حادثه منا دومین حادثه مهم و بزرگ تلخ و دردناکی است که در چند دهه گذشته بر حاجیان ایرانی در سرزمین عربستان رفته است و هیچ‌گاه پاسخ و دلیل و جبرانی را از سوی طرف مقابل دریافت نکرده. در حادثه منا که رقم دقیقی از تعداد جان‌باختگانش گفته نشد، به شکلی تقریبی رقم جان‌باختگان را دوهزارو ٢٣٦نفر اعلام کردند که ٤٦٤ نفر آنها حاجیان ایرانی بودند که در یک ظهر داغ منا در شهر مکه و در جریان اجرای اعمال حج از شدت فشار و گرما و خفگی یا هر دلیل دیگری که جزئیاتش گفته نشد، از دست رفتند و مدت‌ها بدن‌های سیاه و کبود و غیرقابل‌شناسایی‌شان دور از دسترس بود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، موضوع شکایت و غرامت از دولت عربستان بابت این تقصیر و اهمال همچنان در هاله‌ای از ابهام و شدن‌ها و نشدن‌هاست و تقریبا از همان زمان تاکنون هم روابط دو کشور در دورترین حالت ممکن است و اگر حج نبود، شاید هیچ رابطه‌ای مجددا در این میان دوباره شکل نمی‌گرفت. موضوع این است که حق بهره‌مندی از امکان حج تمتع درخواستی بحق و مورد مطالبه گروهی از مردم است و عربستان هم نمی‌تواند به‌عنوان میزبان این سنت الهی جلو درخواست‌ها را بگیرد، اما مسئله‌ای که در این یک سال اخیر تبدیل به سؤال و حتی گاهی پویش‌هایی در شبکه‌های اجتماعی شده، این است که در چنین شرایطی که تضمینی برای حفظ جان و امنیت هم‌وطنانمان نیست، چرا باید آنها را به عربستان بفرستیم؟ در این مدت باوجود آنکه سازمان حج و زیارت بسیاری از آمارها را محدود و کنترل‌شده ارائه می‌کرد، بسیاری از ایرانیان از امکان و فرصت حضور در حج با وجود سال‌ها انتظار و پولی که برای این هدف صرف کرده بودند، گذشتند و انصراف دادند. ممکن است این انصراف‌ها در آمار سازمان حج و زیارت نیاید، اما کمی جست‌وجو در سطح جامعه نشان می‌دهد تعدادی از متقاضیان این سفر معنوی علاوه بر ترسی که در مورد تکرار چنین حوادثی دارند، ترجیح می‌دهند در مقابل کشوری که چنین جنایاتی را در جریان مراسم حج و در مورد کشورهای دیگری مرتکب می‌شود کوتاه نیایند و پولشان را به این کشور ندهند. این موضوعات در قالب شعارها و مطالب کوتاهی با تنوع بسیار در شبکه‌های اجتماعی همچنان در حال چرخش است و حتی موضوع تحریم بسیاری از محصولات مرتبط با شرکت‌های عربستانی را در همین شبکه‌های اجتماعی مطرح کردند.با وجود آنکه در روزهای ابتدایی پس از حادثه منا و داغ‌بودن این درد سنگین بسیاری از مسئولان در مورد تحریم حج صحبت می‌کردند، اما روند پیگیری مطالبات حج در این مدت تاکنون ادامه یافت و در نهایت بیش از ٨٦ هزار نفر از متقاضیان برای حج امسال دعوت شدهاند و می‌خواهند به این سفر معنوی بروند. حال نکته اینجاست، در شرایطی که برگزاری این مراسم با احتمال خطرات جدی و عدم پاسخ‌گویی و ضمانت عربستانی‌ها روبه‌رو است، چه تضمینی برای حفظ جان و سلامت حجاج ایرانی وجود دارد؟
در این مدت بررسی‌های زیادی از احتمالات حوادث و برخوردهای مختلف صورت گرفته است و هفته گذشته در نهایت حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعلی قاضی‌عسکر، نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، از موافقت شورای‌عالی امنیت ملی با حضور زائران ایرانی در عربستان خبر داد. سرپرست حجاج ایرانی بیان کرد: اینکه گفته می‌شود حضور زائران در حج تصمیم نظام است، معنایش آن است که تمام ارکان نظام الان پای حج ایستاده‌اند و همه ملتزمند حج به‌خوبی انجام شود.
قاضی‌عسکر همچنین درباره طرح مجلس برای سؤال از سازمان حج و زیارت مبنی‌بر اعزام زائران به عربستان در شرایط بحرانی و حساس سیاسی منطقه گفت: قبلا در کمیسیون امنیت ملی، کمیسیون فرهنگی و در صحن علنی مجلس به صورت ویژه گزارش جامعی را از تفاهم‌نامه با عربستان و اقدامات صورت‌گرفته ارائه کرده‌ام و جای ابهامی وجود ندارد. آخرین موضوع به جلسه شورای‌عالی امنیت ملی برمی‌گشت که در آن نیز حضور زائران ایرانی در حج مصوب شده است. او گفته است که «اگر مشکل غیرمترقبه‌ای پیش نیاید و طبق روند معمول همه کارها انجام شود، شاهد حجی باشکوه خواهیم بود».
در ادامه هم ولی داداشی، سخنگوی کمیسیون اصل ٩٠ مجلس شورای اسلامی، هفته گذشته با اشاره به این مصوبه و جلسات مشترک توضیحی با سازمان حج و زیارت اعلام کرد که حجاج ایرانی در حج امسال شرکت می‌کنند، اما اگر امنیت حجاج تأمین نشود، اعزام را متوقف می‌کنیم. او گفت: عربستان بیش از ایران نیازمند ورود حجاج ایرانی است و بیشتر توافق از جانب این کشور صورت گرفته و در صورتی که عربستان شروط توافق‌نامه را نقض کند، هم مجلس نسبت به این موضوع ورود خواهد کرد و هم دولت براساس همان شروطی که در توافق‌نامه آمده باید نسبت به توقف اعزام حجاج اقدام کند.
در این میان برای آنکه در صورت بروز احتمالی حادثه برای حجاج، آنها بتوانند خودشان اولین حمایت‌ها و اقدامات پیشگیرانه را از خود و همراهانشان داشته باشند، ارگان‌های مختلف مرتبط با حجاج، برنامه‌های ویژه و جداگانه‌ای را برای آموزش موارد مهم به حجاج در نظر گرفته‌اند. به‌این‌ترتیب دکتر میرکتولی، معاون آموزش و پژوهش سازمان اورژانس کشور، از آموزش کمک‌های اولیه و اورژانس‌های شایع به کارگزاران حج خبر داد و گفت: این کارگاه‌ها پس از تدوین محتوای آموزشی به وسیله سازمان اورژانس، به صورت سخنرانی و تمرین عملی به مدت چهار ساعت در عناوین شایع اورژانس با موضوعات حمله قلبی، تشنج، حوادث ترافیکی و تروما، دیابت، روان‌پزشکی، مسمومیت و گزیدگی، سوختگی، گرمازدگی، احیای قلبی - ریوی، حوادث آسانسور، آسم و انسداد راه هوایی برگزار شد.
میرکتولی افزود: این دوره در ١٣ قطب تهران، هرمزگان، سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان جنوبی، همدان، مازندران، فارس، اصفهان، کرمان، خوزستان، یزد، خراسان‌رضوی و تبریز طبق زمان‌بندی مشخص از سوی مدرسان سازمان اورژانس کشور در سراسر کشور تدریس شده است. برای آموزش فوریت‌های پزشکی در حج ۹۶، گروه‌های هدف مختلفی نظیر پزشکان کاروان، گروه پزشکی و پیراپزشکی، تیم مدیریت مجموعه، مدیر، معاون و خدمه کاروان، شورای فرهنگی، روحانیان کاروان، حجاج و تیم آشپزخانه مرکزی در نظر گرفته شده است.معاون آموزش و پژوهش سازمان اورژانس کشور افزود: برای گروه هدف محتوای یکسان آموزشی متناسب با حوادث شایع در حج در بُعد تخصصی و عمومی تهیه شده است و تمام محتوای درس‌ها به وسیله استادان و مدرسان فوریت‌های پزشکی با محوریت معاونت آموزش و پژوهش سازمان اورژانس کشور بوده است که در جلسات مختلف بر حوادث و سناریوهای شایع حج و تعیین سرفصل‌های آموزشی توافق نظر شد. از پاییز سال ۹۵ نیز جلسات شروع شد و برنامه‌ریزی برای تولید محتوا و انتخاب استادان و نحوه آموزش انجام و در ماه جاری آموزش‌ها برگزار شد.
سیدحمید جمال‌الدینی، سخنگوی هلال‌احمر، هم با اعلام اینکه مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران - مرکز پزشکی حج و زیارت- برنامه‌های مفصلی را در موضوع حج امسال در نظر گرفته و بسیاری از برنامه‌ریزی‌های هر‌ساله از سال گذشته تاکنون بازبینی و اصلاح شدهاند، گفت: جمعیت هلال‌احمر همانند هر سال درباره شیوع و اپیدمی وبا و سایر بیماری‌ها تمهیدات لازم را در نظر گرفته است و ٥٧٠ نفر عضو تیم پزشکی براساس برنامه قبلی، در هفته اول مرداد اعزام می‌شوند. اسامی این افراد به سفارت اعلام شده و کار صدور روادید در جریان است. همچنین در هفته جاری دوره هم‌افزایی این پزشکان نیز انجام می‌شود.
سخنگوی جمعیت هلال‌احمر افزود: داروهای مورد نیاز نیز خریداری شده است و ان‌شاء‌الله مجوز صدور داروها هم صادر می‌شود و به‌زودی این داروها به عربستان انتقال پیدا می‌کند. حتما حجاج از دو هفته قبل از اعزام، واکسن‌های مننژیت خود را که در ١٧٠ مرکز ایران انجام می‌شود، تزریق می‌کنند. وی درباره اینکه چه افرادی اجازه شرکت در حج را ندارند، گفت: بیمارانی که دچار آسیب‌های جدی مانند آسیب‌های قلبی و کلیوی و اختلالات روانی هستند، اجازه حضور در حج را ندارند. همچنین شرایط برای افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند، نیز فراهم نیست؛ بنابراین از مردم درخواست می‌کنیم که این موارد را در نظر داشته باشند.
سخنگوی هلال‌احمر با توصیه به افرادی که داروهای خاصی را مصرف می‌کنند، تصریح کرد: با توجه به اینکه فهرست داروهایی که ورود آنها به عربستان ممنوع است، اعلام شده، حجاجی که دارو مصرف می‌کنند، حتما درباره آن با پزشکان خود مشورت کنند. این فهرست هر سال به روز می‌شود و فهرست جدید هم در اختیار پزشکان کاروان‌ها قرار گرفته است.
سخنگوی هلال‌احمر در پاسخ به این سؤال که با توجه به حادثه تلخ منا و احتمال تکرار آن چه مواردی را به حجاج و مسئولان کاروان‌ها آموزش داده و آنها را از چه مواردی برحذر داشته‌‌اید، اضافه کرد: با توجه به هشدارهای سازمان بهداشت جهانی و اینکه همه اجتماعات پرجمعیت انسانی احتمال بروز خطر را دارند، از حجاج و مسئولان کاروان‌ها می‌خواهیم که در دوره‌های خود‌امدادی و دیگر‌امدادی که در کنار سایر آموزش‌های کاروان‌ها قرار داده‌ایم، شرکت کنند. همچنین به حجاج توصیه می‌کنیم برای اینکه آمادگی لازم برای شرکت در مناسک حج را داشته باشند، روزانه حدود ٣٠ دقیقه ورزش‌های نرم یا پیاده‌روی را در برنامه خود لحاظ کنند. اگر هم دچار بیماری هستند، با مشورت پزشک این کار را انجام دهند. او تأکید کرد که از سال گذشته با توجه به اینکه تعدادی از نیروهای هلال‌احمر در حادثه منا حضور داشتند و تجربه زیسته‌ای را از این حادثه داشتند، تجربیات و درس‌آموخته‌های آنها در چند کارگاه حضوری بررسی شد و همان موارد را در قالب تذکرهای جدی در کلاس‌های آموزشی گنجاندیم. جمال‌الدینی تأکید دارد که تجمعات انسانی مانند مراسم میلیونی اربعین و عاشورا تجربیات زیادی را برای نیروهای هلال‌احمر داشته است و همه این موارد در چارچوب نشست‌های علمی بررسی شده است.
او می‌گوید هلال‌احمر یا هیچ سازمان دیگری نمی‌تواند برای همه ٨٦ هزار نفر حجاج ایرانی در فضایی که مشابهت زیادی ندارد، مانور بحران را اجرا کند؛ اما به شکلی جداگانه آموزش‌های مشابه را در کاروان‌ها در نظر گرفته‌اند. او می‌گوید بسیاری از حوادث از یک فرد یا یک گروه شروع می‌شود و به‌همین‌دلیل آموزش افراد می‌تواند راهگشا باشد. سخنگوی سازمان هلال‌احمر می‌گوید هیچ تضمینی درباره بروز‌نیافتن حادثه وجود ندارد؛ اما می‌توان با این اقدامات خسارات حوادث احتمالی را کم کرد. او می‌گوید صحبت از احتمال خطر ممکن است حجاج را با آن سابقه ذهنی درباره حادثه منا نگران کند و ما نمی‌خواهیم این نگرانی بیشتر شود.
