این موضوع در کنار سایر موضوعات اقتصادی، از جمله نگاهی به جایگاه صنعت در برنامه ششم توسعه، در گفت‌وگو با بهمن آرمان، کارشناس مسائل اقتصادی به بحث گذاشته شد تا ضمن بررسی الگوهای برتر تازه صنعتی‌شده جهان، مروری بر وضعیت فعلی صنعت در اقتصاد ایران داشته باشیم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از صمت ، بهمن آرمان، کارشناس مسائل اقتصادی درباره برنامه ششم توسعه و زمینه‌های دستیابی به اهداف ازپیش تعیین‌شده در بخش صنعت گفت: سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی هر کشور، نشان‌دهنده میزان صنعتی شدن آن کشور است و همان‌طور که می‌دانید صنعتی شدن به معنای دستیابی به ابزارهای تولید انبوه و ارزان است. البته هرچند شرایط رکود اقتصادی در کشور غیرقابل کتمان است اما باید به این نکته توجه شود که تنها بخشی از آنچه در ایران به عنوان رکود اقتصادی وجود دارد، متعلق به بخش صنعت است. براساس آمارهای رسمی در پایان دوره اصلاحات سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی ایران برای نخستین‌بار به حدود ۱۶ درصد رسید، البته باید به این موضوع هم اشاره شود که در آمارهای بین‌المللی، بخش نفت و گاز نیز در سهم صنعت گنجانده می‌شود، در حالی که ما در ایران بخش نفت و گاز را جداگانه محاسبه می‌کنیم. به عبارتی، چنانچه سهم نفت و گاز در بخش صنعت منظور شود، این رقم به بیش از ۴۰ درصد می‌رسد که غیرواقعی و گمراه‌کننده است زیرا ایران ویژگی‌های یک کشور صنعتی را ندارد.
وی در تحلیل روند دستیابی به این رقم افزود: پس از ناکارآمدی یا سوءمدیریتی که در جریان دولت‌های نهم و دهم حاکم شد، این سهم به‌شدت کاهش یافت به طوری که درحال‌حاضر در بهترین شرایط نیز نتوانسته به رقم رشد قبلی دست یابد و این رقم نسبت به سایر کشورها رقمی اندک است و گواهی بر این موضوع است که نه‌تنها ایران کشور صنعتی نیست، بلکه جزو کشورهای تازه صنعتی‌شده مانند ترکیه، مالزی و تایوان هم به شمار نمی‌آید. آرمان با اشاره به شرایط حضور در مجموعه کشورهای تازه صنعتی‌شده افزود: برای آنکه کشوری بتواند در گروه کشورهای تازه صنعتی‌شده قرار گیرد، باید سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی آن به بالای ۲۵ درصد برسد و اگر مقایسه‌ای میان جایگاه ایران و کشورهای مشابه انجام دهیم، می‌بینیم که در آمار و ارقام فاصله بسیاری با کشورهای تازه صنعتی‌شده داریم. برای نمونه، سهم صنعت در ترکیه به عنوان یک کشور تازه صنعتی‌شده به ۲۷ درصد می‌رسد در حالی که این رقم درحال‌حاضر در بهترین شرایط بیش از ۱۳ درصد نیست.
صنعتی شدن، ملاکی برای پیشرفت هر کشور
آرمان با اشاره به اینکه صنعتی شدن هر کشور، ملاکی برای پیشرفت آن به شمار می‌آید، ادامه داد: اهمیت صنعت در پیشرفت کشورها به قدری است که می‌توان آن را به معنای توسعه تعبیر کرد. به عنوان نمونه، همه کشورهای عضو گروه ۷ G تولیدکننده فناوری هستند و سهم صنعت در اقتصاد آنان افزون‌بر ۳۰ درصد است. امریکا، بزرگترین اقتصاد عضو۷ G یک استثنا به شمار می‌آید زیرا علاوه‌بر تولید فناوری، تولیدکننده علم است. به طوری که تا حدودی تمام کشورهای صنعتی به فناوری‌های این کشور وابسته هستند. شاهد این مدعا این است که از سال ۱۹۶۵ میلادی تاکنون همواره تراز صادرات فناوری امریکا مثبت بوده است.
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: با بررسی اوضاع حاکم بر صنعت ایران، درمی‌یابیم که پایین بودن سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی نشانگر این است که رکود حاکم بر کشور تنها مربوط بخش صنعت نیست و سایر بخش‌های اقتصادی نیز در ایجاد آن دخیل هستند. از سوی دیگر، در بحث اینکه چرا با شرایط رکود دست به گریبان هستیم، می‌توان گفت ۲ دلیل اصلی وجود دارد؛ نخست اینکه پول کافی نداریم و دیگر اینکه فناوری دراختیار نداریم. بنابراین رشد اقتصادی ما مشروط به جذب سرمایه و فناوری از کشورهای پیشرفته صنعتی خارجی است. درحال‌حاضر ۶۰ درصد از سرمایه‌گذاری‌ها به بخش ساختمان تعلق می‌گیرد و در مقابل بخش مولد سهم زیادی ندارد؛ این در حالی است که بر افزایش سرمایه‌گذاری در بخش مولد، پیوسته تاکید می‌شود.
نیاز به حضور سرمایه‌گذار خارجی
وی افزود: در برنامه ششم توسعه اهدافی مشخص شده، اما با توجه به دراختیار نبودن فناوری، دستیابی به آنها دشوار است. از سوی دیگر نمی‌خواهیم به نیاز خود به حضور سرمایه‌گذار خارجی اعتراف کنیم، این در حالی است که درواقع، حضور سرمایه‌گذار خارجی به مناسبات سیاسی کشورها وابسته است. به عنوان نمونه، ترکیه پیش از انقلاب ایران کشوری عقب‌مانده بود و امریکا وجود کشوری فقیر در جنوب شوروی سابق را در راستای منافع خود نمی‌دانست و ماموریت توسعه صنعتی این کشور را به عهده اتحادیه اروپا گذاشت و در مدت کمتر از ۲۰ سال این کشور کاملا از مدار توسعه‌نیافتگی خارج شد و درحال‌حاضر هفدهمین اقتصاد بزرگ جهان است. این کشور توانست علاوه‌بر انتقال فناوری از اروپا، به بازارهای اروپایی دست یابد و به کشوری صنعتی با رشد اقتصادی بالا تبدیل شود. از نمونه دیگر می‌توان از کشورهای جنوب شرقی آسیا از جمله تایوان و سنگاپور نام برد که با تصمیم غرب و حمایت ژاپن توانستند به جرگه کشورهای تازه صنعتی‌شده بپیوندند.
آرمان با اشاره به تحولات منطقه و تاثیر آن در توسعه کشور گفت: با وجود آنکه از نظر خرید و فروش نفت با مشکلی مواجه نیستیم، اما هنوز موفق به انتقال فناوری از کشورهای صنعتی پیشرفته نشده‌ایم. برای مثال، از زمان اجرایی شدن برجام تاکنون هنوز نتوانسته‌ایم قراردادی را در این زمینه با ابرقدرت‌های جهان به مرحله عملی برسانیم. هنوز غرب از ما به عنوان کشوری خام‌فروش یاد می‌کند، آنها پس از برجام به ما اجازه می‌دهند تولید نفت خود را به شدت افزایش دهیم، در این میان افزایش مبادلات با روسیه نمی‌تواند تاثیر چندانی داشته باشد چراکه از نظر فناوریکی به شرکت‌های بین‌المللی وابسته است به طوری که حتی کارخانه‌های فولادسازی جدید روسیه به کوشش شرکت‌های اروپایی ساخته می‌شود. کارخانه‌های خودروسازی آنها به طور تقریبی شبیه صنایع خودروسازی ایران است و در عمل خطوط مونتاژ شرکت‌های بزرگ خارجی هستند.
