هرچند تجربه امری مهم در موفقیت به حساب می‌آید، اما نباید فراموش کرد که جوانان به‌دلیل انگیزه و انرژی بالا‌تر به‌مراتب فعال‌تر و پرجنب‌وجوش‌‌تر هستند. به این اعتبار وقتی میانگین سنی در یک کسب‌و‌کار یا یک بخش در جامعه بالا می‌رود، خود نشان‌دهنده این است که آن کسب‌و‌کار یا بخش رونق زیادی ندارد و فعالیت در آن برای جوانان جذاب نیست. این اتفاقی است که برای حوزه کشاورزی در ایران رخ داده است. به‌گفته رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی میانگین سن کشاورزان در ایران ۵۳سال است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، اهمیت بخش کشاورزی به اندازه ای است که در ابلاغیه سی‌ام فروردین معاون اول رئیس‌جمهوری به دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌های مختلف برای اجرای «بسته‌های رونق تولید و اشتغال» بارها نام این بخش آورده شده است. بر اساس آخرین آمار نیروی کار، تا پایان خرداد سال جاری از جمعیت ۲۳میلیون و ۳۰۰هزارنفری شاغل حدود چهار‌میلیون و ۳۵۹هزار نفر معادل 18/7درصد از کل شاغلان در بخش کشاورزی فعالیت دارند. جمعیت شاغل بر حسب نوع فعالیت در سه گروه صنعت، کشاورزی و خدمات تقسیم‌بندی می‌شوند که آمار جمعیت شاغل نشان می‌دهد بخش کشاورزی، کمترین سهم اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد. در سال ۸۴ بیشترین سهم را به خود اختصاص داده بود، طوری که در این سال، معادل 24/7درصد از شاغلان در این بخش فعالیت می‌کردند، اما در سال ۸۵ به میزان 23/2درصد از جمعیت شاغل در بخش کشاورزی مشغول بودند. در سال ۸۶ نیز 22/8درصد از شاغلان، در سال ۸۷ معادل21/2 درصد، در سال ۸۸ به میزان20/9 درصد، در سال ۸۹ معادل 19/2 درصد، در سال ۹۰ به میزان ۱۸ درصد، در سال ۹۱ به میزان 19/4 درصد، در سال ۹۲ معادل 17/2 درصد، در سال ۹۳ معادل 17/9درصد و در سال‌های ۹۴ و ۹۵ نیز معادل ۱۸درصد از جمعیت شاغل در بخش کشاورزی و بخش‌های مرتبط مشغول به کار بودند. آمارهای این گزارش نشان می‌دهد در 12 سال اخیر سهم شاغلان بخش کشاورزی از کل اشتغال کشور روندی نزولی را طی کرده است.
ایجاد جذابیت در بخش کشاورزی
با توجه به پایین‌بودن سهم اشتغال در بخش کشاورزی ایجاد جذابیت و جذب نیروی انسانی جوان در این بخش اهمیت بسیاری دارد. در رابطه با همین موضوع معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده که سن کشاورزی در ایران بالا بوده و مانند آمریکا حدود ۵۰ سال است که باید با اجرای طرح‌های حمایتی، کشاورزان جوان را تقویت کنیم تا به این عرصه وارد شوند. اسکندر زند اظهار کرد: در بسیاری از کشورهای دنیا سازمان‌هایی به نام کشاورزان آینده وجود دارد تا بتوانند با فرهنگسازی و ترویج، این شغل مهم و باارزش در کشور را نسل به نسل انتقال داد. اما با وجود این مساله بالابودن سن کشاورزان و بهره‌برداران در بخش کشاورزی یکی از نگرانی‌های موجود است. او با بیان اینکه بالابودن و بالارفتن سن کشاورزان در دنیا به‌دلیل کمتر‌بودن جاذبه‌های این شغل است، گفت: در ایران برای قشر جوان طرحی تحت عنوان تقویت کشاورزان آینده را آماده کرده‌ایم که امیدواریم سازمان برنامه و بودجه آن را تایید کند و بودجه مورد نیاز اجرای این طرح را تخصیص دهد. معاون وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: باید بتوانیم هنرستان‌های کشاورزی را فعال کنیم که یکی از خواسته‌های شخص وزیر در چهار‌ساله پیش روست تا بتوانیم فارغ‌التحصیلان رشته‌های کشاورزی به‌ویژه در زمینه کارودانش و فنی و حرفه‌ای را تقویت کنیم و زمینه جذب آنها را فراهم کنیم. زند با اشاره به اینکه درصدد افزایش انگیزه برای جذب اقشار جوان به بخش کشاورزی در راستای اجرای طرح تقویت کشاورزان آینده هستیم، ادامه داد: بالابودن سن بهره‌برداران به‌غیر از مساله جاذبه، به مسائل دیگری از جمله سرمایه، تکنولوژی و غیره نیاز دارد که جوانان این دو را در اختیار ندارند و نمی‌توانند با مبلغی کم به کار کشاورزی بپردازند. اما باید به کشاورزان جوان برای سرمایه‌گذاری کمک کرد و از سوی دیگر نیز سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی چندان پررونق نیست و از هر ۱۰۰میلیارد تومان سرمایه‌گذاری حدود پنج‌میلیارد تومان آن به کشاورزی اختصاص دارد.
مکانیزاسیون، عامل تحول در کشاورزی
سودآوری یکی از عوامل موثر بر اشتغال در حوزه کشاورزی است. به همین منظور توجه به مکانیزاسیون که یکی از اهداف آن افزایش تولید و کسب سود بیشتر است، اهمیت ویژه‌ای دارد. رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان ماشین‌آلات کشاورزی در اردیبهشت سال جاری با اشاره به اینکه بخش مکانیزاسیون در تولید کشاورزی از اهمیت شایان‌توجهی برخوردار است، گفت: با به‌روز‌بودن این تکنولوژی می‌توان هزینه‌های تولید، کیفیت محصول و در نهایت تناژ محصولات را بیش از پیش افزایش داد. حمیدرضا نامی افزود: کشاورزی عامل توسعه کشور و مکانیزاسیون موتور کشاورزی است، از این رو در راستای توسعه‌یافتگی باید توسعه بخش مکانیزاسیون به یک اولویت مهم کاری تبدیل شود. او ایجاد رغبت و جذابیت برای انجام کار کشاورزی را از مزایای توسعه مکانیزاسیون دانست و اظهار کرد: این جذابیت در اثر کاهش سختی کار جلوه‌گر می‌شود. نامی افزود: کاهش سختی کار نه‌تنها در جذابیت کار کشاورزی و افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش موثر است، بلکه حتی در کیفیت و دقت عملیات و نیز بازده کار تاثیر بسزایی دارد. او اضافه کرد: بدون شک با توسعه مکانیزاسیون ضمن مدیریت نهاده‌های بذر، کود و سم و حتی مدیریت آب و خاک می‌توان اقدام به تولید پایدار و اقتصادی کرد.
اقتصادی‌کردن راهکار ایجاد جذابیت
یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به اینکه در ایران عمدتا مالکان زمین کسانی هستند که سن بالایی دارند و کشاورزی را بر اساس سنت گذشته انجام می‌دهند، در مورد عدم جذابیت اشتغال در حوزه کشاورزی برای جوانان می‌گوید: جوانان عمدتا به‌دنبال کسب سود و کارهای اقتصادی هستند و با توجه به درآمد اندکی که در بخش کشاورزی وجود دارد حاضر به انجام آن نمی‌شوند. شمس‌ا... شریعت‌نژاد با تاکید بر اینکه کشاورزی در ایران بیشتر به‌شکل سنتی انجام می‌شود می‌افزاید: جوانان برای انجام این کار احتیاج به زمین دارند، اما متاسفانه به اندازه کافی زمین در اختیار ندارند. او با بیان اینکه اقتصادی‌کردن کشاورزی راهکار اصلی برای ایجاد جذابیت در بخش کشاورزی است، تصریح می‌کند: اقتصادی کردن باعث می‌شود جوانان به فعالیت در این حوزه جذب شوند. اگر کشاورزی با سود اندک باشد و کشاورز مجبور باشد خود مسئولیت تمام ریسک‌های موجود در این حوزه را بپذیرد از جذابیت فعالیت در بخش کشاورزی کاسته می‌شود. متاسفانه کشاورزی در مقایسه با فعالیت‌های دیگر جاذبه‌های اندکی دارد و توجهی به آن نمی‌شود. این نماینده مجلس با اشاره به اینکه امنیت غذایی برای ما مهم است و سختی کار کشاورزی به‌مراتب بالاست، اظهار می‌کند: برای اقتصادی کردن کشاورزی باید وابستگی‌ها و نیازمندی‌های خود را تولیدات دیگر کشورها کاهش دهیم و امکان صادرات بیشتر محصولات کشاورزی خود را در بازارهای خارجی فراهم کنیم. همچنین باید سطح دانش کشاورزان را افزایش دهیم و با در نظر گرفتن تسهیلات کم‌بهره و فعالیت‌هایی از این قبیل زمینه ایجاد بهبود و جذابیت در این بخش را فراهم کنیم.
