اقتصاد آنلاین-سپیده قاسمی؛ محمد جوادی، کارشناس اقتصاد کشاورزی، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین، با اشاره به آشفتگی در تولید و بازار برخی کالاهای اساسی در ماه اخیر، دلیل آن را ادامه سیاست غلط تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی مغایر با بودجه سال ۱۴۰۱ و اجرای قیمت گذاری دستوری بدون توجه به افزایش هزینه تولید دانست.
وی یادآور شد: دولت قیمت گندم را برای صنایع از ۲ هزار و ۷۰۰ تومان به ۱۲ هزار تومان افزایش داده است، تصمیم به این افزایش قیمت با توجه به نرخی که برای خرید تضمینی گندم تعیین شده، تصمیم درستی است، چرا که منجر به اجرای طرح یکسان‌‌سازی قیمت گندم و آرد می‌شود، اما به نظر می‌رسد سرنوشت این طرح مانند بسیاری از طرح ها دیگر در کشور "طرح خوب با اجرای بد" باشد.
جوادی افزود: اجرای این طرح خوب، از آنجایی به بیراهه می رود که دولت به رغم افزایش هزینه های تولید، اصرار به قیمت گذاری دستوری دارد.
به گفته وی؛ علاوه بر آرد به عنوان ماده اولیه مهم و تاثیر گذار در هزینه تمام شده تولید سایر مولفه ها مانند دستمزد، بیمه و ... نیز افزایش داشته است و در این شرایط نمی توان با قیمت دستوری انتظار نتیجه مطلوب برای یکسان سازی قیمت گندم و آرد داشت.
جوادی ملاحظات سیاسی و نبود اراده در تصمیم گیری ها را دلیل این رفتار دولت می‌داند. وی همچنین با انتقاد از ادامه سیاست غلط تخصیص ارز ترجیحی با نهاده های تولید آن را مغایر با بودجه سال ۱۴۰۱ عنوان کرد.
جوادی آنچه بر سر تولید و بازار روغن نباتی در گذشته افتاد را از مثال قابل ذکر برای مباحث مطرح شده برشمرد و گفت: در حال حاضر با کمبود و گرانی روغن نباتی در بازار مواجه هستیم. در حالی که سال گذشته به صورت مستقیم و غیرمستقیم حدود ۳ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای واردات این کالا اختصاص یافت که منجر به تولید ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن انواع روغن نباتی شد که، رکورد تولید در تاریخ ۸۰ ساله این صنعت است.
وی اضافه کرد: به رغم رکورد شکنی در تولید روغن نباتی، کشور با مشکل تامین روغن نباتی به ویژه برای صنف و صنعت رو به رو شده و آمار نشان می دهد، ذخایر کشور نیز به حداقل ممکن کاهش یافته است.
این کارشناس معتقد است؛ ادامه تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی در دولت سیزدهم از یک سو و عدم اصلاح قیمت روغن نباتی و اجرای قیمت دستوری در بازار ایران به بهانه حمایت از مصرف کنندگان از سوی دیگر منجر به اختلاف شدید قیمت روغن نباتی در داخل کشور با کشورهای همسایه شده، به نحوی که تبدیل به انگیزه ای برای قاچاق روغن نباتی از کشور شده است.
جوادی با بیان اینکه اختلاف حدود ۸۰۰ هزار تنی تولید و توزیع روغن نباتی در کشور وجود دارد، افزود: اگر افزایش صادرات کالاهای متشکل از روغن نباتی را در نظر بگیریم با قاطعیت می توان گفت، بخش زیادی از روغن نباتی از کشور به شکل قاچاق خارج شده است.
وی با اشاره به سیر صعودی قیمت های جهانی روغن در سال ۱۴۰۰ و ابتدای سالجاری، اظهار کرد: بر این اساس از ۳ میلیارد دلار ارز تخصیصی به روغن نباتی، بخش مهم آن به شکل یارانه مضاعف به قاچاقچیان پرداخت شده و به کشورهای همسایه رفته است.
جوادی گفت: سیاست سرکوب و پرداخت یارانه نه تنها برای روغن نباتی بلکه برای بسیاری از کالاهای اساسی دیگر زمینه ساز قاچاق شده است.
این کارشناس صنایع غذایی بر این باور است؛ ماکارونی نیز در حال طی مسیری است که روغن نباتی در آن قرار داشته است، با این تفاوت که بلاتکلیفی در تعیین قیمت دستوری این محصول پس افزایش قیمت آرد، تولیدکنندگان را از تولید باز داشته، تامین مواد اولیه با اختلال مواجه کرده، تقاضای مضاعف کاذب ایجاد کرده و انبار صنایع و خانگی در حال رخ دادن است.
جوادی تصریح کرد: مجموع این اتفاقات می تواند سرنوشت به مراتب بدتر از بازار روغن را برای ماکارونی رقم بزند.
