به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، پایتخت‌نشینانی که دل خوش کرده‌اند به تدابیر مسئولان؛ آن هم در شرایطی که متولیان امر هیچگونه آمادگی در برابر زلزله‌های بزرگ مقیاس ندارند. با این وجود، تاکید موکد بر چنین مساله هشداردهنده‌ای تکرار مکررات است، چون از مدت‌ها پیش زنگ خطر بحران مدیریت بحران به صدا درآمده است. آنچنان که براساس اظهارنظر معاون وزیر راه و شهرسازی اگر زلزله‌ای بیش از هفت ریشتر در شهرهای بزرگی مثل تهران به وقوع بپیوندد، میزان خسارت ممکن است در حد کل بودجه کشور باشد.
شاید روزی تهران بلرزد. آنهم به بزرگی هشت ریشتر! شهریور 96 بود که بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران تاکید کرد من ایمان دارم زلزله‌ای بزرگ در تهران اتفاق می‌افتد. به گفته او گسل فشم می‌تواند در تهران زلزله هشت ریشتری به‌وجود آورد. گسل ری نمی‌تواند زلزله هشت ریشتری به وجود بیاورد، اما می‌تواند زلزله 5/6 ریشتری ایجاد کند. آمارهایی که نشان می‌دهند وضعیت تهران زلزله‌خیز و وخیم است. بافت فرسوده، کوچه‌های باریک، رشد روزافزون جمعیت در پایتخت، کمبود مخازن آب، تجهیزات نامناسب آتش‌نشانی، دسترسی نداشتن به معابر اصلی شهر، سیستم کند خدمات‌رسانی همه و همه حکایت از این دارند که اگر در تهران زلزله‌ای به بزرگی هفت ریشتر بیاید؛ مشکلاتی بر سر مردم هوار می‌شوند. آنچنان که ما نه تنها در حوزه پیشگیری به موفقیت نائل نشدیم، بلکه بعد از وقوع زلزله هم خبری از آمادگی نیست. آمادگی نداشتن در برابر زلزله خروار خروار خسارت به بار می‌آورد. این در حالی است که یکی از ارکان مدیریت بحران داشتن برنامه مناسب بعد از بروز حوادث است، چراکه در غیر این صورت مشکلات را دوچندان می‌کند. نمونه بارز آن حادثه پلاسکو بود که عمق ماجرا را نشان داد. با این وجود، بارها ساخت و ساز ناایمن تهران را در بوق و کرنا کردند، اما باز هم شاهد هستند که گاهی به این مهم توجه نمی‌شود. مساله‌ای که ارتباط تنگاتنگی با جان آدمی دارد و کوچک‌ترین خللی در آن در مواقع بحرانی آسیب‌زاست. گرچه هشدارها در این حوزه هرازگاهی به گوش می‌رسد، اما نحوه عملکرد نهادهای مسئول به ویژه مدیریت شهری اهمیت دارد که نشان دهد در این راستا تا چه حد از آمادگی مقابله با زلزله برخوردارند.
خسارتی به‌اندازه کل بودجه
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه «زلزله کرمانشاه پنج میلیارد تومان خسارت به کشور وارد کرده است که اگر در شهر کرمانشاه اتفاق می‌افتاد ۵۰ هزار میلیارد تومان خسارت می‌زد» گفت که اگر این زلزله در شهر تهران اتفاق می‌افتاد، هزار هزار میلیارد تومان خسارت به کشور تحمیل می‌شد. محمد شکرچی‌زاده اظهار کرد: اگر زلزله‌ای بیش از هفت ریشتر در شهرهای بزرگی مثل تهران به وقوع بپیوندد، میزان خسارت ممکن است در حد کل بودجه کشور باشد. ما باید نگاه پیشگیرانه داشته باشیم و ریسک‌ها را از ساختمان‌ها کم کنیم، چراکه ساختمان‌سازی درست با رفع خطر و آسیب‌پذیری از بافت‌های فرسوده محقق می‌شود. رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه «نگاه وزارت راه در لایحه مدیریت بحران، پیشگیرانه و متکی به تجارب بین‌المللی برای مواجهه با بحران است»، گفت: اگر این نگاه را داشته باشیم در زمان وقوع بحران با مسائل کمتری مواجه می‌شویم و مدیریت بحران ساده‌تر خواهد بود. شکرچی‌زاده ادامه داد: تجربه زلزله کرمانشاه نشان داد اقدامات ۲۰ سال اخیر برای ارتقای کیفی ساختمان‌ها موثر بوده است، به طوری‌که در این زلزله که 2/7 ریشتر بوده است، ۶۰ درصد ساختمان‌ها در سرپل ذهاب و اسلام‌آباد سالم مانده است. بنابراین آیین‌نامه‌ها موثر بوده است، در حالی که در زلزله بم با ریشتر کم شهر کن‌فیکون شد و در زلزله شمال کشور هم اتفاق مشابهی افتاد. معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه اجرای دستورالعمل‌ها می‌تواند به کاهش خسارات زلزله کمک کند، یادآور شد: اقدامات موثر سال‌های اخیر در ساختمان‌های روستایی باعث شد خسارت‌ها کمتر باشد. ما سرتاسر کشور ظرفیت زلزله هفت ریشتری را داریم و دستگاه‌های لرزه‌نگار می‌توانند در این زمینه کمک کنند. در ژاپن که یک سوم ایران مساحت دارد ۳۰ هزار شتاب‌نگار و ۱۰ هزار لرزه‌نگار وجود دارد، در حالی که ما در ایران ۱۱۰۰ دستگاه شتاب‌نگار داریم که آن هم فرسوده است. شکرچی‌زاده خاطرنشان کرد: سامانه‌ای که می‌تواند به کاهش خسارات کمک کند، سامانه پاسخ سریع است که در شهرهایی مثل استانبول وجود دارد. به هر حال در دنیای امروز پیش‌بینی زلزله مفهوم علمی ندارد. بنابراین ما باید آسیب‌پذیرترین نقطه‌ها را در زمان وقوع زلزله شناسایی و نیروهای امدادی را به آنجا اعزام کنیم که این سامانه در این زمینه بسیار موثر خواهد بود. به گزارش ایسنا، او گفت: ایران از خطرپذیرترین کشورها در زمینه زلزله است. خوشبختانه زلزله‌های با بزرگی بیش از هفت ریشتر در نقاط کم‌جمعیت رخ داده است.
آماده نیستیم
«یکی از دغدغه‌ها و پیگیری‌های شورای شهر تهران رعایت ضوابط ساختمان‌های ایمن بوده که بارها و بارها به بخش‌های مربوطه هم ابلاغ کرده است. از سوی دیگر، حتی طرحی از طرف شورا تصویب شده که شهرداری موظف به ارائه لایحه‌ای برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها و مقاومت آنها در برابر حوادث غیرمترقبه است.» این جملات را حسن خلیل‌آبادی، عضو شورای شهر تهران می‌گوید. به گفته او ستاد بحران مدیریت شهری تهران نیز یکی از ستادهای قوی با امکانات علمی و فنی مناسب است که در حال پیگیری برنامه‌های خود است، آنچنان که این ستاد باید مسائل را رصد کنند و نقشه‌ها و برنامه‌هایی برای قبل و بعد حوادث داشته باشند تا بتواند میزان خسارت‌ها را کاهش دهد. خلیل‌آبادی عنوان می‌کند: همه مردم باید دقت کنند و بیشتر در ایمن‌سازی حساسیت داشته باشند، حتی اگر امکان داشت، قوی‌تر از شهرداری اقدام کنند و خانه‌ای بسازند که با طیب خاطر در آن زندگی کنند تا اگر زلزله رخ داد، در ساختمان‌های ایمن باشند و آسیب نبینند. این عضو شورای شهر تهران بیان می‌کند: در پیشگیری غیر از مقاوم‌سازی راه دیگری نداریم. این در حالی است که شورای شهر هم بر امور نظارت دارد. خلیل آبادی اضافه می‌کند: با توجه به ساخت و سازهای ناپایداری که در تهران وجود دارد، امیدواریم زلزله‌ای در تهران اتفاق نیفتد، چراکه خسارت‌های فراوانی خواهیم دید. اکنون وضعیت به گونه‌ای است که اگر زلزله‌ای بیش از هفت ریشتر اتفاق بیفتد، کسی نمی‌تواند کمک و اقدامی کند، ولو اینکه امکانات هم باشد. این عضو شورای شهر تهران توضیح می‌دهد: در برخی جاها ساختمان‌های بلندمرتبه ساخته شده‌اند و در برخی جاها معابر کم‌عرض هستند. این در حالی است که نقشه‌های برخی مناطق به گونه‌ای است که اگر اتفاقی بیفتد، برای ورود به آن منطقه معابری وجود ندارد. او خاطرنشان می‌کند: گاز، آب، برق و سایر خدمات عمومی شهری باید از قبل آماده باشند، در حالی که هنوز آماده نیستند. این عضو شورای شهر تهران بیان می‌کند: اخیرا سازمان آب پیشنهاد افزایش قیمت برای ایجاد مخازن آب در مواقع بحران داده است تا آب تهران قطع نشود و مردم دسترسی به آب آشامیدنی سالم داشته باشند. خلیل آبادی اظهار می‌کند: باید سازمان‌ها اعم از گاز، برق و شهرداری نقشه‌هایی مقابله با بحران را تهیه کنند، اما باید بگویم که اگر زلزله‌ای بالای هفت ریشتر به علت ساخت نامتوازن تهران رخ دهد، با کمال تاسف نه تنها شهرداری تهران بلکه دولت هم آمادگی ندارد.
