همه چیز درباره فقر آهن (جزئیات کامل)

اگر بدن شما هموگلوبین کافی نداشته باشد، بافت‌ها و ماهیچه‌های شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند تا بتواند به طور موثر کار کند و این منجر به وضعیتی به نام "کم خونی" می‌شود. اگرچه انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد اما کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع آن در سراسر جهان است.

علائم و نشانه‌های کمبود آهن بسته به موارد زیر متفاوت است: شدت کم خونی، چقدر سریع توسعه می‌یابد، سن شما و وضعیت فعلی سلامتی شما. در برخی موارد، افراد هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند! در اینجا چند علامت و نشانه کمبود آهن وجود دارد که با رایج ترین آنها شروع می‌شود.

خستگی غیرمعمول

احساس خستگی بسیار، یکی از شایع‌ترین علائم کم خونی فقر آهن است. این علامت همچنین می‌تواند در افرادی که آهن کافی ندارند، حتی اگر تشخیص کمبود دریافت نکرده باشند، رایج باشد. این خستگی به این دلیل اتفاق می‌افتد که بدن شما آهن مورد نیاز برای ساخت پروتئینی به نام هموگلوبین را ندارد که به حمل اکسیژن در بدن شما کمک می‌کند. بدون هموگلوبین کافی، اکسیژن کمتری به بافت‌ها و ماهیچه‌های شما می‌رسد و آنها را از انرژی محروم می‌کند. قلب شما همچنین باید سخت‌تر کار کند تا خون غنی از اکسیژن بیشتری را در بدن حرکت دهد، که می‌تواند شما را خسته کند.

از آنجایی که خستگی اغلب به عنوان بخشی طبیعی از یک زندگی پرمشغله و مدرن در نظر گرفته می‌شود، تشخیص کمبود آهن تنها با این علامت می تواند دشوار باشد. با این حال، ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به کمبود آهن، انرژی کم همراه با ضعف، تحریک پذیری یا مشکل در تمرکز تجربه شود.

خلاصه : خستگی یکی از شایع‌ترین علائم کمبود آهن است. این به دلیل رسیدن اکسیژن کمتر به بافت‌های بدن و محرومیت آن‌ها از انرژی است.

پوست رنگ پریده

پوستی که از حد معمول رنگ پریده‌تر است و رنگ پریدگی داخل پلک‌های پایینی، از دیگر علائم شایع کمبود آهن است. هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز به خون رنگ قرمز می‌دهد، بنابراین سطوح پایین در هنگام کمبود آهن باعث می‌شود خون کمتر قرمز شود. به همین دلیل است که پوست در افراد مبتلا به کمبود آهن ممکن است مقداری از رنگ یا گرمای خود را از دست بدهد. یک مطالعه در کودکان ۶ تا ۱۱ ساله نشان داد که رنگ پریدگی مرتبط با کمبود آهن ممکن است در سراسر بدن ظاهر شود یا به یک ناحیه محدود شود، مانند: صورت، لثه ها، داخل لب یا پلک پایین و ناخن‌ها.

این اغلب یکی از اولین چیزهایی است که پزشکان به عنوان نشانه کمبود آهن به دنبال آن هستند. با این حال، باید با آزمایش خون تایید شود. رنگ پریدگی بیشتر در موارد کم خونی متوسط یا شدید دیده می‌شود . اگر پلک پایینی خود را به سمت پایین بکشید، لایه داخلی باید به رنگ قرمز پر جنب و جوش باشد. اگر رنگ آن صورتی کم رنگ یا زرد است، ممکن است نشان دهنده کمبود آهن باشد. در افرادی که رنگ پوست تیره تر دارند، این ممکن است تنها ناحیه‌ای باشد که در آن قابل توجه است.

خلاصه: پوستی که در نواحی مانند صورت، پلک‌های داخلی پایین یا ناخن‌ها رنگ پریده‌تر از حد معمول است ممکن است نشانه کمبود متوسط یا شدید آهن باشد. این به دلیل سطوح پایین هموگلوبین است که به خون رنگ قرمز می‌دهد.

تنگی نفس

هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون را قادر می‌سازد تا اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل کنند. هنگامی که سطح هموگلوبین در طول کمبود آهن پایین باشد، سطح اکسیژن نیز پایین خواهد بود. این بدان معناست که ماهیچه های شما اکسیژن کافی برای انجام فعالیت‌های عادی مانند راه رفتن دریافت نمی‌کند. در نتیجه، با تلاش بدن برای دریافت اکسیژن بیشتر، سرعت تنفس شما افزایش می‌یابد. به همین دلیل است که تنگی نفس یک علامت رایج است.

اگر هنگام انجام کارهای معمولی و روزانه که برایتان آسان بود، مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها یا ورزش نفس خود را از دست دادید، ممکن است در اثر کمبود آهن باشد.

خلاصه : تنگی نفس یکی از علائم کمبود آهن است، زیرا سطوح پایین هموگلوبین به این معنی است که بدن شما نمی‌تواند به طور موثر اکسیژن را به عضلات و بافت‌های شما منتقل کند.

سردرد

کمبود آهن ممکن است باعث سردرد، به ویژه در زنان شود . در حالی که ارتباط بین کمبود آهن و سردرد هنوز نامشخص است، محققان معتقدند عوامل متعددی از جمله رابطه بین تغییر عملکرد دوپامین و سطح استروژن وجود دارد. با این حال، قبل از نتیجه گیری، تحقیقات بیشتری باید انجام شود. اگرچه دلایل زیادی برای سردرد وجود دارد، سردردهای مکرر می‌تواند از علائم کمبود آهن باشد.

خلاصه : سردرد می‌تواند از علائم کمبود آهن باشد. تحقیقات بیشتری برای بررسی ارتباط بین اختلال عملکرد دوپامین، سطح استروژن و کمبود آهن در حال انجام است.

تپش قلب

ضربان قلب قابل توجه، همچنین به عنوان تپش قلب شناخته می‌شود، می‌تواند یکی دیگر از علائم کم خونی فقر آهن باشد. ارتباط بین کمبود آهن، کم خونی و مشکلات قلبی هنوز در حال بررسی است، اما ممکن است با تامین اکسیژن مرتبط باشد. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز است که به انتقال اکسیژن در بدن کمک می‌کند. در کمبود آهن، سطوح پایین هموگلوبین به این معنی است که قلب برای حمل اکسیژن باید سخت کار کند.

این ممکن است منجر به ضربان قلب نامنظم یا این احساس شود که قلب شما به طور غیر طبیعی سریع می‌زند. در موارد شدید، می‌تواند منجر به بزرگ شدن قلب، سوفل قلبی یا نارسایی قلبی شود .

خلاصه : در موارد کمبود آهن، قلب مجبور است برای انتقال اکسیژن در سراسر بدن سخت کار کند. در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به ضربان قلب نامنظم یا سریع و حتی سوفل قلب، بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.

مو و پوست خشک و آسیب دیده

پوست و موی خشک و آسیب دیده می‌تواند نشانه کمبود آهن باشد . کمبود آهن باعث کاهش سطح هموگلوبین در خون می‌شود که ممکن است میزان اکسیژن موجود برای سلول‌هایی که باعث رشد مو می‌شود را کاهش دهد .

هنگامی که پوست و مو از اکسیژن محروم می‌شود، ممکن است خشک و ضعیف شود. کمبود آهن همچنین با ریزش مو مرتبط است و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که می‌تواند یک علت باشد . ریزش برخی از موها در طول شستشو و برس زدن روزانه کاملاً طبیعی است. با این حال، اگر در حال از دست دادن توده یا خیلی بیشتر از حد طبیعی هستید، ممکن است به کمبود آهن مرتبط باشد.

خلاصه : پوست و مو ممکن است در هنگام کمبود آهن اکسیژن کمتری از خون دریافت کنند و باعث خشکی و آسیب آنها شود. در موارد شدیدتر، این ممکن است منجر به ریزش مو شود.

تورم و درد زبان و دهان

گاهی اوقات فقط نگاه کردن به داخل یا اطراف دهان می‌تواند نشان دهد که آیا کم خونی فقر آهن دارید یا خیر. علائم عبارتند از زبان متورم، ملتهب، رنگ پریده یا به طرز عجیبی صاف . کمبود آهن همچنین ممکن است علائم دیگری در اطراف دهان شما ایجاد کند، مانند: دهان خشک، احساس سوزش در دهان شما و ترک‌های قرمز دردناک در گوشه‌های دهان شما و زخم‌های دهان.

خلاصه : زبان زخم، متورم یا به طرز عجیبی صاف می‌تواند نشانه کم خونی فقر آهن باشد. ترک در گوشه‌های دهان شما نیز ممکن است نشانه آن باشد.

پاهای بی‌قرار

کمبود آهن با سندرم پای بی‌قرار مرتبط است . سندرم پای بیقرار یک نیاز شدید به حرکت دادن پاها در حالت استراحت است. همچنین می‌تواند باعث خزیدن یا احساس خارش ناخوشایند و عجیب در پا و ساق پا شود. معمولاً در شب بدتر است، به این معنی که ممکن است به سختی بخوابید.

دلایل سندرم پای بیقرار به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن، سندرم پای بیقرار دارند. شیوع سندرم پای بیقرار در افراد مبتلا به کمبود آهن در مقایسه با جمعیت عمومی ۹ برابر بیشتر است .

خلاصه : افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن شانس بیشتری برای تجربه سندرم پای بیقرار دارند، که میل شدید به حرکت دادن پاها در هنگام استراحت است.

ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل

یکی از علائم کمتر شایع کمبود آهن، ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل است. این وضعیت کویلونیشیا نامیده می‌شود.

معمولاً اولین علامت ناخن‌های شکننده است که به راحتی خرد می‌شود و می‌ترکد. در مراحل بعدی کمبود آهن، ناخن‌های قاشقی شکل می‌تواند ایجاد شود، به این معنی که وسط ناخن و لبه‌های آن بالا می‌آید تا ظاهری گرد مانند قاشق داشته باشد. با این حال، این یک عارضه جانبی نادر است که تنها در حدود ۵ درصد از افراد مبتلا به کمبود آهن رخ می‌دهد. معمولاً فقط در موارد شدید کم خونی فقر آهن دیده می‌شود .

خلاصه : ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل می‌تواند نشان دهنده کم خونی شدید فقر آهن باشد.

سایر علائم بالقوه

چندین نشانه دیگر وجود دارد که نشان می‌دهد آهن شما ممکن است کم باشد. این موارد کمتر رایج است و می‌تواند با بسیاری از شرایط غیر از کمبود آهن مرتبط باشد.

سایر علائم کم خونی فقر آهن عبارتند از: هوس های عجیب اشتیاق به غذاهای عجیب یا غیر خوراکی پیکا نامیده می‌شود. معمولاً شامل هوس خوردن یخ، خاک رس، خاک، گچ یا کاغذ می‌شود و می تواند نشانه ای از کمبود آهن باشد. همچنین ممکن است در دوران بارداری رخ دهد.

احساس افسردگی ؛ کم خونی فقر آهن ممکن است با افسردگی در بزرگسالان همراه باشد. زنان باردار مبتلا به کمبود آهن نیز ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به افسردگی داشته باشند.

دست و پاهای سرد؛ کمبود آهن به این معنی است که اکسیژن کمتری به دست ها و پاهای شما می رسد. برخی از افراد ممکن است سرما را راحت‌تر احساس کنند یا دست‌ها و پاهایشان سرد باشد .

عفونت های مکرر ؛ از آنجایی که آهن برای یک سیستم ایمنی سالم مورد نیاز است، کمبود آن ممکن است خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.

 خلاصه : سایر علائم عمومی تر کمبود آهن ممکن است شامل هوس های غذایی عجیب، احساس افسردگی، سردی دست ها و پاها و عفونت های مکرر باشد.

علل شایع کمبود آهن

کمبود آهن می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و تقریباً در هر سنی ممکن است رخ دهد. چند مورد از شایع ترین علل عبارتند از : دریافت ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی که نیازهای غذایی روزانه را برآورده نمی‌کند یا به شدت محدود است ، بیماری التهابی روده ، افزایش نیاز به آهن در دوران بارداری ، از دست دادن خون از طریق پریودهای سنگین یا خونریزی داخلی ، خونریزی در معده یا روده می‌تواند یکی از دلایل رایج کم خونی در بزرگسالانی باشد که دیگر قاعدگی ندارند. این خونریزی می‌تواند ناشی از : مصرف بیش از حد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن و آسپرین، یک زخم معده ، هموروئید، سرطان روده یا معده (اگرچه کمتر رایج است).

اگر فکر می‌کنید کمبود آهن دارید چه باید کرد؟

اگر فکر می‌کنید کمبود آهن دارید، مراحل زیر را در نظر بگیرید؛

با یک دکتر صحبت کنید

اگر فکر می‌کنید علائم یا نشانه‌های کمبود آهن را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشکتان تأیید کند که کمبود آهن دارید - معمولاً از طریق آزمایش خون - درمان آن معمولاً آسان است. پزشک شما احتمالاً افزایش مصرف آهن را از طریق رژیم غذایی یا با مکمل‌های آهن توصیه می‌کند .

هدف اصلی درمان بازگرداندن سطح هموگلوبین به حالت طبیعی و پر کردن ذخایر آهن است. پزشک شما یک برنامه درمانی ایجاد خواهد کرد که به بهترین وجه نیازهای مراقبت‌های بهداشتی شما را برآورده می‌کند. قبل از تغییر رژیم غذایی یا تصمیم گیری در مورد هر مکملی، با پزشک خود صحبت کنید.

غذاهای غنی از آهن بخورید

اگر پزشک فکر می‌کند که کمبود آهن ممکن است به دلیل کمبود آهن در رژیم غذایی شما باشد، به مصرف بیشتر غذاهای غنی از آهن فکر کنید، مانند: گوشت قرمز مانند گوشت گاو و خوک و مرغ، سبزیجات دارای برگ سبز تیره مانند اسفناج و کلم پیچ ، میوه های خشک مانند کشمش و زردآلو ، نخود، لوبیا و سایر حبوبات، غذای دریایی، غذاهای غنی شده با آهن ، دانه ها و آجیل و گوشت‌ها.

در صورت توصیه پزشک از مکمل های آهن استفاده کنید

شما باید مکمل آهن را تنها در صورتی مصرف کنید که یک متخصص مراقبت های بهداشتی تأیید کند که شما کمبود آهن دارید یا در خطر ابتلا به آن هستید و نمی توانید نیاز خود را تنها از طریق رژیم غذایی تامین کنید. به خاطر داشته باشید که مصرف مکمل های آهن ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند، از جمله: دل درد، یبوست یا اسهال ، سوزش سردل ، حالت تهوع یا استفراغ و مدفوع سیاه. با این حال، می توانید این عوارض جانبی را با مصرف انواع خاصی از مکمل های آهن که ممکن است اثرات منفی را کاهش دهند، مانند کلات بیس گلیسینات آهن به حداقل برسانید.

اگر عوارض جانبی مرتبط با مکمل آهن را تجربه کردید، با پزشک مشورت کنید.

به افزایش جذب آهن کمک کنید

اگر می‌خواهید از مکمل آهن خود بیشترین بهره را ببرید، سعی کنید از مصرف آن به همراه آنتی اسیدها یا شیر خودداری کنید، زیرا اینها می توانند جذب آهن را محدود کنند. همچنین توصیه می‌شود هنگام مصرف مکمل‌هایتان از غذاهای حاوی فیبر بالا یا غذاهای حاوی کافئین پرهیز یا محدود کنید، زیرا این مواد همچنین می‌توانند در جذب اختلال ایجاد کنند.

خلاصه : اگر فکر می کنید کمبود آهن دارید، با پزشک مشورت کنید. آنها ممکن است به شما توصیه کنند که غذاهای غنی از آهن بیشتری مصرف کنید (به علاوه ویتامین C برای افزایش جذب آهن) یا احتمالاً مکمل های آهن مصرف کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائم کمبود آهن را دارید با پزشک صحبت کنید. اگر درمان نشود، می تواند به کم خونی فقر آهن تبدیل شود. این در نهایت می تواند منجر به عوارضی شود، از جمله: مشکلات قلبی، افسردگی، احتمال عفونت بیشتر و مسائل بارداری‌.

کم خونی فقر آهن در زنان شایع تر از مردان است .‌افرادی که باردار هستند یا دوره های قاعدگی شدید دارند، بیشترین خطر را دارند و باید در مورد آزمایش کم خونی فقر آهن با پزشک مشورت کنند.

مکمل های آهن را فقط در صورت تجویز پزشک مصرف کنید. آهن بیش از حد می تواند به قلب، کبد و پانکراس آسیب برساند.

کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی در سراسر جهان است.برخی از افراد علائم واضحی دارند، در حالی که برخی دیگر اصلاً هیچ علائمی را تجربه نمی کنند. این اغلب به شدت کم خونی بستگی دارد.علائم و نشانه های رایج شامل خستگی، رنگ پریدگی پوست از حد معمول، احساس تنگی نفس و خشکی و آسیب مو و پوست است.

اگر فکر می کنید علائم کمبود آهن دارید، با پزشک مشورت کنید. خود تشخیصی توصیه نمی‌شود. اکثر اشکال کمبود آهن را می توان به راحتی درمان کرد، معمولاً از طریق یک رژیم غذایی غنی از آهن یا مکمل های آهن، در صورت توصیه پزشک.