مشکل کمبود نیست که با واردات حل شود
کسبه فکر می‌کنند واردات مرغ تاثیری روی بازار ندارد چراکه «مشکل جای دیگری است.» وزارت صمت اسفند سال گذشته مجوز واردات مرغ را صادر کرد و روانه شدن مرغ‌های محصول ترکیه به بازار ایران عملا کلید خورده است. مشاهدات میدانی از واحدهای صنفی پروتئینی نشان می‌دهد فروشندگان بی‌نظمی در بازار را دلیل اصلی نابسامانی و جهش قیمتی مرغ می‌دانند، نه کمبود: «هیچ کمبودی نیست. همین چند روز پیش که فروش مرغ به قیمت آزاد ممنوع نبود هر میزان که سفارش می‌دادیم می‌آوردند.» این فروشنده که در کارگر شمالی فروشگاه پروتئینی دارد معتقد است اگر «دولت نظارت دقیق بر بازار داشت این اتفاق نمی‌افتاد. همه چیز گران شده از کرایه تاکسی تا پول آب و برقی که خود دولت می‌گیرد اما اجازه افزایش قیمت را نمی‌دهد. فقط فروش را ممنوع می‌کند.» اولین هفته کاری سال جدید با ممنوعیت فروش آزاد مرغ شروع شد. توزیع این کالا به قیمت دولتی کمتر از نیاز است و همین موضوع باعث شده صف‌های خرید مرغ شکل بگیرد که اکثرا اقشار سن‌بالا و بازنشسته‌ها هستند. همین‌طور توزیع مرغ بسته‌بندی در فروشگاه‌های همواره تخفیف و مرغ خرده شده هم ممنوع شده است. یکی از فروشندگان فروشگاه‌های همواره تخفیف می‌گوید: «مشتری‌های ما ساکنان محله هستند که معمولا وقت ایستادن در صف مرغ را ندارند. برای مثال نصف مرغ بسته‌بندی ما نزدیک غروب فروش می‌رود. اما الان یک هفته است که هیچ مرغی تحویل نگرفته‌ایم و شرکت‌های پخش می‌گویند نیست!» به نظر می‌رسد ممنوعیت توزیع آزاد مرغ باعث شده خریداران بیشتری به صف‌های فروشگاه‌های توزیع‌کننده مرغ دولتی بپیوندند.
تولید بیش از مصرف
آمارها نشان می‌دهد بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن مرغ در سال گذشته تولید شده در حالی که سرانه مصرف ایرانیان سالانه ۳۲ کیلوگرم یا به بیانی دیگر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال است. با این حال به جای تسهیل روند تامین خوراک طیور تولیدکنندگان و برنامه‌های حمایتی از مصرف‌کننده توسط دولت، پروسه واردات مرغ ادامه دارد و احتمالا مرغ‌های محصول ترکیه تا آخر فروردین در بازار ایران باشند. گره کور بازار مرغ ایران در بخش نهاده‌های دامی است. بخشی که به گفته سید علی خیریه یکی از تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه «باعث شد بسیاری جوجه‌ها را زنده به گور کنند.» خیریه درباره تصمیم دولت برای واردات مرغ می‌گوید: «این تصمیم‌ها لحظه‌ای و کارشناسی نشده است. اصلا منطقی نیست کشوری که یکی از تولیدکنندگان بزرگ مرغ دنیا است به واردات مرغ روی بیاورد. صنعت مرغداری ایران حتی توان صادرات هم دارد. این موضوع در چشم‌انداز نیست، بلکه زیرساخت‌های افزایش تولید و صادرات وجود دارد و صرفا مدیریت می‌طلبد.» خیریه درباره شرایط مرغداران در سال گذشته می‌گوید: «مرغداران به‌خاطر تحریم‌ها و شرایط بد تحریم محصول خود را ۲ تا ۳ هزار تومان زیر قیمت تمام شده فروختند و ستاد تنظیم بازار قول جبران خسارت و ضرر آنها را داد که اتفاقی نیفتاد. هزینه‌های تولید بالا رفته اما دولت نمی‌خواهد این موضوع را بپذیرد و تصمیم‌های خودش را می‌گیرد. بازار مشکل کمبود ندارد که با واردات حل شود. این موضوع عملا شرایط مرغ‌دارها را بدتر می‌کند.»
به گفته این فعال اقتصادی هم‌اکنون قیمت جوجه یک‌روزه « ۵ هزار و ۵۰۰ تومان تمام می‌شود.» ۸۰ درصد از هزینه‌های مرغداران را تامین نهاده‌های دامی تشکیل می‌دهد، کالایی که به گزارش بانک مرکزی در ۷ ماه منتهی به مهر سال گذشته ۵/ ۲ میلیارد دلار ارز دولتی دریافت کرده، در حالی که تولیدکنندگان مجبورند نزدیک به ۳۰ درصد نیازشان را از بازار آزاد تهیه کنند. بازاری که در آن هر کیلو دان دوبرابر نرخ مصوب دولتی فروش می‌رود. مجید موافق قدیری رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان کشور معتقد است «دولت پس از آزمون و خطاهای بسیار به اهمیت تامین نهاده‌های دامی پی برده و تلاش خود را برای رفع مشکلات می‌کند اما تحریم‌های بانکی و وابستگی ۸۰ درصد بازار نهاده‌های دامی به واردات کار را سخت کرده است.» قدیری در پاسخ به این سوال که آیا بازار کشش واردات نهاده‌ها با ارز آزاد را دارد یا نه گفت: «نمی‌توان منکر موج تورمی که آزادسازی نهاده‌ها به وجود خواهد آورد شد اما موضوع این است که صنعت دامپروری ایران سال‌هاست بیمار است و این آزادسازی حتی در کوتاه مدت محاسن بیشتری نسبت به معایبش خواهد داشت.»
تولیدکنندگان می‌گویند از زمانی‌که وزارت جهاد کشاورزی متولی سامانه بازارگاه شده است روند خرید خوراک طیور تسهیل شده اما هنوز تاخیر در ارسال و تحویل خوراک دام یکی از مشکلات اساسی تولیدکنندگان است. موضوعی که به گفته خیریه «طبیعی است، همین که خوراک برای خرید وجود دارد نکته مثبتی است.»
