اقتصاد هنر آنلاین در این گزارش به معرفی این نهاد خودگردان و چالش‌هایی که با آن روبه‌رو بوده است پرداخته است.
Crowdfunding چیست؟
سایت "کیک استارتر" اولین سایت سرمایه‌گذاری جمعی است که در ایالات متحده‌ی امریکا شروع به فعالیت کرده، هدف این استارتاپ، جذب سرمایه جمعی در جهت حمایت از (خلاقیت و هنر) است، "کیک استارتر" توانسته است بالغ بر2.6میلیارد دلار حمایت مردمی را جذب و به پروژه‌هایش اضافه نماید، این روش به حدی تاثیر گذار بوده است که به "کراودفاندینگ" به عنوان اهرمی قدرتمند برای نجات اقتصاد نگاه می شود. "کرادفاندینگ" نیازمند سه فاکتور است: صاحب ایده یا پروژه، افرادی که از ایده یا پروژه حمایت کنند و پلتفرمی که پل ارتباطی بین این دو گروه باشد.
"سایت حامی جو" نمونه‌ی ایرانی کراودفاندینگ از خلاقیت و نوآوری حمایت می کند
«حامی جو» یک نهاد خودگران است که توسط مردم حمایت می شود، این وب سایت کرادفاندینگ ایرانی در فروردین ماه 1394 فعالیت خود را به صورت آنلاین آغاز کرده است ، هدف حامی جو به وجود آوردن یک اکو سیستم است که برای صاحبان ایده جذب سرمایه می کند، در ابتدای شروع فعالیت‌های این نهاد، تمرکز بر ایجاد "هنر مستقل" و قطع وابستگی‌های مالی هنر و هنرمندان به دولت، از دغدغه‌های این نهاد بود؛ وحمایت از دانشجویان هنر که برای ورود به بازار کار و جذب سرمایه مشکل دارند از برنامه‌های این نهاد بوده است، اولین پروژه‌ی حامی جو متعلق به «مهرداد اسکویی» از معتبرترین مستند سازان است، که مشاور اصلی حامی‌جو است، و پروژه‌ی "رویاهای دم صبح" را به عنوان اولین پروژه در حامی‌جو قرار دادند. حامی جو خرداد ماه سال 94 به عنوان یکی از طرح های برگزیده "جشنواره پل" در کنفرانس شرکت کرد و این تیم توانست با سرمایه گذاران و استارتاپ های داخلی و خارجی تعامل کند. همچنین در آبان ماه سال 1394 در همایش و نمایشگاه بین المللی تراکنش (ITE) حضور یافت و موفق به دریافت جایزه سوم رویداد pitchfest جشنواره استارتاپ های بانکی (Techrun) شد.
ساز و کار حامی جو چگونه است؟
در این روش، "حامی جو" ایده خود را مطرح می‌کند و در ازای آن برای حامیان، پاداش‌هایی در نظر می‌گیرد. به عنوان مثال بلیت کنسرت، تئاتر یا اکران خصوصی اثر خود را در کنار هنرمندان برای حامیان در نظر می‌گیرد. یا برای مخترعان، می‌تواند خدمات خود را از بعد از اجرای پروژه با رقمی کمتر و به نسبت میزان حمایت در نظر بگیرند در نتیجه، حامیان در مدت زمان 30 تا 90 روز از پروژه حمایت مالی می‌کنند و منتظر اجرای پروژه و دریافت خدمات خود می‌مانند. این پروژه‌ها می‌توانند بر مبنای ایده‌های خلاقانه شکل گرفته باشند. صاحبان پروژه می‌توانند پاداش‌هایی در قالب دارایی‌های ملموس و یا خدمات غیرملموس به حامیان مالی ارائه دهند.
حامیان حامی جو
حامی جو برای معرفی هر چه بهتر کراودفاندینگ به هنرمندان و مردم و ارائه پروژه‌های با کیفیت از «مهرداد اسکوئی» فیلم ساز، عکاس و پژوهشگر و فارغ التحصیل رشته سینما، «مسعود حاتمی» فارغ التحصیل رشته کارگردانی، فیلم نامه نویسی از "کانون سینما گران جوان" و "مدرسه عالی فیلم تهران" و «محمد حدادی» لیسانس سینما با گرایش فیلم برداری از "دانشکده‌ی سینما تئاتر دانشگاه هنر"، به عنوان مشاورین حامی جو یاری می جوید، چندی از هنرمندان کشورمان نیز در جهت حمایت هنر مستقل، از حامیان معنوی حامی جو به شمار می روند، این هنرمندان، «مهرداد اسکوئی»، «مهدی پاکدل»، «مجید برزگر»، «لیلا زارع»، «اردشیر رستمی»، «مونا زندی»، «مسعود حاتمی»، «کامبوزیا پرتوی»، «محمد حدادی»، «مصطفی آل احمد»، «الهام کردا»، «بیژن میرباقری»، «مسعود امینی تیرانی»، «شیرین بینا»، «بهدخت ولیان» و «زینب تبریزی» هستند.
پروژه‌های موفق حامی جو کدام اند؟
تاکنون نیز، بیش از 20 پروژه، توانسته‌اند موفق به دریافت حمایت مالی مورد نیاز برای تولید، از سوی نهاد حامی جو شوند، تازه ترین پروژه‌ی موفق این نهاد در روزهای پایانی سال 1397، فیلم کوتاه "اوریگامی" به روایت و کارگردانی «مرجان هاشمی» است، که توانسته با جذب 48 حامی و مبلغ تعیین شده که 11.000.000 تومان بوده است، مقدمات تولید خود را فراهم کند، آخرین کار مرجان هاشمی "چکه" نام دارد، که پیش تر به "شانزدهمین جشنواره تصویر سال" راه یافته است، اوریگامی نیز درباره ی نوجوانی ست و دنیای پر تلاطم دختران در سالهای بلوغ، دنیایی که به واسطه ی تغییرات سریع و گسترده در سبک زندگی ما ایرانیان روز به روز برای ما بزرگترها بیگانه تر می شود، ، چندی از این پروژه ها که موفق به جذب سرمایه مردمی شده‌اند:
مستند "جابجایی یا نابجایی" ساخته‌ی «پریسا گرگین» تعداد حامی:66
فیلم مستند- داستانی "تمام چیزهایی که جایشان خالیست"، ساخته‌ی «زینب تبریز» تعداد حامی: 579
مستند "اتیسم" ساخته‌ی «نگارمسعودی» تعداد حامی: 69
مستند "در جست و جوی فریده"، ساخته‌ی «کوروش عطائی» و «آزاده موسوی»تعداد حامی: 98 ، این فیلم پرفروش ترین مستند گروه هنر و تجربه در 4سال اخیر بوده است و بیش از 100 میلیون تومان فروش داشته است.
تئاتر "خداحافظ باغ آلبالوی من"، ساخته‌ی «سارا مخاوات» تعداد حامی:117
ویدئو بادی آرت "شیواتیر" (بازخوانی و بازی خوانی آرش کمانگیر، به روایتی دیگر)، ساخته‌ی «هیلا صادقی» و «علی مرتضوی فومنی» تعداد حامی:16
مستند "آیا او در این مبارزه پیروز می شود؟"، ساخته‌ی «مینا کشاورز» تعداد حامی: 66
فیلم کوتاه "سه نقطه"، ساخته‌ی «سوسن بیانی» تعداد حامی: 125
حامی جو بدون مشکل است؟
حامی جو نیز شبیه به دیگر نهادهای خود گردان در ایران با مشکلات و سنگ اندازی‌هایی از سمت ارگان‌های قدرتمند، روبرو است،پیش تر نیز شنیده شد، حامی جو اولین سایت کرادفاندینگ که بیش از 530 میلیون تومان پول برای هنرمندان جمع و جذب کرده است، به علت دخالت دولت و سازمان فرابورس، ممکن است متوقف شود، «فریدون کورنگی»، مدیرعامل "شتاب دهنده‌ی مپس"، در بهار سال 1397 در گفت و گو با "هفته نامه شنبه"عنوان کرد: حامی جو از نگاه من ، دگرگون کننده ترین و متحول کننده ترین، استارتاپ مپس بوده، و چندین رقیب پیدا کرده است، اما دولت در حال ورود به حوزه کرادفاندیگ است و می خواهد جمع سپاری را به قول خودشان قانونمند کنند و گفته می شود هر سایتِ جمع سپاری باید 5% از سهامش متعلق به یک بانک باشد و باید تمام اطلاعات تراکنش‌ها از طریق ای‌پی‌آی به فرابورس انتقال داده شود. در صورت اینکه در این چند سال فعالیت سایت و باقی کرادفاندینگ‌ها، آیا یک شکایت مطرح شده است؟ آیا شما تا حالا دیده‌اید که با کرادفاندینگ‌ها پول‌شویی شود؟ پس چرا به آن ورود می‌کنید؟ جمع‌سپاری یک اصل مهم برای به وجود آوردن زیست‌بوم فناوری است، به نظر من برای کنترل کل اکوسیستم می‌خواهند به آن ورود کنند! آیا تصویری که ما از ارگان‌های خیلی بزرگ مثل بانک‌ها داریم، تصویر شفاف و سالمی است که شما انتظار دارید این زیست‌بوم و افرادش بیایند و به آن‌ها اعتماد کنند؟ یعنی آیا ما در بانک‌هایمان هیچ خلافی اتفاق نیفتاده که حالا حضور آن‌ها تضمین‌کننده اعتماد بقیه باشد؟! در حیطه جمع‌سپاری پتانسیلی که در ایران وجود داشت این بود که سرمایه غیرمتشکل مردم، بیاید و از آن چیزی که مردم می‌خواهند پشتیبانی کند. یعنی فقط دولت است که خرد‌جمعی دارد و می‌تواند از ما حفاظت کند؟ ما خودمان نمی‌توانیم؟ من که دارم یک سایت کرادفاندینگ را راه‌اندازی می‌کنم، نمی‌توانم در مورد پروژه‌های آن Due diligence یا تایید صلاحیت انجام دهم؟ من برمبنای اقتضای اقتصادی خودم این کار را خواهم کرد و به‌نظر من خیلی خردمندانه‌تر از آن خواهد بود که آن پشت، یکی در فرابورس بنشیند و بخواهد به من بگوید چه کنم. من به آقای هامونی نامه نوشتم و مشخصا به ایشان گفتم که این کار اشتباه است. کورنگی در ادامه‌ی صحبتش با این هفته نامه اعلام کرده بود با رسانه‌ای کردن این موضوع، حامی جو را متوقف می کنیم. «امیر هامونی» مدیر عامل سازمان فرابورس نیز در پرسش این هفته نامه دراین باره گفت: فرابورس نمی خواهد در فرایند یا در تراکنش‌ها دخالت کند، می‌خواهیم بگوییم که اگر ما دونیت را تایید کردیم، مردم مطمئن باشند که پروژه‌هایش مشکلی ندارند تاکید دارند در جزئیات ورود نخواهند کرد.... در پی این اتفاقات همچنان می بینیم که حامی جو با قدرت به مسیری و هدفی که تعیین کرده بود ادامه می دهد و شاهد موفقیت آن هستیم.
به نظر می رسد نهاد هایی مانند "حامی جو" علاوه بر این که در زمینه‌ی حمایتِ فرهنگ وهنر فعال هستند، خود به حمایتِ بیشتری نیازمند هستند. در بلند مدت، این نهادها می توانند زیرساخت های فرهنگ کشور را ترمیم کنند و پیش ببرند.
