.
جمع کل هزینه های جاری یکساله 18261911276 ریال - درآمدهای حاصل از تولید محصولات واحد به غیر از فروش شیر 3203200000 ریال = هزینه مربوط به تولید شیر 15058711276 ریال
هزینه مربوط به تولید شیر 15058711276 ریال ÷ جمع کل شیر تولیدی واحد در سال (مقدار شیر قابل فروش سالیانه) 929753.55 لیتر = قیمت هر کیلو گرم شیر حدود 16196.4547228 ریال
در نهایت "قیمت هر کیلو گرم شیر حدود 16196.5 ریال"، بدون احتساب سود 10 درصد دامدار است.
در پایان لازم به ذکر است؛ نمیتوان قیمت تمام شده در تمام واحدها را یکسان در نظر گرفت چرا که هزینه های هر دامداری با توجه به تعداد دام، میزان سرمایهگذاری در بخش های مختلف، ترکیب جیره خوراک و نحوه مدیریت متفاوت است.