چند فضانورد را می‌توانید بدون کمک گرفتن از گوگل و ویکی‌پدیا نام ببرید؟ نیل آرمسترانگ و باز آلدرین را که خب، همه می‌شناسند. آنها نخستین مردانی بودند که روی کره ماه قدم گذاشتند. احتمالا باید نام مایکل کالینز، خلبان ماژول آنها هم به گوش‌تان خورده باشد، اما از آنجا که او روی ماه قدم نگذشته است، کمتر کسی نامی از او می‌برد. حالا نام کریستینا کوک آمریکایی را هم به فهرست فضانوردانی که باید نام‌شان را به‌خاطر داشته باشید، اضافه کنید.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، کوک به‌عنوان یک زن فضانورد به‌تازگی از طولانی‌ترین سفر زنانه کیهانی به زمین بازگشت. او که با کمک کپسول روسی سایوز MS-13 در اطراف مرکز قزاقستان به زمین بازگشت، 328 روز را در ایستگاه فضایی بین‌المللی سپری کرد و به این ترتیب رکورد پگی ویتسون، فضانورد زن هموطن خود را که 289 روز را در فضا سپری کرده بود، شکست.
حالا کریستینا کوک رکورددار طولانی‌ترین اقامت فضایی ممتد یک زن در فضاست. البته ویتسون هنوز هم رکورددار حضور یک زن در فضاست چرا که تاکنون 3سفر فضایی را بین سال‌های 2002 تا 2017 به انجام رسانده است که هیچ زن دیگری فعلا به گرد آن هم نرسیده است. کریستینا کوک علاوه بر رکورد طولانی‌ترین مدت متوالی اقامت در فضا به همراه جسیکا می‌یر نخستین راهپیمایی فضایی کاملا زنانه را هم انجام دادند. این راهپیمایی فضایی کاملا زنانه در مجموع سه بار برای ماموریت‌های فضایی انجام شد. حضور طولانی‌مدت کوک در فضا تنها 12روز کمتر از رکورد فضانوردان آمریکایی است. اسکات کلی که در میان فضانوردان آمریکا رکورددار است از سال 2015 تا 2016 توانست به‌صورت متوالی ۳۴۰ روز در فضا اقامت داشته باشد. دانشمندان از مقایسه بدن او با برادر دوقلویش که روی زمین بود به اطلاعات ارزشمندی درباره تأثیر فضا روی سلامتی انسان دست پیدا کردند. کوک پس از خروج از کپسول و کمی پس از اینکه توانست برف‌های روی زمین اطراف محل فرودش را لمس کند گفت: بسیار خوشحال و هیجان‌زده‌ام. حالا با بازگشت کوک، مسافران فضایی آینده در کمین شکستن رکورد او هستند. کوک در طول ماموریتش 5 هزار و 248 بار دور زمین چرخید و 223میلیون کیلومتر سفر کرد که برابر 291دور سفر از زمین به‌ماه است. کریستینا کوک پیش از بازگشت به زمین طی یک مصاحبه زنده از ایستگاه فضایی بین‌المللی گفت: این برای من چیزی نیست جز افتخار چرا که جا پای کسانی گذاشتم که قهرمان من هستند. او اعلام کرده دوست دارد الهام‌بخش نسل بعدی فضانوردان باشد. کوک گفت: برایم بسیار مهم است حالا رؤیایی که با آن بزرگ شده‌ام را دست یافتنی می‌بینم. امیدوارم من هم برای فرد دیگری الهام‌بخش باشم و همین برایم مایه افتخار است. کوک در طول حضور 11ماهه‌اش در ایستگاه بین‌المللی فضایی درگیر یک ماموریت دیگر نیز بود. در 18اکتبر سال گذشته او نخستین راهپیمایی فضایی کاملا زنانه را به همراه جسیکا می‌یر انجام داد. این دو‌نفر 7ساعت را خارج از ایستگاه فضایی برای تعویض یک واحد کنترل قدرت سپری کردند. کوک با یادآوری رویداد تاریخی‌اش به همراه می‌یر گفت: هنگامی که برای نخستین‌بار بیرون از فضاپیما رفتیم و به یک نرده متصل بودیم و مدام چشم‌مان به یکدیگر بود، می‌دانستیم آن لحظه چقدر مهم است و هیچ وقت فراموش‌اش نمی‌کنم.
ماجرایی به نام راهپیمایی در فضا
کوک و می‌یر در 15و 20ژانویه امسال با 2 راهپیمایی فضایی دیگر در کنار هم، رویداد عظیم اکتبر را رقم زدند.
اولین زنی که در فضا راهپیمایی کرده است اسوتلانا ساویتسکایا از اتحاد جماهیر شوروی سابق بود که بیش از 3ساعت و ۳۵ دقیقه با یک همکار فضانورد مرد در خارج از ایستگاه فضایی سالیوت- 7حرکت کرد.
کوک قبلا گفته بود که سفر طولانی‌مدت او به آژانس فضایی آمریکا کمک می‌کند تا تأثیرات سفرهای طولانی مدت را بهتر درک کند چرا که هدف آینده ناسا فرستادن فضانوردان به‌ماه در سال2024 است.
کوک به همراه سایر اعضای فعال گروه فضانوردان یکی از کاندیداهای بالقوه برای انجام دوباره این ماموریت است. او در طول حضور در ایستگاه بین‌المللی فضا به‌عنوان بخشی از پروژه‌ای که می‌تواند پیامدهای لازم برای درمان سرطان داشته باشد، روی پروتئین‌ها آزمایش کرد. کوک می‌گوید یکی از چیزهایی که دلش برای آن تنگ می‌شود بی‌وزنی و حالت رهایی است که آن را در جو می‌شود تجربه کرد. او طی پخش زنده از ایستگاه فضایی با چرخاندن 180درجه‌ای بدنش این را اثبات کرد و توضیح داد: واقعاً جالب است که در مکانی باشید که بتوانید در هر زمان که بخواهید بین سقف و کف حرکت کنید. با این حال به‌شدت منتظرم که مجددا مثل هر فرد دیگری روی زمین قدم بگذارم. کوک نه‌تنها موفق شد رکورد ویتسون را بشکند که حتی موفق شد رکورددارانی که در این زمینه در مقام‌های 5و 6هستند را نیز کنار بزند؛ یوری روماننکو و سرگئی کریکالف هر دو از روسیه. با این حال رکورد طولانی‌ترین سفر تک نفره فضایی (فارغ از جنسیت) همچنان به والری پولیاکوف روس تعلق دارد که بیش از 437روز را خارج از روسیه و در ایستگاه فضایی میر از 8 ژانویه 1994تا 22مارس 1995سپری کرد. کوک 14مارس 2019 به ایستگاه بین‌المللی فضا پرتاب شد و قرار بود برای مدت استاندارد 6ماه در این ایستگاه بماند اما تا آوریل 2019 به‌دلیل برخی مشکلات در برنامه‌ریزی ماندگار شد. قرار بر این بود که نخستین راهپیمایی فضایی زنانه را کوک و ان مک لین در مارس 2019انجام دهند اما مشکل اینجا بود که تنها یک لباس فضایی زنانه مناسب وجود داشت که به همین دلیل یک مرد در این راهپیمایی مک لین را همراهی کرد. اما نکته مهم این است که کوک 6 راهپیمایی فضایی در طول ماموریتش ترتیب داد که خودش در 3راهپیمایی به‌طور کامل به همراه یک زن فضانورد دیگر شرکت کرد.
فضانوردهای مشهور زن جهان
اولین زن فضانورد
والنتینا ترشکووا نخستین زنی بود که به فضا رفت. او که متولد 6 مارس 1937 است در 16ژوئن 1963 به فضا پرتاب شد. ترشکووا از میان بیش از ۴۰۰ نامزد زن برای انجام نخستین پرواز فضایی انتخاب شد و با فضاپیمای وستوک-6 به فضا رفت.
والنتینا تقریبا 3روز در فضا بود و در حدود 48بار نیز در مدار زمین قرار گرفت. طی این مدت ترشکووا آزمایش‌های بسیاری را روی خود انجام داد و داده‌های پزشکی ارزشمندی را درباره تأثیر بی‌وزنی در محیط فضا بر زنان گردآوری کرد.
او همچنان تنها زنی است که یک ماموریت فضایی را به‌صورت انفرادی انجام داده است. ترشکووا قبل از اینکه برای پروژه فضایی سویت انتخاب شود، کارگر یک کارخانه نساجی و یک چترباز آماتور بود. ترشکووا ابتدا در کارخانه تایرسازی کار می‌کرد. سپس به کارخانه پارچه‌های صنعتی یاروسلاول برای کار رفت. سابقه او در چتربازی بود که باعث شد تا در سال ۱۹۶۱ بتواند در گروه فضانوردان روسیه عضو شود و دوره کامل آمادگی برای پرواز در فضاپیماهای نوع وستوک را گذراند.
او نه‌تنها نخستین زن بلکه نخستین فرد عادی بود که به فضا رفت. البته حضور او در فضا همراه با حالت تهوع و مشکلات دیگر فیزیکی بود. ترشکووا عکس‌هایی از افق گرفت که بعدها برای شناخت لایه‌های جو زمین مورد استفاده قرار گرفت. او حالا یکی از اعضای ارشد مجلس دومای روسیه است و چهره‌ای سیاسی به‌حساب می‌آید.
اولین زنی که در فضا راهپیمایی کرد
اشتباه روزنامه‌های آمریکایی در برملا کردن برنامه ناسا برای اعزام یک فضانورد زن که ضمن سفر در فضا راهپیمایی کند، این فرصت را به سوتلانا ساویتسکایا، فضانورد اعجوبه شوروی داد که با پیش‌دستی بر آمریکایی‌ها، 30 سال پیش در چنین روزی عنوان تاریخی نخستین زنی که راهپیمایی فضایی انجام داده را به فهرست بلند رکوردهای خود اضافه کند. سوتلانا ساویتسکایا متولد سال1948 فضانورد و خلبان بازنشسته روس است که سابقه درخشان فضایی دارد.
نخستین راهپیمایی‌های فضایی در اواسط دهه ۱۹۶۰ توسط مردان فضانورد صورت گرفت و حدود ۲۰ سال طول کشید تا یک زن بتواند یک ماموریت راهپیمایی فضایی را انجام دهد.
سوتلانا ساویتسکایا در ۱۷ ژوئیه ۱۹۸۴ به همراه ولادیمیر ژانیبکف و ایگور ولک با فضاپیمای سایوز T-12 راهی ایستگاه فضایی سالیوت- ۷ شد. در ۲۵ ژوئیه ژانیبکف و ساویتسکایا یک راهپیمایی ۳ ساعت و ۳۵ دقیقه‌ای را انجام دادند. کار در فضای آزاد بسیار دشوار است و به نیروی بدنی فوق‌العاده‌ای نیاز دارد. لباس فضایی مخصوص راهپیمایی، دارای فشار هوایی است که حرکت را سخت و کند می‌کند. حال در این وضعیت اگر بخواهید با دست کار انجام دهید به نیروی فوق‌العاده‌ای نیاز دارد اما ساویتسکایا در فضا توانست خیلی خوب وظیفه‌اش را انجام دهد. به این ترتیب می‌توان گفت که ساویتسکایا پایه‌گذار ساختمان‌سازی در فضا بود. در جریان عملیات، ابتدا ساویتسکایا با استفاده از دستگاه در مرحله اول به برش یک قطعه پرداخت و سپس 2قطعه جدا شده را توسط جوشکاری به هم متصل کرد. در دنباله کار لحیم‌کاری، آلیاژ‌سازی را نیز انجام داد.کلیه مراحل عملیات توسط ژانیبکف از طریق دوربین تلویزیونی مستقیماً به مرکز کنترل زمین گزارش می‌شد. سپس ژانیبکف آزمایش‌ها را تکرار کرد. در ماموریت سال1984 ساویتسکایا همچنین نام خود را به‌عنوان نخستین زنی که دو بار به فضا سفر کرده در تاریخ ثبت کرد. از آنجا که ساویتسکایا خلبان زبردستی هم بود به‌عنوان خلبان چندین رکورد جهانی FAI را به نام خود ثبت کرده است.
جوان‌ترین زن فضانورد
سالی راید، فضانورد آمریکایی نه‌تنها اولین زن فضانورد آمریکایی است که جوان‌ترین فضانورد آمریکا به‌حساب می‌آید. او 20سال پس از والنتینا ترشکووا (اولین زن فضانورد جهان) یعنی در سال1983 راهی فضا شد. راید متولد سال 1951در لس‌آنجلس بود و در سن 32سالگی موفق شد نخستین ماموریت فضایی خود را انجام دهد. او پس از 2بار ماموریت با شاتل فضایی چلنجر در سال1987 ناسا را ترک کرد. راید در کمیته‌هایی که در مورد فاجعه شاتل فضایی چلنجر و کلمبیا تحقیق کرده بودند، خدمت کرد و تنها شخصی بود که در هر دو کمیته حضور داشت. در ساخت بازوی روبات شاتل نقش فعالی داشت. نخستین کسی بود که در فضا از بازوی روباتیک استفاده کرد و بازو را برای نگهداری ماهواره مورد استفاده قرار داد. راید در سال 2012در اثر سرطان لوزالمعده درگذشت.
اولین زن خلبان شاتل فضایی
در تاریخ ۲۳ جولای ۱۹۹۹ که شاتل فضایی کلمبیا به آسمان پرتاب شد، ایلین کالینز خلبان آن عنوان نخستین خلبان زن شاتل فضایی ناسا را به‌خود اختصاص داد. او نخستین زن خلبان و نخستین فرمانده زن در یک شاتل فضایی به‌حساب می‌آید. این فضانورد آمریکایی متولد سال 1956مدال‌های زیادی در طول دوران خدمت خود دریافت کرده است. کالینز 37روز و 8ساعت و 20دقیقه تجربه حضور در فضا را دارد. او در سال1990 به‌عنوان فضانورد انتخاب شد و در سال 1995 شاتل فضایی STS-63 را به‌عنوان خلبان هدایت کرد و سپس این تجربه را در سال 1997با هدایت شاتل STS-84 تکرار کرد.
4سال بعد مجموع ساعت‌های حضور کالینز در فضا به رقم ۴۱۹ ساعت رسید و این بار در موفقیتی دیگر فرماندهی شاتل فضایی کلمبیا به‌طور کامل به او محول شد. شاتل کلمبیا تحت فرماندهی کالینز در ۲۳ جولای سال ۱۹۹۹ میلادی تاریخ‌ساز شد. در آن زمان کالینز یک تلسکوپ ۱.۵میلیارد دلاری را از پایگاه کیپ کاناورال فلوریدا به مدار زمین منتقل کرد. گفته می‌شود قرار بوده او در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس ناسا انتخاب شود.
اولین مادر فضانورد
آنا لی فیشر، یک شیمی‌دان، پزشک اورژانس و فضانورد سابق ناسای آمریکایی است که لقب نخستین فضانورد مادر را هم به‌خود اختصاص داده است. آنا لی فیشر در سال۱۹۸۴ (۱۳۶۳) در دومین پرواز شاتل فضایی دیسکاوری و زمانی که مادر 2فرزند بود به فضا رفت. در این مأموریت ۸ روزه او نخستین مادری شد که به فضا سفر کرد. طی این مأموریت 2 ماهواره مخابراتی به فضا ارسال شدند و 2 ماهواره مخابراتی دیگر به زمین بازگردانده شدند. او قرار بود پس از این سفر در مأموریت 2سال بعد شاتل کلمبیا هم حضور داشته باشد اما آن سفر پس از حادثه چلنجر لغو شد. با تکمیل همه ماموریت‌ها او رکورد 192ساعت حضور در فضا را برای خود ثبت کرده است. نام او در پروژه‌های مهم فضایی ازجمله برنامه شاتل فضایی، ایستگاه فضایی بین‌المللی و پروژه اوریون دیده می‌شود.
نخستین زن ایرانی در فضا
«حاضرید چقدر برای تحقق رؤیاهاتان بپردازید؟ آیا رؤیای شما ارزش حقوق یک سال شما دارد؟ از دست دادن عضوی از بدنتان چه طور؟ آیا ارزش آن را دارد که برای آن بمیرید؟ قیمت واقعی یک‌رؤیا چقدر است؟ من جوابی برای این ندارم اما فکر می‌کنم پاسخ این پرسش برای هر کسی متفاوت باشد. خود من، همیشه آماده بوده‌ام و هنوز هم هستم که زندگی خودم‌رو برای تحقق رؤیاهایم فدا کنم.» این بخشی از آخرین پست انوشه انصاری قبل از سفرش به ایستگاه فضایی است. نخستین زن گردشگر فضایی و نخستین ایرانی در فضا، کارآفرین و مهندس ایرانی انوشه انصاری است که با پرداخت حدود ۲۰ میلیون دلار با فضاپیمای روسی سایوز تی‌ام‌ای-۹ در روز ۲۷ شهریور ۱۳۸۵ به مدار زمین رفت و اقامت ۱۱ روزه خود را در ایستگاه فضایی بین‌المللی آغاز کرد. انصاری ترجیح می‌دهد در مورد سفر فضایی خود از عنوان «فضانورد همراه» به جای «گردشگر فضایی» استفاده کند. او با این سفر نام خود را به‌عنوان نخستین فضانورد با اصلیت ایرانی، دومین فضانورد فارسی زبان، نخستین زن کیهان‌گرد ثبت کرد. انصاری چهارمین گردشگر فضایی است که با بودجه شخصی راهی فضا شده و البته نخستین زنی است که با بودجه شخصی به ایستگاه بین‌المللی فضا رفته است. خاطرات او در قالب کتابی با عنوان «رؤیای من درباره ستاره‌ها» در سال 2010منتشر شد. سفر به فضا اصلا کار راحتی نیست. از لحاظ آمادگی جسمانی آزمایش‌ها و تمرینات لازم برای تحمل بی‌وزنی و شرایط زندگی در فضا طول می‌کشد. او می‌توانست تنها یک همراه فضایی در ایستگاه باشد اما خودش انتخاب کرد یک گردشگر نباشد. آن قدر ماجرا برایش جدی بود که مایکل لوپز آلگریا، فضانورد همراه او که پیش از این سفر از مخالفان سفرهای فضایی خصوصی و توریستی بود در گفت‌وگویی با سی‌ان‌ان از انصاری به‌عنوان فردی پرکار یاد کرد که توانست علاوه بر فعالیت‌های شخصی‌اش، آزمون‌های علمی متفاوتی را به انجام برساند و همپای سایر خدمه به فعالیت بپردازد.
طولانی‌ترین سفرهای فضایی
1 والری پولیاکوف از روسیه، با ماموریت 437 روزه فضایی از سال 1994 تا 1995در ایستگاه فضایی میر
2 سرگئی آودیف از روسیه، با ماموریت 379روزه فضایی از سال1998 تا 1999در ایستگاه فضایی میر
3 میخائیل کورنینکو از روسیه و اسکات کلی از آمریکا، با ماموریت 340روزه فضایی از سال2015 تا 2016 در ایستگاه فضایی بین‌المللی
4 کریستین کوک از آمریکا، با ماموریت 328روزه فضایی از سال2019 تا 2020در ایستگاه فضایی بین‌المللی
5 ولادیمیر گئورگیویچ تیتوف و موسی منارف از اتحاد جماهیر شوروی(متولد باکو)، با ماموریت 365 روزه فضایی از سال1987 تا 1988 در ایستگاه فضایی میر
