میانکاله، قربانی تناقضات گفتار و عملکرد دولت سیزدهم / بهشت پرندگان در خطر است

اقتصادآنلاین – سیده زینب رزم گیر؛ در کمتر از پنج کیلومتری یکی از نایاب‌ترین مناطق محیط زیستی، کلنگ احداث پتروشیمی بر زمین خورده و برای باری دیگر صدای کنشگران محیط زیستی کشور را بلند کرده است. چنین اقداماتی در قطب کشاورزی، دامداری، آبزی‌پروری، صیفی‌جات و مرکبات نشانه چیست؟ تا کی محیط‌زیست و مردم این سرزمین باید هزینه تصمیمات سطحی، سودجویانه و کوتاه‌مدت مسئولین را از جیب زندگی‌هایشان پرداخت کنند؟

میان‌کاله کجاست؟ 

شبه‌جزیره میان‌کاله در منتهی‌الیه جنوب‌شرقی دریای مازندران، در دوازده کیلومتری شمال شهر بهشهر قرار دارد و مساحت آن بیش از 68هزار هکتار است. این منطقه از حساسیت‌های بالایی برخوردار بوده و ویژگی‌های منحصر به فرد زیادی دارد که آن را بسیار ارزشمند می‌کند و یونسکو نیز در سال 1355 آن را به عنوان «ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره» اعلام کرد. میان‌کاله از سال ۱۳۴۸به عنوان «منطقه حفاظت‌شده» تعیین شد و هم‌اکنون با عناوین پناهگاه حیات وحش، تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره تحت حفاظت محیط‌زیست قرار دارد. 

اهمیت میان‌کاله در چیست؟

روزبه خادم‌لو، کنشگر محیط زیست و عضو هیات مدیره بنیاد غیردولتی مهر پایدار، با اشاره به اینکه شبه‌جزیره میان‌کاله یک منطقه خشکی بین خلیج گرگان و دریای مازندران یا کاسپین است گفت: اهمیت این شبه‌جزیره در این است که از سال ۱۳۴۸ جزو مناطق حفاظت‌شده از نظر زیست محیطی ایران و در همان سال نیز جزو تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثبت شده و سپس در سال 1354جزو مناطق چهارگانه حفاظت‌شده محیط زیست بوده که از نظر حفاظتی شرایطی دارد و هرگونه فعالیت انسانی در آن باید با رعایت قوانین زیست محیطی انجام شود.

وی افزود: مساحت این محدوده یعنی خلیج گرگان، میان‌کاله و بخشی از جنوب شرقی دریای کاسپین که زیر 10متر است، حدود 68هزار هکتار است. انتهای جزیره میان‌کاله نیز یک کانال آبرو که دو خلیج را به دریا وصل می‌کند، آن را از جزیره‌ای به نام آشوراده جدا می‌کند که به خاطر فرونشست آب متاسفانه این کانال به خشکی تبدیل شده و امروز جزیره آشوراده با شبه جزیره میان‌کاله تقریبا از نظر خشکی به هم وصل هستند. این منطقه به خاطر حساسیت‌ها، ارزش زیست‌بومی بالا و بکر بودن منطقه حساسیت‌های بالای زیست‌محیطی دارد؛ بنابر این هم از نظرقانونی هم از نظر اکوسیستمی باید ملاحظات زیست محیطی در این منطقه و فعالیت‌های انسانی که در اطراف این منطقه صورت می‌گیرد رعایت شود تا آسیبی به این اکوسیستم نزند. این اکوسیستم محل مهاجرت بسیاری از گونه‌های آبزی است که در معرض خطر انقراض هستند؛ مثل ماهیان خاویاری، کلمه و ماهیان دیگر و همچنین پرندگان کنارآبزی و پرندگان مهاجر که از عرض‌های شمالی برای زمستان گذرانی در این منطقه می‌آیند و آن را تبدیل به منطقه ای کرده‌اند که به آن بهشت پرندگان می‌گویند.

مصوبه‌های شورای عالی شهرسازی و معماری

خادم‌لو ضمن تاکید بر اینکه باید حساسیت‌ها و ملاحظات مذکور در فعالیت‌های پیرامون این منطقه لحاظ شود گفت: ما حدود دو دهه است که درگیر پروژه گردشگری برای آشوراده هستیم. افرادی فکر می‌کنند با ساخت و ساز در اینجا می‌توانند آن را به کیش دوم تبدیل کنند و موجب رونق گردشگری و درآمد برای منطقه شوند در صورتی که همین ظرفیت‌های موجود آشوراده از ظرفیت‌های بی بدیل برای کشور است که می‌تواند درآمدهای بسیار بالاتر از آن که در نظرگرفتند ایجاد کند. بعد از دو دهه ما با بدنه اجرایی دولت به تفاهمی برای احداث پروژه‌های گردشگری رسیدیم و مصوبه‌های مختلفی که در آنجا توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران صادر شد صراحتا در سال 1394 مجوزهایی که برای ساخت و ساز و گردشگری در مناطق نمونه گردشگری در مناطق چهارگانه صادر شدند را لغو کرده است. این مصوبه در تاریخ 1397 هم توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، احداث شهرک‌های گردشگری در مناطق چهارگانه حفاظتی را کاملا ممنوع کرده و سپس صراحتا در 28فروردین 1400مصوبه ای با عنوان 300/9431 هرگونه بارگزاری متمرکز تحت هر عنوان در جزیره آشوراده و هرگونه فضای اقامتی، تجاری، پذیرایی، خدماتی، ورزشی، فرهنگی، تفریحی و... که سرپوشیده باشند را در سایت 22هکتاری جیره آشوراده ممنوع کرده است.

سفر رییس جمهور و دستور احداث پتروشیمی/ آب این پتروشیمی از کجا تامین خواهد شد؟

وی افزود: برای جلوگیری از آسیب به این زیست بوم ارزشمند که خارج از توان اکولوزیک منطقه است و ایجاد اقتصاد پایدار، طبیعتا نیاز به توسعه اکوتوریزم ضابطه‌مند در راستای حفاظت داریم که خود این می‌تواند راهگشای توسعه پایدار در منطقه باشد. متاسفانه حدود دو هفته پیش آقای رییس جمهور در سفر خود با نماینده محترم ولی فقیه با حضور در جزیره میان‌کاله، دستور احداث یک پروژه گردشگری را داده بود که این مغایر با این مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری است و از طرفی هم مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری 143هکتار از اراضی ساحل بندرترکمن( خارج از جزیره آشوراده) را به همین طرح گردشگری را اختصاص دادند.

وی تصریح کرد: در سفر هفته گذشته ریاست محترم جمهور به مازندران، علی رغم اینکه ایشان از میان‌کاله بازدید می‌کند و بر اهمیت این زیست بوم صحه می‌گذارد، متاسفانه در دهانه میانکاله، در منطقه حسین آباد، که طرح مرتع‌داری در آنجا صادر شده و یکی از مراتع غنی در آنجا است اجازه کلنگ زدن مجتمع پتروشیمی را می‌دهد که این مغایر با فرمایشات چند ساعت قبل رییس جمهور بود. متاسفانه این مجتمع تا کنون که ما با هم صحبت می‌کنیم هنوز نتوانسته مجوزهای زیست محیطی لازم را برای احداث این پروژه بگیرد. ضمن اینکه می‌دانیم صنعت پتروشیمی در بهترین حالت خود جزو صنایع آلاینده و آب‌بر است. در جلسه ارزیابی زیست محیطی بنده خودم شخصا از کسانی که از طرح احداث پتروشیمی دفاع می‌کردند پرسیدم آب این مجتمع را چگونه تامین خواهید کرد و فرمودند با لوله‌گذاری حدود یکی دو کیلومتر وارد دریا می‌شویم و از آنجا آب را می‌گیریم و آب را شیرین می‌کنیم. طبیعتا شورابه‌ها و پساب‌های ناشی از این تصویه با توجه به جریاناتی که از سمت غرب به سمت شرق است به شدت زیست بوم این منطقه و بخش جنوب شرقی دریای کاسپین را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد و این اکوسیستم را بهم خواهد ریخت و غیرقابل زیست برای زیست‌مندان این منطقه خواهد کرد. این در حال حاضر باعث دغدغه و نگرانی کلیه فعالین زیست محیطی منطقه و کشور شده است.

این زیست بوم در خطر است

وی تشریح کرد: با توجه به اینکه این زیست بوم با فرونشست آب مواجه و بسیار شکننده و حساس است، طبیعی است این فعالیت‌ها موجب به خطر افتادن این زیست بوم خواهد شد. ضمن اینکه مردم منطقه نیز از چنین فعالیت‌هایی تجربه و حافظه خوبی ندارند. به طور مثال در حال حاضر نیروگاه نکا با سوزاندن روزانه هشت هزار تن مازوت، مشکلات عدیده برای مردم، باغداران و کشاورزان منطقه به وجود آورده است.

او در پایان خاطرنشان کرد: مازندران ما قطب کشاورزی کشور است. این نگین سبز و نوار سبز ساحلی علی رغم اینکه کمتر از 1.5درصد از اراضی زراعی و باغی کشور را به خود اختصاص داده، قریب به بیش از 10درصد از مواد غذایی کشور را با همین کشاورزی سنتی تولید می‌کند. ما در حال حاضر داریم بیش از دو میلیون و 750هزار تن مرکبات کشور را تامین می‌کنیم اما متاسفانه به دلایل نداشتن صنایع تبدیلی که خود جزو صنایع سبز است حدود یک سوم از این مرکبات دارد جزو ضایعات تلف می‌شود. این علاوه بر اینکه دارد بخش بزرگی از درآمد کشاورزان و بخش زیادی از آب کشور را هدر می‌دهد، موجب به چالش افتادن امنیت غذایی می‌شود. ما با صنعت مخالف نیستیم بلکه صنعت متناسب با کشاورزی مازندران می‌تواند راهگشای توسعه مازندران باشد.