اهمیت این موضوع از آن جهت است که از نظر تاریخی، بزرگی ظرفیت بازار و اهمیت، در حال حاضر همچنان طلا با اختلاف بالاتر از مجموع ارزهای رمز پایه قرار دارد. در حال حاضر طلا بازاری در حدود 8 تریلیون و 200 میلیارد دلاری دارد، در حالی که ارزش بازار مهمترین پول رمزپایه یعنی بیت کوین در حدود 200 تا 250 میلیارد دلار در نوسان است و این یعنی بازار طلا 40 برابر بازار بیت کوین ارزش دارد (بر اساس قیمت طلا و بیت کوین در تاریخ 16 ژانویه 2018). به علاوه بازار ارزهای رمزپایه در حال حاضر بسیار نوسانی و پر ریسک است، که البته با توجه به قابلیت های مهمی که تکنولوژی بلاک چین و ارزهای رمزپایه هست، احتمال بسیار زیادی وجود دارد که در آینده نقشی پر رنگ تر و حتی نقش اصلی را در بازارهای بین المللی در اختیار داشته باشند، ولی در حال حاضر همچنان طلا یک ابزار مهم برای سرمایه گذاری کم ریسک تر و پر طرفدارتر است.
اما آنچه طلا و ارزهای رمزپایه را به هم شبیه ساخته محدودیت های عرضه و استخراج است، که لازمه ارزشمندی در هر ابزار سرمایه گذاری است. زیرا که اگر کالا یا ابزاری محدودیت عرضه نداشته باشد، نمیتواند حتی با وجود خصوصیات عالی و حتی حیاتی، قیمتی گزاف داشته باشد. بعنوان مثال هوایی که تنفس میکنیم یا آبی که مینوشیم از هر ابزار سرمایه گذاری دیگری حیاتی تر و با اهمیت تر هستند، ولی بدلیل عرضه بالا و تقریبا نامحدود ارزش مالی ناچیزی دارند. طلا بعنوان یکی از قدیمی ترین ابزار های سرمایه گذاری در طول هشت هزار و هفتصد سال اخیر تنها به میزان 190 هزار تن استخراج شده است (قدیمی ترین معدن کشف شده طلا در وارنا نکروپولیس در بلغارستان امروز است که قدمت آن به 8700 سال پیش بر میگردد.) و با تکنولوژی های فعلی تنها 57 هزار تن دیگر از آن در آینده قابل استخراج خواهد بود. این سختی استخراج و کمی عرضه، در کنار خصوصیات ارزشمند طلا در زمینه های سرمایه گذاری، صنعتی و زیورآلات در مجموع نیروی محرکه بازار فلز زرد هستند. در مورد ارزهای رمزی هم شرایط عرضه شبیه به طلا است و الگوی بسیاری از آنها در زمینه عرضه از شرایط طبیعی برای طلا برداشت شده است. در حال حاضر بیش از 1400 ارز رمزپایه در بازارهای جهان در داد و ستد هستند، که از نظر عرضه به دو دسته کلی تقسیم می شوند. دسته اول مانند بیت کوین (Bitcoin) و اتریوم (Ethereum) قابلیت استخراج توسط ماینرها را دارند (ماینرها به معنای معدنچی ها به افراد یا شرکت های اطلاق میشود که با مجموعه ای از سیستم های کامپیوتری در حال تایید و ثبت تبادل ارزهای رمزپایه هستند و بابت این خدمات به حجم جدیدی از ارز رمزینه مورد نظر دست می یابند) و برخی دیگر نیز مانند ریپل (Ripple) یا کاردانو (Cardano) تعداد یا عرضه ثابتی دارند. در مجموع این عرضه کنترل شده و یا میزان ثابت می تواند مانند طلا فضایی را برای افزایش روزافزون در قیمت این ارزها ایجاد کند. در حال حاضر از مجموع 21 میلیون بیت کوین قابل استخراج، بیش از 16 میلیون و 800 هزار از آن استخراج شده و نرخ عرضه آن مطابق با یک الگوریتم مشخص کاهشی است. همین موضوع می تواند نشان دهد که اگر در آینده این ارز رمزپایه مورد وثوق مردم، بنگاه های اقتصادی و دولت ها قرار گیرد، قیمت فعلی نه تنها حبابی نخواهد داشت، بلکه رویایی دست نیافتنی برای خریداران و استفاده کنندگان خواهد شد. این نکته است که نشان می دهد میزان اعتماد و استفاده از این ارزهای رمزپایه یا همان کریپتوکارنسی تا چه حد در ارزش واقعی آنها موثر است.
در بازار موازی ارزهای رمزپایه یعنی طلا، از 190 هزار تن طلای استخراج شده تا کنون، حدود 90 هزار تن (47 درصد) در زیور آلات و جواهرات بکار رفته است، که بیش از نیمی از آن در اختیار مردم هند و چین قرار دارد. حدود 17 درصد از کل طلای استخراج شده نیز در اختیار بانک های مرکزی و صندوق های پولی بین المللی است، 21 درصد طلای جهان در اختیار صندوق های خصوصی، شرکت ها و افراد برای سرمایه گذاری های خصوصی قرار دارد و 15 درصد از کل طلای استخراج شده نیز در صنعت و دیگر مصارف بکار می رود. به مجموع این آمار باید اضافه کرد که سالی 3 هزار تن طلا نیزعمدتا در کشورهای چین، استرالیا، آمریکا، روسیه، کانادا، پرو و آفریقای جنوبی استخراج میشود.
اما وقتی در روز ششم سپتامبر 2011 قیمت هر اونس طلا (هر اونس طلا معادل 31.103 گرم) به نزدیکی 2000 دلار رسید، کمتر کسی فکر میکرد که قیمت 1921 دلار دست نیافتنی خواهد شد و قیمت طلا در طی 4 سال و دو ماه تقریبا نصف میشود. قیمت به 1046 دلار یعنی کمترین قیمت فلز زرد کمیاب برای بیشتر از هشت سال اخیر رسید. اما این کمترین قیمت طلا در قرن بیست و یکم نبوده است.در آخرین ماه های قرن بیستم روند افزایشی تقاضا برای طلا بعنوان یک جایگزین مطمئن سرمایه گذاری در برابر ارز و کالاهای سرمایه ای آغاز گردید. در کمتر از 12 سال قیمت طلا با بیش از 760 درصد افزایش از 250 دلار به 1920 دلار رسید و طلا نقشی پر رنگ تر از گذشته در سبدهای سرمایه گذاری پیدا کرد. حالا و دوباره تقاضا برای طلا روندی صعودی پیدا کرده و به محدوده های مقاومتی و تاریخی مهمی رسیده که واکنش قیمت اگر عبور از این محدوده ها باشد، می تواند نشانه روندی بلند مدت برای صعود قیمت طلا باشد.
در حالی که تا کنون چند عامل کلیدی مانند افت تقاضا برای سهام ها و کالاهای سرمایه گذاری، افت تقاضا و ارزش ارزها و بخصوص دلار، بحران های جهانی و منطقه ای و اخبار سبدهای سرمایه گذاری در بانک ها و صندوق ها مهمترین عوامل برای افزایش قیمت طلا بودند، حالا محرک جدیدی بنام ارزهای رمزپایه نیز در بازار طلا نقش آفرینی میکند. حالا معامله گران و بزرگان بازار سرمایه نیم نگاهی به قیمت های بازار این ارزها دارند و از نظر ریسک پذیری و نوسانات آن را با طلا مقایسه میکنند.
قیمت طلا در حال حاضر در بازارهای بین المللی در محدوده 1340 دلاری در نوسان است که در نزدیکی سقف های با اهمیت قیمتی قرار دارد. نزدیک ترین سقف های تاریخی، 1375 دلار بعنوان بالاترین قیمت در سه سال و ده ماه اخیر، 1391 دلار که بالاترین قیمت در چهارسال و چهارماه اخیر است و کمی فراتر از آن، 1434 دلار که بالاترین قیمت فلز کمیاب و پر ارزش طلا در 56 ماه اخیر هستند. عبور از هر کدام از این سطوح تاییدی بر یک روند صعودی بلند مدت برای طلا در آینده بازارهای مالی خواهد بود. در جایی که در مقایسه با ارزهای پر نوسان و پر ریسک رمزپایه همچنان طلا از جایگاه امن تری برخوردار است. هر چند که در آینده ای دورتر شاید شرایط تغییر کند.
*کارشناس اقتصادی
