به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، همان تکه پارچه‌ای که لابد یک روز نامش ماسک بوده. راننده تاکسی اینترنتی است: «خانم گرفتار شدیم گفتند برای ماسک زدن امتیاز می‌دهند ما هم مجبوریم دیگر. ماسک خیلی گران شده و ما مجبوریم همین را بارها بزنیم.» سیاهی ماسک چنان بر سفیدی‌اش غالب شده که باورش سخت است روزی سفید رنگ بوده. با خودم فکر می‌کنم این تکه پارچه کثیف که قرار است برای پیشگیری از گسترش کرونا مفید باشد الان و با این وضعیت دقیقاً چه کاربردی دارد؟ آیا خودش منبع انتقال ویروس و میکروب نیست؟
دخترک در یک فروشگاه بزرگ در صف ایستاده ماسک سیاه رنگ مدام از روی بینی‌اش سر می‌خورد. تلاش می‌کند دوباره ماسک را سر جایش بگذارد. اما هر بار که ماسک را جلو صورتش می‌بندد یک جای بینی و دهنش بیرون می‌افتد. دست آخر هم عطسه‌ای می‌کند که چند نفری چپ چپ نگاهش می‌کنند. با لحنی عصبی می‌گوید: «این هم ماسک آخرش که ما نفهمیدیم ماسک خوب از کجا بخریم؟»
نمی‌دانم شما هم این روزها و بعد از شیوع کرونا برای خرید و انتخاب ماسک مشکل و چالش داشته‌اید یا نه ؟ مثلاً برای خرید ماسک به یک فروشگاه یا داروخانه معتبر رفته باشید و بعد ببینید ماسک را از گوشه کثیفی دست شما می‌دهند. مثلاً فروشنده یک طرف کارت می‌کشد و از طرف دیگر ماسکی را از جعبه بزرگی بیرون می‌کشد و دست شما می‌دهد. تنوع ماسک هم زیاد است و گیج کننده؛ از آنهایی که سوپاپ دارند تا آنهایی که پارچه‌ای و چند لایه‌اند. بارها از خودمان و دیگران می‌پرسیم ماسک سالم کدام است و چه استانداردی دارد؟ هرچه هست و اگر ما گیج شده‌ایم اما به نظر می‌رسد ماسک و تولیدش این روزها تبدیل به یک تجارت پرسود شده. کارگاه‌های زیرزمینی تولید ماسک هر روز رونق بیشتری می‌گیرد. قیمت‌ها هم گاهی سرسام آور و باورنکردنی است. برای ما که می‌خواهیم شهروندان مسئولی باشیم هر روز این پرسش پررنگ‌تر می‌شود که بالاخره ماسک سالم و مناسب کدام است.
ناهید از همان گروهی است که کلی سؤال درباره ماسک سالم دارد. خودش دیده که در سرای محله‌شان چند چرخ خیاطی گذاشته‌اند و ماسک می‌دوزند: «انگار در بازار ایران فقط این مهم است که بگوییم ماسک هست اما اینکه چقدر ماسک سالم است برای کسی اهمیتی ندارد. چند روز پیش در بازار تهران هم یک زیر پله دیدم که با یک چرخ خیاطی ماسک می‌دوختند یعنی انگار هدف استفاده از ماسک فراموش شده. مگر نه اینکه ماسک قرار است برای پیشگیری از بیماری و انتقالش استفاده شود. مگر نه اینکه باید استریل وارد بازار شود. گاهی فکر می‌کنم استفاده این مدلی و تولید این شکلی‌اش واقعاً بیشتر آسیب‌زاست.»
محمد ناصری، مسئول یک شرکت تجهیزات پزشکی است: «ماسک و دستکش بهتر است استریل شده خریداری شوند. در کارخانه‌ها اینها خیلی تمیز بسته بندی می‌شوند و نشان سیب سلامت وزارت بهداشت را می‌گیرند. الان با بحث کرونا بسیاری از استانداردها عوض شده؛ به عنوان مثال تا قبل از کرونا تأکید می‌شد ماسک‌ها خیلی کوتاه مدت استفاده شوند و زود به زود عوض شوند. همان اوایل شیوع کرونا به خاطر اینکه ماسک کم بود و بیم آن وجود داشت که از ماسک طولانی مدت استفاده شود و خطرات دیگر ایجاد کند تولید ماسک افزایش یافت. اما کرونا همه استانداردها را تحت تاثیر قرار داد به ویژه از وقتی اعلام کردند همه از ماسک استفاده کنند. چون دست کم باعث می‌شود شخصی که بیمار است بیماری‌اش را به دیگران منتقل نکند.»
بهمن برنا، تولید کنده ماسک است و حرف‌های زیادی درباره ماسک استاندارد و نحوه تولیدش دارد: «قبلاً ماسک فقط در بیمارستان‌ها و در زمان آلودگی هوا و کارخانه‌هایی که در آنها معضلاتی وجود داشت استفاده می‌شد اما با شیوع کرونا استفاده از ماسک تغییر یافت. کارکرد اصلی ماسک برای جلوگیری از گسترش بیماری است و در قرن نوزدهم و برای اولین بارهم برای همین منظور تولید شد. در زمان کرونا نه تنها در ایران که در بسیاری از نقاط دنیا تولید زیادتر و زیرزمینی ماسک اتفاق افتاد. در این مدت در کشور ما ماسک‌های بی کیفیتی تولید شد. چون بسیاری فکر کردند بودن ماسک بهتر از نبودنش است یعنی به کیفیت کمتر توجه شد و مدیریت تقاضا مدنظر قرار گرفت. برای همین کلی ماسک دست سوز و زیرزمینی وارد بازار شد. منظورم از کارگاه های زیرزمینی تولید ماسک کارگاه‌هایی هستند که مجوز وزارت بهداشت ندارند و از سرای محلات گرفته تا بخش خیاط خانه زندان ها ماسک تولید کردند همین طور تعدادی از کارخانه‌هایی که مدت‌هاست تعطیل شده‌اند در این دوره خط تولید ماسک راه انداختند.»
به گفته او، خط تولید ماسک دو نوع مختلف دارد؛ یکی که سیستمی است که در این روش دستگاه ماسک را می‌دوزد و همه چیز تحت کنترل است و راه دوم، دوخت ماسک است که این نوع ماسک‌ها کیفیت خیلی پایین‌تری دارند. البته در مقایسه، ماسک‌های دست دوز از ماسک های اسفنجی بهترند چون ماسک‌های اسفنجی فقط 5 درصد در برابر میکروب و باکتری حفاظت دارند.
اما چطور می‌توانیم ماسک خوب را از بد تشخیص بدهیم: «البته با چشم نمی‌توان ماسک خوب را از بد تشخیص داد اما درباره ماسک های سوپاپ دار می‌توان درباره سوپاپ شان نظر داد. در بازار ایران چند مدل سوپاپ قابل تشخیص است. اما ساده ترین راه تشخیص ماسک خوب این است که اگر یک فندک یا شعله کوچک جلو صورتتان بگیرید وقتی از داخل ماسک فوت می‌کنید نباید آن شمع یا فندک خاموش شود. اگر شمع خاموش شود یعنی آن ماسک نمی‌تواند از انتقال هوا جلوگیری کند و تنفس را منتقل می‌کند. روش دیگر تشخیص ماسک استاندارد نفوذپذیری آب است. ماسک خوب نباید نفوذپذیر باشد یعنی اگر آب از ماسک بیرون بزند در زمان عطسه و سرفه ترشحات دهن و بینی هم بیرون می‌آید. تست دیگر درباره ماسک این است که گوشه های ماسک را برش بزنید و لایه وسط را دربیاورید و فندک بزنید در این حالت آن قسمت نباید شعله بگیرد و بسوزد ماسک های استاندارد می‌سوزند، اما شعله نمی‌گیرند.اما ماسک‌های غیراستاندارد لایه وسط شان شعله ور می‌شود. اینها راه های ساده و معمول برای تشخیص ماسک استاندارد است و بقیه راه ها آزمایشگاهی است و برای مخاطب عام خیلی قابل استفاده نیست.»
اما اگر درباره تنوع ماسک و رنگ و مدلش هم سؤال دارید بهمن برنا به این سؤالات هم پاسخ می‌دهد: «رنگ ماسک‌های جراحی بیشترآبی و سفید است و ماسک های سوپاپ دارهم طوسی و سفید رنگند. درباره تنوع هم ماسک ان 95 خیلی معروف شده چون آگاهی نسبت به آن وجود دارد این ماسک مناسب است اما بهترین ماسک هم نیست بلکه در دسترس‌ترین ماسک و با ضریب نفوذ خوب است.
اما در انتخاب ماسک باید به عمر مفیدش هم توجه کنیم. ان 95 عمرمفیدش در محیط های پرخطر هشت ساعت است و بعد از آن باید دور انداخته شود. گاهی اوقات حتی زودتر هم باید دور انداخته شود مثل زمانی که لکه هایی روی ماسک دیده می‌شود که قابلیت تمیز کردن ندارند. حالا در ماسک های جراحی این عمر مفید سه ساعت است و باید هر سه ساعت یک بار تعویض شود. ماسک های جراحی یک بار مصرف را وقتی یک بار ازروی صورت بر می‌دارید نباید دوباره آن را روی صورت بگذارید.
ماسک‌های فیلتر دارهم دو نوعند؛ یک مدل بر اساس دم و بازدم فیلترش تکان می‌خورد یعنی وقتی نفس می‌کشیم فیلتر چفت می‌شود و زمانی که نفس را بیرون می‌دهیم فیلتر باز می‌شود. برای همین افرادی که مبتلا به کرونا یا ناقل یا مشکوکند نباید از این ماسک‌ها استفاده کنند چون مجدداً راه تنفسی باز و تنفس در هوا پخش می‌شود و بهتر است ماسک‌های بدون سوپاپ برای این افراد تجویز شود.»
چه بخواهیم و چه نخواهیم ماسک و دستکش و شیلد این روزها جزئی جدایی ناپذیر از زندگی‌مان شده. شاید هم بخشی از لباس روزمره‌مان. این روزها در بازار همه جور ماسکی پیدا می‌شود از 5 هزار تومانی گرفته تا صد و سی هزار تومانی. اینکه کدام ماسک بهتر است همان طور که خواندید کلی حرف و حدیث و بحث دارد. اما آنچه مسلم است بهتر است از ماسک خوب استفاده کنیم و اگر هم ماسک دست دوز استفاده می‌کنیم به کیفیت پارچه، تمیزی و نفوذ ناپذیری‌اش توجه کنیم تا همه باهم بتوانیم از پس ویروسی که انگار حالا حالاها قصد رفتن ندارد، بربیاییم.
