به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، پاییز و زمستان99، بی‌شک یکی از سخت‌ترین دوره‌های زندگی برای 45میلیون جمعیت شهرنشین کشور خواهد بود. درحالی‌که 6ماه از حاکمیت ویروس کرونا در کشور می‌گذرد و نفس‌کشیدن سخت‌تر از گذشته شده، موجی از آلودگی هوا در راه است که بهترین شرایط را برای اپیدمی سنگین‌تر کرونا فراهم می‌کند. این موج یک ماه دیگر به راه می‌افتد و باید هرچه سریع‌تر برای جلوگیری از آن کاری کرد. چند‌ماهی می‌شود که یافته‌های پزشکی کشف کرده ویروس کرونا در هوا هم می‌تواند زنده بماند اما چگونه این ویروس به حیات خود ادامه می‌دهد؟ پاسخ این پرسش مهم تنها و تنها ذرات معلق است. سازمان محیط‌زیست و شهرداری‌ها در کشور ما هر روز غلظت 2نوع ذره را در شهرهای بزرگ اندازه‌گیری می‌کنند؛ یکی ذرات معلق کمتر از 10میکرون که همان گردوغبار است و بیشتر در استان‌های غربی و جنوبی کشور وجود دارند و دوم ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون که به‌مراتب خطرناک‌تر از نوع نخست خود است. این ذرات ناشی از احتراق هستند و بدن انسان در برابر ورود این ذرات سمی به تنفس و خون، هیچ دفاعی نمی‌تواند از خود داشته باشد. بدترین خبر اینکه ویروس کرونا علاوه بر گردوغبار، روی ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون نیز می‌تواند زنده بماند و از راه تنفس به آسانی منتقل می‌شود. تجربه دهه اخیر نیز نشان داده که در هوای سرد و شرایط پایداری هوا، غلظت ذرات معلق احتراقی به سرعت افزایش می‌یابد و بدین‌ترتیب، شرایط برای اپیدمی گسترده‌تر آلودگی هوا به سرعت فراهم می‌شود.
ویروس با ذرات می‌تازد
ویروس کرونا می‌تواند از طریق ذرات معلق، زمان بیشتری را در هوا سیال بماند. حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران در این‌باره می‌گوید: آلودگی هوا تابع یک متغیر نیست، بلکه تابع عواملی ازجمله باد، دمای هوا، تابش نور خورشید و میزان تولید آلاینده‌های اولیه است. آنچه مسلم است، اینکه غلظت آلاینده ذرات معلق به واسطه تردد خودروها افزایش می‌یابد و این می‌تواند زنگ خطری برای شیوع بیشتر ویروس کرونا باشد. به گفته وی، تحقیقات سازمان جهانی بهداشت مشخص کرده که ویروس کرونا می‌تواند از طریق ذرات معلق منتقل شود و زمان بیشتری را در هوا بماند و به‌عبارتی با افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق در هوا، احتمال سرایت ویروس از طریق ذرات معلق هم بالاتر می‌رود.
آسیب‌پذیری گروه‌های حساس
یکی از شاخص‌هایی که در روزهای افزایش آلودگی هوا مطرح می‌شود، شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس» است. این گروه‌ها شامل سالمندان، کودکان، بیماران قلبی ریوی، بانوان باردار و ورزشکاران می‌شود که همواره به سطح اکسیژن بیشتری نسبت به افراد بالغ نیاز دارند و باید هوا برای آنها سالم‌تر از سایرین باشد. این سطح استاندارد در شرایطی مطرح می‌شود که شاخص کیفیت هوا بین 100 تا 150 باشد، در شرایطی که هوای آلوده برای همه اقشار جامعه، شاخص بالای150PPM است. از سوی دیگر همه افراد حاضر در دسته گروه‌های حساس، در برابر ویروس کرونا نیز حساس هستند و باید بیش از سایرین مراقب شرایط تنفسی خود باشند.
مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی در این‌باره می‌گوید: به جز راه دهان و تنفس، راه دیگری که می‌تواند ویروس کرونا را به فرد دیگر انتقال دهد، پرتاب ذرات آلوده ویروس معلق به داخل چشم است. در این‌باره نباید فراموش کرد که آلودگی هوا و ساکن ماندن ذرات معلق مضر هوا در شهر‌ها موجب افزایش شیوع کرونا می‌شود، لذا به افرادی که سابقه بیماری‌های عفونی، ریوی و تنفسی دارند، توصیه می‌شود در این شرایط تا جایی که امکان دارد از منزل خارج نشوند، چراکه این افراد نیز در معرض ابتلا به ویروس کرونا هستند.
تأیید افزایش شیوع در کشور
2هفته پیش جدیدترین تحقیقات پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شد که از رابطه مستقیم ذرات معلق هوا و کرونا می‌گوید. صادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای این پژوهشکده می‌گوید: این مطالعه که به‌منظور بررسی اثرات همه‌گیری کووید-۱۹ در ارتباط با کیفیت هوای آزاد انجام شده، مشخص کرده که در زمان افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون، شیوع کرونا تا ۲۴درصد افزایش یافته است. به گفته حسنوند، در این پژوهش که در مجله Aerosol به چاپ رسیده، مشخصا اعلام شده که «ارتباط مستقیم و معنی‌داری از لحاظ آماری بین میزان مرگ ناشی از بیماری کرونا و غلظت ذرات معلق هوا وجود دارد.» به‌عبارت دیگر، میزان مرگ ناشی از بیماری کووید-۱۹ در مناطقی که هوای آلوده‌تری دارد، بیشتر است.
شواهد خارجی افزایش کرونا در شرایط آلودگی هوا
ده‌ها پژوهش انجام شده در دانشگاه‌های معتبر اروپا و آمریکا نشان می‌دهد کرونا در شرایط آلودگی هوا افزایش چشمگیری دارد. در این گزارش‌ها که تاکنون در نشریات و رسانه‌های بین‌المللی منتشر شده، به وضوح از تأثیر آلودگی هوا بر افزایش همه‌گیری کرونا به‌ویژه در شرایط افزایش ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون صحه گذاشته شده است.
