به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، این در حالی است که بنا به گفته معاون وزیر بهداشت وضعیت در زمینه کرونا هنوز عادی نشده است و خطر پیک مجدد کرونا در تهران و برخی استانها کماکان قابل پیش‌بینی است. دکتر ایرج حریرچی از شهروندان تهرانی می‌خواهد شرایط برای‌شان عادی نشود و همچنان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. در همین زمینه آخرین خبر‌ها حکایت از تشکیل جلسه رئیس جمهوری با اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا دارد. در این جلسه درباره شدت گرفتن کرونا در برخی استانها و اعلام وضعیت قرمز در تهران و... بحث و تبادل نظر شد. دکتر روحانی در بخشی از سخنانش به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی تأکید کرد و گفت: «تهران وضیعت قرمز دارد. فکر نکنیم این ویروس تمام شده است، کنار گذاشتن دستورالعمل‌ها می‌تواند تعداد مبتلایان را افزایش دهد و ما دوباره دچار مشکل شویم. باید فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند را تا ماه‌ها ادامه دهیم. دست دادن، آغوش گرفتن و به میهمانی رفتن را برای مدتی فراموش کنیم. کرونا وجود دارد و ما باید خود را با این شرایط تطبیق بدهیم.» اعلام شرایط قرمز تنها محدود به استان تهران نیست. گزارش‌ها از تغییر منحنی‌ها و وضعیت ناپایدار و بالارفتن آمار ابتلا به کرونا در تعدادی از استانها خبر می‌دهد. وضعیت استان خوزستان از نظر شیوع کرونا با وجود اعمال محدودیت‌های شدید کماکان قرمز است. این وضع همچنین در سه استان دیگر هم دیده می‌شود. وضعیت استان‌های لرستان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان شرقی هم نگران‌کننده شده و شرایط به‌سمت وضعیت قرمز پیش می‌رود. معاونان وزارت بهداشت این افزایش آمار را در برخی استانها و همچنین شیب ثابت منحنی کرونا در تهران را که مدت طولانی است نزولی نشده است متوجه رفتارهای مردم می‌دانند و معتقدند؛ رعایت نکردن دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی از طرف برخی شهروندان این شهرها را به کانون خطر ابتلا به کرونا نزدیک می‌کند. آنها رفتارهای اجتماعی مردم و اجرای هدف‌گذاری شده پروتکل‌ها را تعیین‌کننده وضعیت آینده کرونا در این استان‌های پرخطر می‌دانند. شمار مبتلایان به کووید19 در حالی در تهران سیر ثابتی پیدا کرده که به‌نظر می‌رسد با بازگشایی بسیاری از کسب و کارها و صنوف مختلف نوعی عادی‌سازی شرایط در رفتار مردم ایجاد شده است. مردمی که این روزها با‌وجود هشدارهای مسئولان مبنی بر رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند، به‌صورت شوخی و خودسرانه عمل می‌کنند، گویا خطر بیماری کرونا در میان مردم عادی شده و رعایت موارد بهداشتی به کمترین میزان رسیده است. این در حالی است که سخنگوی وزارت بهداشت هر روز بلافاصله بعد از اعلام آمار روزانه مبتلایلان به کووید19 از مردم می‌خواهد نباید براحتی از این مسأله چشم پوشی و با رعایت حداکثری موارد بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی موجبات ریشه کنی ویروس منحوس کرونا را فراهم کنند. در این رابطه و برای بررسی اینکه چرا برخی از تهرانیها ریسک ابتلا را به جان می‌خرند و از محیط خانه خارج می‌شوند روز جمعه سری به مناطق مختلف تهران زدیم تا با گفت‌و‌گو با تنی چند از شهروندان دلیل این موضوع برایمان روشن شود.
خسته شده‌ایم
ساعت ۴ عصر پارک قیطریه تهران همانند روزهای قبل از کرونا شلوغ است. خیابان‌های اطراف این پارک از ماشین‌هایی است که آدم‌هایش توی پارک مشغول تفریح هستند. بساط گوجه‌سبز و چغاله‌‌بادام در ضلع جنوبی و غربی پهن است. بساطی‌ها نه ماسک به‌صورت دارند نه دستکشی به دست. از یکی‌شان که نمی‌خواهد اسمی از او در این گزارش برده شود می‌پرسم چرا توصیه‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کند. در حال باد زدن بلال‌هایی است که روی منقل پر از ذغال گذاشته. این پا و آن پا می‌کند برای جواب دادن. «دست‌هامو شستم و ضدعفونی کردم. اگه میکروبی یا چیز دیگه‌ای هم روی بلال‌ها باشه با گرمای آتیش از بین میره. ماسک هم یادم رفته بیارم. از این ماسک‌های پارچه‌ای دارم، وضع مالی‌ام خوب نیست که بخوام از اون یکی ماسک‌ها بخرم.» هنوز حرف‌هایم با بلال فروش تمام نشده که ماشین مدل بالایی پارک می‌کند و زن و مردی جوان همراه با دختربچه‌شان از ماشین پیاده می‌شوند آن هم بدون ماسک و دستکش. سراغ‌شان می‌روم و از زن جوان می‌پرسم چرا بدون ماسک و دستکش وارد پارک می‌شوند. این زن در جواب می‌گوید: «۴۵ روز خودمون رو توی خونه قرنطینه کرده بودیم و دیگه خسته شدیم از این وضعیت. من و خانوادم تا حالا همه توصیه‌ها رو رعایت کردیم و به‌نظرمون کرونا هم ضعیف‌تر شده. مردم هم رعایت می‌کنن و ما هم سعی می‌کنیم زیاد به کسی نزدیک نشیم..» چند متر آن طرف‌تر از نگهبانی، خانواده پنج نفره‌ای روی چمن بساط پیک نیک به راه انداخته‌اند. زن و شوهر در حال نوشیدن چای هستند و بچه‌هایشان بدمینتون بازی می‌کنند. همین سؤال را از آنها می‌پرسم. مادر خانواده جواب می‌دهد. «با خودم مایع ضدعفونی‌کننده آوردیم و مدام دست‌هامون رو ضدعفونی می‌کنیم. چاره‌ای نداریم که می‌آییم پارک. سفر که تعطیل شد، دو ماه هم خونه موندیم، بچه‌ها رو دیگه نمیشه توی خونه نگهشون داریم. افسردگی گرفتیم آنقدر توی خونه موندیم. به‌نظرم باید با این وضعیت خودمون رو وفق بدیم چون اینجور که میگن این ویروس حالا‌حالا‌ها هست. ما تا جایی که بتونیم رعایت می‌کنیم ولی واقعاً دیگه نمیشه توی خونه موند.» حرف‌های این زن را مرد سن و سال‌داری که در حال پیاده روی است تکرار می‌کند. آقای کریمی ۷۲ ساله که ماسک و دستکش دارد و توصیه‌های پزشکی را رعایت کرده درباره شلوغی پارک می‌گوید: «دخترم، مردم خسته شدن از بس که خونه نشستن از جمله خود من. آخه چقدر خونه بشینی ولی این را هم باید بگم باید فاصله از هم رو رعایت کنن و ماسک بزنن ولی نصفی از آدم‌هایی که پارک اومدن هیچ توجهی نمی‌کنن و انکار نه انگار که کرونا اومده. خب همین آدم‌ها ندونسته ویروس رو به دیگران منتقل می‌کنن.»
چاره‌ای نداریم
از پارک قیطریه به میدان هفت تیر می‌روم. اینجا هم عصر جمعه شلوغ به‌نظر می‌رسد. مردم یکی در میان ماسک زده‌اند. دوش به دوش هم راه می‌روند و فاصله یک متر و نیم را رعایت نمی‌کنند. نیمی از پیاده روی ضلع شمال‌شرقی هفت تیر هم در قرق بساطی‌هاست. محمد ۴۲ ساله صنایع دستی بساط کرده. بازارش هم بد نیست. او روزی ۱۲ ساعت اینجا بساط می‌کند. از محمد می‌پرسم نمی‌ترسد در این ساعات شلوغ و پر‌تردد به کرونا مبتلا شود. با خنده جواب می‌دهد: «کرونا باید از من بترسه. خانم توی این وضعیت بی‌پولی باید خرج خانوادمو دربیارم، تا کی باید توی خونه بشینم که آیا کرونا از بین میره یا نه. خانم زندگی پول می‌خواد نه شعار. من ماسک می‌زنم و با خودم اسپری ضدعفونی‌کننده آوردم که به پول و دستگاه پز بزنم.» مرد مو سپید کرده‌ای به‌نام جواد هم شال می‌فروشد. او حرف‌های محمد را تکرار می‌کند، بیکاری و بی‌پولی باعث شده در این وضعیت ریسک کند. باید بگویم این حرف همه دستفروشان هفت تیر است که با آنها گفت‌و‌گو کردم.
شاخص سرایت کرونا در برخی استانها بالاست
دکتر علی ماهر از اعضای ستاد مقابله با کرونا درتهران در پاسخ به اینکه تغییر نگرش مردم چه عواقبی را نسبت به افزایش زنجیره انتقال ویروس کرونا در تهران به‌دنبال دارد؟ می‌گوید: ویروس کرونا بیماری نوپدیدی است هیچ کسی نمی‌تواند با قطعیت حرفی بزند که آیا دوباره شیوع ویروس کرونا زیاد خواهد شد یا خیر؟ آنچه در تهران قطعی است پیک شدید را اواخر اسفند ماه پشت سر گذاشتیم و بعد از آن بشدت پیک بیماری تا اواسط فروردین روبه کاهش بود سپس مجدداً پیک بیماری افزایشی شد و بعد از آن تقریباً روند ابتلا به کرونا در تهران ثابت شده است احتمالاً به این دلیل که افرادی که ناقل بیماری‌اند بیماری را انتقال می‌دهند و بیماری در همان حد ثابت باقی مانده است.
دکتر ماهر در ادامه می‌افزاید: این وضعیت روند شیوع کرونا را در تهران بسیار طولانی و خسته‌کننده می‌کند البته هر اندازه میزان ارتباطات بیشتر شود احتمال موج جدید بیماری نیز زیاد است مگر اینکه ویروس از نظر ژنتیکی جهشی در آن اتفاق بیفتد و قدرت بیماری زایی اش کم شود. او در پاسخ به اینکه چه عواملی موجب شده مردم نسبت به این ویروس خودسرانه عمل کنند؟ می‌گوید: دیروز رئیس جمهوری بیش از نیم ساعت از سخنانش را به این موضوع اختصاص داد که نباید عادی‌سازی اتفاق بیفتد و باید تمام پروتکل‌ها رعایت شوند چرا که در شهرهایی که قبلاً وضعیت‌شان سفید بود از جمله خوزستان، جنوب سیستان و بلوچستان و لرستان پیک شدید بیماری را به‌خاطر عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی شاهد هستیم.
به‌گفته این عضو ستاد مقابله با کرونا در تهران به هر حال سه ماه است درگیر این بیماری هستیم و مردم خسته شده‌اند و از نظر اقتصادی نیز در مضیقه‌اند توصیه ما این است حتماً با رعایت مسائل ایمنی به زندگی با کرونا ادامه دهند تا از شیوع مجدد و سریع بتوانیم جلوگیری کنیم. دکتر ماهر به این نکته هم اشاره می‌کند که اگر بخواهیم کاملاً از ویروس کرونا خلاص شویم و مورد جدید نداشته باشیم باید بحث ایزولاسیون (جداسازی افراد بیمار از خانواده و جامعه) و فاصله‌گذاری را صددرصد رعایت کنیم تا افراد بیماری را انتقال ندهند. او می‌گوید: برآوردهای مربوط به سناریو شیوع در تهران نشان می‌دهد؛ 30 تا 50 درصد مردم فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت می‌کنند همین هم باعث شده نتوانیم بیماری را کم و ریشه‌کن کنیم بیماری با درصد ثابت ادامه پیدا می‌کند عدد شاخص سرایت کرونا یا سرعت انتشار بیماری به نسبت شیوع عدد بزرگی بود این عدد در مقطعی بشدت کاهش پیدا کرد و از حدود 4 به حدود نیم درصد رسید ولی دوباره به حدود یک درصد برگشت خورده است و زمان طولانی است که شاخص سرایت کرونا روی یک باقی مانده و این وضعیت باعث شده همین تعداد بیمار را در آمارهای روزانه داشته باشیم مگر اینکه واکسن یا دارویی کشف شود. البته عدد شاخص سرایت کرونا به‌خاطر رعایت نکردن فاصله‌گذاری اجتماعی در برخی استانها بسیار بالاست.
پدیده تغییر رفتار در اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی
دکترمجید صفاری نیا استاد روانشناسی اجتماعی نیز با اشاره به تغییر رفتار مردم در مقابل ویروس کرونا می‌گوید: ما با پدیده‌ای به‌نام تغییر رفتار روبه‌رو هستیم. طبیعتاً برای تغییر رفتار به آگاه سازی، اطلاع‌رسانی گسترده و ارائه بازخوردهای جدی نیاز داریم. از طرفی در روانشناسی اجتماعی با پدیده دیگری به نام«طراحی محیط» مواجهیم یعنی اول باید شرایط را طراحی کنیم و سپس در راستای تغییر نگرش و رفتار مردم اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی کنیم. او با بیان اینکه دولت‌ها ناچارند به‌دلیل محدودیت‌های اقتصادی اجازه کسب و کار را بدهند، عنوان می‌کند: « از طرفی نگرش مردم نسبت به موضوع سلامت متفاوت است عده‌ای باور به سلامت دارند و رعایت می‌کنند یعنی بیماری را جدی می‌گیرند. عده‌ای هم نگرش باور به سلامت در ذهن‌شان ایجاد نشده است بنابراین افرادی از این دست قصدی برای مراقبت و محفاظت کردن خود ندارند و رفتار پیشگیرانه‌شان هم کم می‌شود این افراد به گروه‌های مختلف تقسیم می‌شوند: برخی می‌گویند؛ زنده ماندن چقدر برای ما مزایا دارد؟ چقدر حال و روزمان خوب است مراقبت هم بکنیم؟یا من الان به فکر شکم گرسنه‌ام هستم.» این روانشناس اجتماعی راهکار عمل به فاصله‌گذاری اجتماعی به‌مدت طولانی را اینگونه بیان می‌کند: راه اصلی مدل طراحی ساختار محیط است که البته یک بحث حکمرانی است. راه دوم تأکید بر اطلاع‌رسانی عمومی است که از رفتارهای بی‌محابای مردم با ویروس کرونا پیشگیری کند. دکتر صفاری نیا با اشاره به سخنان رئیس جمهوری مبنی بر اینکه فاصله‌گذاری اجتماعی ماه‌ها به طول خواهد انجامید و مردم باید با این شرایط خودشان را تطبیق دهند، عنوان می‌کند: فاصله‌گذاری اجتماعی که دکتر روحانی تأکید می‌کند به معنای طراحی محیط و طراحی ساختار است. این فاصله‌گذاری به معنی فقط میهمانی نرفتن نیست در همه فضاهای اجتماعی از قبیل مترو، اتوبوس، تاکسی، بانک و صف‌ها و ادارات باید رعایت شود یعنی اگر ساختار حکمرانی و دولت بتواند طراحی این فاصله‌گذاری اجتماعی را به دقت انجام دهد فاصله‌گذاری هم به دقت انجام می‌گیرد و می‌توانیم موفق باشیم و از مرگ و میر پیشگیری کنیم.
