به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، کودکانی که ناخواسته پایشان را به این دنیا گذاشته‌اند، از بدو تولد با بی‌مهری‌های سیستماتیک خانواده و شهر روبه‌رو می‌شوند. شاید برای همین باشد که تلاش مجموعه‌های توانبخشی به سمت نگهداری از کودکان در خانه می‌رود، اما مسئله مهم‌تر آموزش و ارائه خدمات به کودکانی است که دارای معلولیت هستند، آنها اگر به‌موقع از توانبخشی و کاردرمانی بهره‌مند نشوند، فرصت کوتاهشان برای بهترشدن یا بازگشت به زندگی عادی را از دست می‌دهند. سازمان بهزیستی برای حل این مشکلات چندسالی می‌شود که مؤسسات خدمات روزانه توانبخشی را تأسیس کرده است.
دکتر افروز صفاری‌فرد، مدیرکل امور توانبخشی روزانه و توان‌پزشکی حوزه معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی، هدف اصلی سازمان بهزیستی را برایمان شرح می‌دهد. به گفته صفاری‌فرد، مرکز توانبخشی سه دفتر در سازمان بهزیستی دارد که یکی دفتر توانبخشی مراقبتی است که بیشتر مربوط به مراکز نگهداری است و به صورت شبانه‌روزی خدمات ارائه می‌دهند و انواع معلولیت‌ها، سالمندان و بیماران روانی مزمن را دربر می‌گیرد، قسمت دوم دفتر توانبخشی روزانه که صفاری‌فرد به‌عنوان مدیرکل در آن در حال فعالیت است و مربوط به مراکزی است که به صورت روزانه خدمات ارائه می‌کنند؛ یعنی مددجویان صبح تا عصر از خدمات این مراکز استفاده می‌کنند و بقیه روز را در منزل هستند.
این متخصص توانبخشی در ادامه تصریح می‌کند: فعالیت دیگری را که ما پوشش می‌دهیم بحث توان‌پزشکی است؛ یعنی فعالیت‌هایی که مربوط به وسایل کمک‌توانبخشی و کلینیک‌های توان‌پزشکی و تهیه لوازم بهداشتی برای معلولان ضایعه نخاعی را دربر می‌گیرد نیز در حوزه استحفاظی ما قرار دارد و البته یک دفتر سوم هم داریم که دفتر توانمندسازی معلولین است و برای توانمندسازی معلولانی که در منزل نگهداری می‌شوند برنامه‌های مختلفی دارد. دفتر ما درحال‌حاضر حدود هزارو 700 مرکز روزانه را تحت پوشش قرار می‌دهد که مراکز روزانه سالمندان، مراکز روزانه بیماران اعصاب و روان و معلولیت‌های ذهنی، اُتیسم و خانواده و کودک کم‌شنوا و خانواده کودک کم‌بینا جزء آن هستند.
به گفته سازمان بهزیستی، بیشتر جامعه هدفی که از مراکز روزانه توانبخشی استفاده می‌کنند کودکان و افراد زیر 15 سال هستند. صفاری‌فرد می‌گوید: برای ما توانبخشی به این افراد هم اهمیت ویژه‌ای دارد، چراکه فکر می‌کنیم توانبخشی در این سنین بیشترین فایده را دارد. هرچه توانبخشی زودتر شروع شود و این خدمات زمان بیشتری کودکان معلول را پوشش دهد، در توانمندسازی آنها مؤثرتر خواهد بود.
فعالیت‌های مراکز اُتیسم از جمله فعالیت‌هایی است که سازمان بهزیستی در آن پیشگام بوده است؛ باوجود اینکه اُتیسم نوعی بیماری محسوب می‌شود و این انتظار وجود دارد که وزارت بهداشت بیشتر در آن فعال باشد، اما سازمان بهزیستی در این حوزه پیشگام بوده و غربالگری را در این زمینه از سال 95 شروع کرده است. پس از آن توانسته‌اند مراکز اُتیسم را افزایش دهند. به گفته مدیرکل توانبخشی روزانه سازمان بهزیستی، درحال‌حاضر حدود 85 مرکز اُتیسم در کشور زیر نظر سازمان بهزیستی فعالیت می‌کند.
عمده فعالیت این مراکز خانواده‌محورند و به نقش خانوده در کنار تیم توانبخشی اهمیت زیادی می‌دهند؛ آنها معتقدند که خانواده می‌تواند در مفیدبودن خدمات توانبخشی مؤثر باشد.
یکی از سیاست‌های مهم این دفتر کل سازمان بهزیستی سیاست مبتنی‌بر ارائه خدمات در منزل به مددجویان است. از دکتر صفاری‌فرد درباره میزان موفقیت این مراکز سؤال می‌کنیم، او می‌گوید: مراکز ما مراکز روزانه‌اند، برای همین مددجو باید صبح تا عصر مثل مدرسه به آن مراجعه کند، هدف سازمان بهزیستی توسعه در همه شهرهای کشور است. ولی به‌لحاظ مشکلات اعتباری که وجود داشته و همین‌طور کمبود نیروهای متخصص در شهرها، ما نمی‌توانیم بگوییم صد درصد شهرها از این مراکز بهره‌مندند، اما هدف ما این است به سمتی برویم که حتی در شهرهای محروم بتوانیم مراکزی را تأسیس کنیم که خدمات توانبخشی به چندین معلولیت را ارائه می‌دهند. کمااینکه امسال دستورالعمل ارائه این خدمات ارائه شد و از 30 شهر محروم که در کشور شناسایی شده‌اند، کار را شروع کردیم و امیدواریم تا پایان امسال بتوانیم چند مرکز چند معلولیتی را در استان‌های محروم داشته باشیم. در واقع رسالت ما دردسترس‌کردن خدمات است. این حسن را هم دارد که در مراکز روزانه خانواده‌ها کنار ما هستند؛ یعنی ما خدمات را ارائه می‌دهیم، آموزش‌های لازم را هم به خانواده می‌دهیم که در ادامه فعالیت‌های توانبخشی را در منزل بگیرند.
خیلی تلاش کردیم که به آموزش خانواده بپردازیم. از صاحب‌نظران خواسته‌ایم که در تهیه پکیج‌های آموزشی برای خانواده‌ها به ما کمک کنند. تا ما بتوانیم به خانواده‌ها آموزش بدهیم. هر قدر که مددجویان در کنار خانواده بتوانند از خدمات مراکز ما استفاده کنند، هم مقرون‌به‌صرفه‌تر برای سازمان بهزیستی است و هم خدمات بهتری به دست مددجو ارائه می‌شود. هدف نهایی ما هم توانمندسازی فرد معلول است و با این برنامه بهتر به این هدف می‌رسیم. اگر که خدمات در دسترس نباشد و نتوانیم به خانواده آموزش بدهیم، با توجه به اینکه برای این قشر از خانواده‌ها مسائل و مشکلات اجتماعی بیشتر است، ممکن است معلول خود را به مراکز شبانه‌روزی ما بسپارند. وقتی کودکان معلول به مراکز شبانه‌روزی ما سپرده شوند، از جنبه عاطفی کنار خانواده‌بودن محروم می‌شوند و آن نتیجه‌ای را که در کنار خانواده می‌توانند بگیرند، دیگر در آن حد دریافت نخواهند کرد. ما سعی می‌کنیم با در دسترس قرار‌دادن این مراکز جلوی این اتفاق را بگیریم تا مددجوی ما در کنار خانواده خود بماند.
به گفته دکتر صفاری‌فرد، استقبال از این مراکز خوب است؛ مراکزی که مربوط به کودکان است، خانواده‌ها با انگیزه خیلی خوبی به آن مراجعه می‌کنند و دغدغه‌هایشان شاید برخورداری از سهمیه یارانه‌شان باشد، به این دلیل که شرایط اقتصادی آنها در حدی است که شاید شرایط پرداخت شهریه‌ها را نداشته باشند. او در ادامه تصریح می‌کند: ما تلاش می‌کنیم که سهمیه یارانه این خانواده‌ها را گسترش دهیم تا خانواده‌ها بتوانند از سهمیه یارانه استفاده کنند، این یارانه حدود دوسوم شهریه این مراکز را دربر می‌گیرد که از سوی دولت پرداخته می‌شود. مابقی آن را خانواده پرداخت می‌کند که البته مراکز ما معمولا متوجه مشکلات خانواده‌ها هستند و سعی می‌کنند مابه‌التفاوت را ناچیز دریافت کنند و به یارانه سازمان بسنده می‌کنند. خانواده‌ها هم از این طرح استقبال می‌کنند، چون در مراکزمان همه نیروهای توانبخشی از جمله، کاردرمانگر، روان‌شناس، گفتاردرمان و مراکز خانواده و کودک کم‌بینا، کم‌شنوا در کنار تیم توانبخشی وجود دارند و باتوجه به اینکه کل تیم یک‌جا خدمات ارائه می‌کنند، مردم هم از آن استقبال می‌کنند. اُتیسم از مباحثی است که در دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته و استارت آن هم از سوی سازمان بهزیستی زده شده است، ما الان 85 مرکز اُتیسم داریم که از دو سالگی به بچه‌ها خدمات توانبخشی ارائه می‌کنند. تعداد پسرهای مبتلا به اُتیسم چهار برابر دختران اُتیسم است. شیوع آن در پسرها بیشتر است، ما با آموزش‌وپرورش و وزارت بهداشت در این حوزه جلسات مکرر داشته‌ایم. ولی درست می‌گویید، مدارس اُتیسم برای دختران کم است و آنها در مراکز استثنائی در کنار کودکان معلول درس می‌خوانند. اصلا در شهر تهران نداریم و آنها در کلاس کودکان ذهنی خیلی لازم است در فضای جدا درس بخوانند البته عنوان شده است که آنها کلاس‌های جداگانه دارند و کتاب‌های‌آموزشی جداگانه دارند. آموزش‌وپرورش در این زمینه اقدامات خوبی انجام داده است و دلیل نداشتن این مراکز کم‌بودن تعداد دختران مبتلا به اُتیسم است.
مدیرکل توانمندسازی سازمان بهزیستی در پایان می‌گوید: سازمان بهزیستی با یونیسف یک سند همکاری دارد که در این سند دو مورد قید شده است؛ یکی برگزاری کنفرانس ملی کودکان دارای معلولیت و بند دوم به طرحی تحلیلی درباره وضعیت کودکان معلول در ایران می‌پردازد. در راستای مورد اول، از اردیبهشت با همکاری سازمان یونیسف و وزارت رفاه شروع به کار کرده‌ایم و در این راه سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی، هلال‌احمر، دادگستری، شهرداری و وزارت بهداشت همراه بوده‌اند. ما جلسات متعددی داشتیم تا بتوانیم ابتدا وضعیت موجود را بررسی کنیم و در سمیناری دوروزه که 28 و 29 آبان برگزار می‌شود، آن را تحلیل کنیم. همچنین با دعوتی که از سخنران‌های داخلی و خارجی داریم، بتوانیم از تجربیات سخنران‌های خارجی استفاده کرده و افرادی را که در زمینه مسائل مربوط به کودکان معلول بنام و صاحب‌نظرند، در کنفرانس داشته باشیم. کنفرانس ما چهار محور آموزش، سلامت، مشارکت اجتماعی و قوانین و سیاست‌ها را دارد. در هر محوری یک متولی اصلی داریم و آنها فرصتی پنج ساعته در اختیار دارند و در این مدت سخنرانی و پنل برگزار می‌کنند تا بتوانند نتیجه کامل بگیرند. در این کنفرانس بحث قوانین موجود در کشور در زمینه کودکان معلول را بررسی خواهیم کرد. در مبحث سلامت به اقداماتی که برای سلامت افراد انجام می‌شود و همچنین به توانبخشی‌های به‌موقعی که می‌توانند داشته باشند، پرداخته خواهد شد. در واقع هدف ما از برگزاری این کنفرانس این است که بتوانیم وضعیت کودکان معلول را ارتقا دهیم، از همه ابعاد به آن خواهیم پرداخت تا شروعی باشد برای اینکه به سمینار و کنفرانسی دوروزه بسنده نشود. در واقع این شروع یک فعالیت بین‌بخشی خواهد بود. پایبند اجرای بند‌به‌بند بیانیه باشیم و سازمان بهزیستی هم دبیرخانه‌ای برای رصد ما باشد.
