به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل، نوروز ۹۸ یکی از خسارت‌بارترین و شاید ناخوشایندترین تعطیلات ایرانیان در سال‌های گذشته بود. تنها ۲۴ ساعت مانده به تعطیلات نوروز شهرهای آق‌قلا و گمیشان در استان گلستان به زیر آب رفت تا ایران با چهره‌ای سیلابی به استقبال سال جدید برود و به دنبال آن با ادامه بارندگی‌ها استان فارس، لرستان، خوزستان و کردستان هم با سیل درگیر شد تا این حوادث سرآغاز ایجاد خساراتی جانی و مالی برای مردم و زیرساخت‌های کشور شود، تا جایی که بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی مسوولان کشور، سیل نوروز امسال، به 50هزار حانه آسیب جدی وارد کرد، 700 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را از بین برد، 1600 میلیارد به راه‌های کشور در استان‌های سیل‌زده خسارت وارد کرد وجان بیش از 70 نفر را گرفت و حالا با گذشت بیش از 10 ماه از این اتفاق، یک شرکت بین‌المللی بیمه، گزارشی جدید از حوادث طبیعی سال ۲۰۱۹ منتشر کرده است که در آن سیل‌های فروردین ماه امسال ایران جزو ۱۰ حادثه خسارت‌بار آن قرار دارد.
براساس اطلاعات گزارش شرکت بیمه AON، ۴۰۹ حادثه طبیعی در یک سال گذشته در دنیا رخ داده‌اند که ۲۳۲ میلیارد دلار به اقتصاد دنیا خسارت وارد کرده‌اند، توفان هاگیبیس در ژاپن، سیل‌ها در رودخانه می‌سی‌سی‌پی در ایالات متحده امریکا و سیل‌های فروردین ماه ایران جزو زیان‌بارترین حوادث رخ داده قرار دارند که بر اساس داده‌های این شرکت در سیل‌های فروردین ماه امسال در کل کشور، ۷۷ کشته و ۸.۳ میلیارد دلار خسارت به همراه داشته است، یعنی بیش از ۳ درصد خسارات همه حوادث طبیعی در سرتاسر دنیا در سال ۲۰۱۹ به اقتصاد ایران وارد شده است.
سیل ایران در جدول 10 حادثه خسارت‌بار دنیا
بر اساس گزارش شرکت بیمه «ای اُ ان» خسارت‌بارترین حادثه سال گذشته در تمام دنیا سیل بوده است. این شرکت در بخشی از گزارش خود درباره این موضوع نوشته است: «پرخسارت‌ترین حادثه سال ۲۰۱۹ سیل بود که به تنهایی ۸۲میلیارد دلار به اقتصاد ضرر وارد کرد، به‌طوری که ۵ مورد از ۱۰ حادثه زیان‌بار به سیل مربوط بود؛ سیل در ایالات متحده امریکا، چین، هند و ایران جزو این حوادث بودند. این ۵ اتفاق ۵۳میلیارد دلار خسارت به همراه داشته است.»
از سوی دیگر نه‌تنها سیل نوروز 98 در جایگاه نهمین حادثه خسارت بار جهان قرار دارد بلکه در این گزارش مشخص شده است که سیل‌های فروردین ماه ایران بیشترین خسارت را در خاورمیانه، آفریقا و اروپا هم به همراه داشته است. به این ترتیب بر اساس داده‌های آماری شرکت بیمه AON در جایگاه نخست این فهرست توفان آفریقای جنوبی با هزار و 303 کشته و ضرر اقتصادی 2.7 میلیارد دلاری، توفان غرب و مرکز اروپا با دو کشته و خسارت 1.6 میلیارد دلاری، سیل نوروز 98 ایران با 77 کشته و ضرر اقتصادی 8.3 میلیارد دلاری، سیل اسپانیا با هفت کشته و 2.5 میلیارد دلار ضرر مالی و گرمای شدید در اروپای مرکزی با ضرر اقتصادی 1.1 میلیارد تومانی به عنوان پنج حادثه پر خسارت در این مناطق شناسایی شده است. این در حالی است که کل خسارت حوادث طبیعی در این مناطق ۳۹میلیارد دلار بوده است که بیش از ۲۰درصد آن از ایران است. در بخشی از این گزارش آمده است: «جالب است که بیشترین خسارت‌ها از حوادث طبیعی در خاورمیانه، اروپا و آفریقا مربوط به کشورهای اروپایی نیست، بلکه مهم‌ترین حادثه طبیعی در این منطقه در خاورمیانه مربوط به یک سیل چند هفته‌ای در ۲۵ استان و ۴۴۰۰ روستای ایران است. نزدیک به ۸۰نفر در این اتفاق کشته شدند و بیش از ۸میلیارد دلار خسارت به این کشور وارد شد.»
تغییراقلیم و حوادث طبیعی
به گفته برخی محققان بخشی از دلیل وقوع این حوادث طبیعی به گرمایش زمین و تغییراقلیم برمی‌گردد. بخش زمین‌شناسی ناسا در این رابطه در سال ۲۰۰۵ نوشته بود: «تغییراقلیم شاید عامل حوادث طبیعی امروز نباشد اما به احتمال زیاد روی فجایع آینده تاثیر می‌گذارد، افزایش دمای زمین باعث افزایش خطر خشکسالی و توفان‌ها در مناطق مختلف می‌شود.»
این اتفاقی است که در یک سال اخیر در مناطق مختلف ایران نمونه‌های آن مشاهده شد و حتی به گفته رییس کارگروه هواشناسی و اقلیم‌شناسی هیات ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها بارش‌های فروردین ماه ارتباط مستقیم با تغییراقلیم دارد. بهلول علیجانی، درباره این موضوع بیان کرد: «یکی از ویژگی‌های تغییراقلیم پدیدار شدن پدیده‌های حدی است، بارش‌های فروردین رگباری بود به همین دلیل آن را به تغییراقلیم مرتبط می‌دانیم. بررسی‌های ما نشان می‌دهد از نظر شدت در گذشته از این‌بارش‌ها در ایران رخ داده‌اند اما باران‌های فروردین امسال چند روزی تداوم داشتند، اتفاقی که در گذشته رخ نداده بود. بارش‌های چند روز اخیر سیستان‌وبلوچستان هم به همین شکل است. اینها بی‌نظمی اقلیمی هستند که به خاطر تغییراقلیم تشدید پیدا کردند.»
خسارت ۸.۳ میلیارد دلاری ارتباطی به تغییراقلیم ندارد
البته به گفته محققان، تغییراقلیم هرچند در بارش این‌باران‌های سیل‌آسا نقش داشته‌اند، نمی‌توان آن را دلیل خسارت ۸.۳ میلیارد دلاری سیل‌های فروردین دانست. علیجانی درباره این موضوع افزود: «خسارت‌ها ناشی از عدم آمادگی انسان نسبت شرایط طبیعی است، زیرساخت‌های ما برای این حوادث آماده نیستند، مطالعه‌ای داشتم که نشان می‌داد ما باید در همه نقاط کشور ۴۰درصد آمادگی مواجهه با بارش شدید را داشته باشیم اما اصلا اینگونه نیست. اگر آمادگی کافی را داشتیم، سیل فروردین ماه خسارتی نداشت یا حداقل خسارت آن کمتر بود.» این موضوعی است که نمونه آن در همین سیل در شیراز مشاهده شد و یک اشتباه مهندسی در ساخت‌وساز جاده‌ای منجر به یک سیل انسان‌ساخت در دروازه قرآن شیراز شد.
خسارت پنهان سیل
اگرچه در این گزارش به خسارت‌های آشکار ناشی از وقوع سیل مانند خرابی زیرساخت‌ها و منازل مسکونی پرداخته شده اما آنچه در نظر گرفته نشد، خسارت‌های پنهان است که در بلندمدت حضور خود را نشان داد. ازجمله آن می‌توان به بیکاری روستانشینان اشاره کرد که عمدتا در مشاغل کشاورزی و دامداری فعال بودند و با وقوع سیل زمین‌های کشاورزی آنها از بین رفته و دام‌هایشان هم تلف شدند. محمدرضا گودرزی، کارشناس اشتغال روستایی درباره این موضوع گفت: وقوع سیل مناطق مسکونی و غیرمسکونی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بنگاه‌های کوچک و بزرگ اقتصادی در شهرها و روستاها را ویران و فعالیت اقتصادی را مختل می‌کند، بنابراین چرخه اقتصاد کُند و متوقف می‌شود و بیکاری موقت را به دنبال خواهد داشت که به‌طور طبیعی در کوتاه‌مدت با بیکاری‌های مقطعی روبه می‌شویم که ابعاد و تعداد آن قابل تخمین نیست. او افزود: در اقتصاد، تهدیدها به صورت شوک و آنی؛ اما فرصت‌ها به تدریج خود را نشان می‌دهند. بنابراین اینکه فکر کنیم با هدایت آب ذخیره شده در پشت سدها بتوانیم از ظرفیت آن در بهبود اشتغال استفاده کنیم، بسیار خوشبینانه است. سیل در حوزه‌های مختلف هزینه‌های متعددی را برای کشور ایجاد کرده است و در شرایط خاص سال 98 این هزینه‌ها بخشی از منابع بودجه کشور را حتی تا سال‌های بعد هم می‌بلعد. گودرزی بیان کرد: اینکه چگونه از تهدیدها به عنوان فرصت استفاده کنیم به روش مدیریت ما مربوط می‌شود؛ مشکل بزرگ ما این است که نمی‌دانیم، نمی‌توانیم و تاکنون نیز مدیریت بحران نکردیم؛ اگر مدیریت بحران به شکل صحیح انجام می‌شد، می‌توانستیم امیدوار باشیم که در آینده امکان استفاده از تهدیدها به نفع فرصت‌ها وجود دارد اما اکنون آنچه شاهدش هستیم این است که کشاورزها و دامدارها خانه‌نشین شدند، خسارت زمین و دامشان روی دست دولت باقی مانده و از سوی دیگر برای جبران کمبود محصولات آنها باید واردات انجام دهیم که در شرایط اقتصادی فعلی هزینه تامین نیازهای اولیه کشور را افزایش می‌دهد. در حالی که اگر به سرعت جبران خسارت‌ها افزوده می‌شد اکنون بعد از آن بارندگی با حاصلخیزی زمین‌ها می‌شد از فرصت طلایی پیش آمده به نفع بخش کشاورزی استفاده کرد برای مثال با پاکسازی فوری زمین و ارایه تسهیلات خرید بذر و نهاده به کشاورزان هم آنها را زودتر وارد چرخه اقتصاد کرد هم از هزینه واردات محصول کاست.
