از این تعداد ۶۵ مورد به انتخاب تشکل فراگیر انجامیده و ۶۴ کنسرسیوم نیز در حال تشکیل است که تاکنون ۱۴ شرکت صادراتی به ثبت رسیده و ۷ نماد تجاری ایجاد شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از صمت ، در گفت‌وگو با غلامرضا سلیمانی، معاون صنایع کوچک سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک‌های صنعتی ایران بر ادامه کار مشترک صنایع کوچک همراه با ارتقای رقابت در بازار تاکید شد. این در حالی است که اهمیت صنایع کوچک در کشور از ابتدای سال در راس امور قرار گرفته و به گفته سلیمانی، ایجاد ۱۹۵هزار فرصت شغلی در قالب ۶ برنامه در بخش صنایع کوچک تا پایان امسال در دستور کار دولت است. این گفت‌وگو را می‌خوانید.
تهیه و بروزرسانی نقشه کشوری خوشه‌های صنعتی چگونه است؟ تاکنون چه تعداد خوشه صنعتی قابل توسعه در کشور شناسایی شده و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
طرح تکمیل و توسعه خوشه‌های صنعتی در نخستین گام با شناسایی نقشه خوشه‌ها هر ۳ سال یک‌بار تهیه می‌شود. سال گذشته نقشه کشوری خوشه‌های صنعتی بروزرسانی و ۳۸۸ خوشه صنعتی قابل توسعه شناسایی شد، بنابراین تا ۳ سال آینده برنامه‌ای برای روزآمدی نقشه خوشه‌های صنعتی نداریم.
از این تعداد ۱۱۲ خوشه صنعتی به پایان برنامه توسعه‌ای رسیده که ۶۵ مورد آن با انتخاب تشکل فراگیر به‌عنوان متولی توسعه انتخاب شده است و این تشکل‌های فراگیر برنامه‌های هرسال را به سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک‌های صنعتی ارائه می‌کنند. همچنین ۷۵۰ عامل توسعه خوشه در این طرح آموزش دیده‌اند و اطلاعات این عوامل برای سایر دستگاه‌های اجرایی در منطقه قابل استفاده است.
خوشه‌های صنعتی شامل کسب‌وکارهایی است که در یک منطقه ظرفیت دارد یا دارای بازار منطقه‌ای بوده یا اینکه آن کسب‌وکار با روابط بین بنگاهی در یک منطقه فراگیر می‌شود. درواقع، اجرای طرح‌های توسعه خوشه‌های صنعتی کمک‌کننده در اجرای آمایش سرزمینی است زیرا با معرفی کسب‌وکارهای موفق می‌توان برای حمایت از آن برنامه‌ریزی کرد.
طرح توسعه خوشه‌های صنعتی از چه عواملی تاثیر می‌پذیرد و چگونه اجرا می‌شود؟
برای انتخاب اجرای طرح توسعه از بین خوشه‌های شناسایی شده در منطقه به بررسی اطلاعات نیاز است به‌طوری‌که ممکن است در یک منطقه ۲۰ تا ۳۰ کسب‌وکار قابلیت توسعه خوشه‌ای داشته باشد اما هر کدام به نسبت اولویت در عوامل مختلف از جمله سطح کار اجتماعی یا فراگیری، تاثیرگذاری در اقتصاد منطقه، صادرات، تولید، اشتغالزایی و... دسته‌بندی و برای اجرای طرح توسعه‌ای آغاز می‌شود.
طرح توسعه‌ای خوشه نیز با قرارداد ۳ساله با عامل خوشه که آموزش‌دیده است و زیر نظر شرکت شهرک‌های صنعتی استانی با برآورد هزینه‌ها آغاز می‌شود. کارگاه‌های آموزشی، تورهای صنعتی با حضور اعضا، شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، تبادل اطلاعات و... نیز ازجمله برنامه‌هایی است که عامل خوشه برگزار می‌کند.
طرح توسعه خوشه براساس رشته صنعت تعریف شده و برمبنای فعالیت بنگاه‌ها نیست. همچنین نقاط فشار و قوت در اجرای طرح توسعه خوشه از تمام زوایا بررسی می‌شود. پس از آن برنامه‌ای کلی و ۳ ساله برای تقویت فعالیت واحدهای تولیدی این رشته صنعت تعریف می‌شود. هر سال این برنامه بروزرسانی و اطلاعات لازم نیز به آن افزوده می‌شود. به‌عنوان مثال، بررسی می‌شود که زعفران‌کاران خراسان شمالی، جنوبی و مرکزی از مزرعه تا بازار دارای چه نقاط فشار و قوتی هستند.
در تمام مراحل اجرای برنامه توسعه خوشه‌های صنعتی تلاش بر آن است تا اعضا ۸۰درصد هزینه‌ها را تامین کرده و بقیه را به‌عنوان کمک‌هزینه از سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک‌های صنعتی دریافت کنند.
هدف اصلی از اجرای طرح توسعه خوشه‌های صنعتی چیست؟ آیا کنسرسیوم‌های صادراتی صنایع کوچک در ادامه فعالیت‌های توسعه خوشه‌های صنعتی ایجاد می‌شود؟
در طراحی توسعه خوشه‌های صنعتی، ابتدا به‌دنبال خرید مشترک مواد اولیه، تامین مشترک ماشین‌آلات، استفاده از تحقیق و توسعه و آزمایشگاه مشترک، تولید و صادرات مشترک به‌منظور کاهش هزینه‌های تولید هستیم که منجر به رقابت‌پذیری در بازار خواهد شد.
بنابراین ارتقای توان صنایع کوچک و اعضای خوشه صنعتی در رقابت‌پذیری بازارهای داخلی و صادراتی هدف اصلی در اجرای طرح‌های توسعه‌ای خوشه‌های صنعتی است.
برخی از اعضای خوشه به‌منظور صادرات موفق و پایدار، قصد ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی دارند بنابراین با مطالعه‌ای که سال گذشته انجام شد، تصمیم گرفتیم برای خوشه‌های صنعتی که اجرای طرح توسعه آنها پایان یافته، کنسرسیوم‌های صادراتی تشکیل دهیم. بازارهای صادراتی برای عمده محصولات صنایع کوچک، کشورهای عراق و افغانستان و به صورت سنتی است.
همچنین یک بازار مدرن در روسیه برای این محصولات بازگشایی شد که به دلیل حجم کم محصولات و نبود نشان تجاری واحد، مشکلات بسیاری به وجود آمد، بنابراین ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی با هدف مدیریت واحد برای صادرات محصولات اعضای خوشه‌های صنعتی در دستور کار قرار گرفت تا با هدف کار مشترک همراه با رقابت، حجم محصولات صادراتی افزایش یافته و براساس نیاز بازار تولید شود، همچنین نشان تجاری واحد برای اعضای خوشه تعیین شود تا بازارهای صادراتی از بین نرود و پایدار باشد.
تاکنون چند کنسرسیوم صادراتی ایجاد شده و فعالیت آنها در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ ضرورت ایجاد این کنسرسیوم‌ها چیست؟
ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی در یک طرح دو ساله از سال گذشته آغاز شده و در گام بعدی قرار است هلدینگ‌های صادراتی صنایع کوچک تشکیل شود. همچنین آخرین اقدامات انجام شده برای ایجاد دفتر مشترک تجاری ایران در روسیه به‌زودی در استان فارس اطلاع‌رسانی خواهد شد.
اکنون ۶۴ کنسرسیوم در کشور در حال ایجاد است که تاکنون ۱۴ شرکت در این زمینه به ثبت رسیده و ۷ نماد تجاری ایجاد شده است. این کنسرسیوم‌ها در ۸ مورد مربوط به فرآوری سنگ، ۴ مورد مربوط به محصول خرما و دیگر موارد مربوط به فرش و پلاستیک است، از این‌رو، هر خوشه صنعتی در پایان طرح توسعه‌ای برای تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی اقدام می‌کند.
ارائه یک محصول مشخص اما دارای نام‌های تجاری متعدد در بازارهای صادراتی موجب از دست رفتن اعتماد مصرف‌کننده و حذف آن محصول از بازار می‌شود.
بنابراین در تلاشیم در قالب کنسرسیوم‌های صادراتی محصولات خوشه‌های صنعتی را با نام تجاری واحد اما با همکاری اعضای خوشه در تولید آن به بازارهای صادراتی ارسال کنیم. همچنین درنظر داریم سبد کالایی متشکل از انواع محصول مورد تقاضای مصرف‌کننده را با یک نام به بازارهای صادراتی عرضه کنیم که این طرح در صنایع غذایی قابلیت اجرایی بیشتری دارد.
اکنون کنسرسیوم صادراتی فرش ایرانی با یک نام تجاری اما با فعالیت ۱۴ خوشه صنعتی در ۱۴ استان، انواع مختلف از فرش‌های ایرانی را به بازارهای جهانی صادر می‌کند.
هدف‌گذاری برای اشتغالزایی و کارآفرینی در صنایع کوچک چه بوده و از ابتدای سال چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟
در مجموع، ۶ طرح برای اشتغال ۱۹۵هزار نفری در کشور به دولت ارائه شده است. کلیات این طرح‌ها تصویب شده و در صورت تامین منابع عملیاتی خواهد شد.
طرح ایجاد رونق در صنایع کوچک از ابتدای سال در کشور آغاز شده و تاکنون حدود ۴۴هزار واحد صنعتی متقاضی دریافت تسهیلات هستند که بیش از نیمی از آنها به بخش کشاورزی مربوط می‌شود. با اجرای این طرح حدود ۱۸۰هزار فرصت شغلی در صنایع کوچک و متوسط کشور ایجاد خواهد شد.
همچنین بنابر برنامه مجمع سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک‌های صنعتی ایران، حدود ۲۰هزار فرصت شغلی با راه‌اندازی هزار واحد صنعتی تعطیل تا پایان سال ایجاد خواهد شد.
به بهره‌برداری رساندن ۴هزار طرح صنعتی نیمه‌تمام نیز تا پایان سال برای ۸۰هزار نفر اشتغال ایجاد خواهد کرد. با وجود این، طرح اشتغال ۵۰هزار نفری در واحدهای صنعتی کوچک دریافت‌کننده تسهیلات در قالب برنامه ششم توسعه نیز به دولت ارائه شده که بعد از تصویب دولت اجرایی خواهد شد تا هر سال در طول برنامه ششم توسعه عملیاتی شود.
در توسعه روستاها نیز برنامه شناسایی و حمایت از حلقه‌های گمشده به معاونت روستایی رییس‌جمهوری ارائه شده که در صورت عملیاتی شدن حدود ۴۷هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد خواهد کرد.
منابع صندوق توسعه ملی و کمک‌های فنی و اعتباری دو منبع تامین مالی برای اجرای این طرح‌ها است. امیدواریم با وجود داشتن ردیف قانون بودجه‌ای در امسال این منابع مالی اختصاص یابد. کارآفرینی و ایجاد اشتغال پایدار در توسعه و حمایت از صنایع کوچک تحقق می‌یابد که این امر بدون تامین منابع مالی از سوی دولت امکان‌پذیر نخواهد بود.
از ابتدای سال بحث صنایع کوچک کشور در مرکز اطلاع‌رسانی این سازمان مطرح بوده است. اکنون با گذشته حدود نیمی از سال، چه خبر جدیدی برای صنعتگران و کارکنان در این بخش دارید؟
اهمیت صنایع کوچک در امسال در راس امور کشور بوده است که امیدواریم صنایع کوچک در مرکز اهمیت قرار گیرد و بتوانیم در فضای ایجاد شده اقدامات نهادی را انجام دهیم. صنایع کوچک موتور محرک اقتصاد کشور است اما نباید فراموش کنیم که این صنایع به تنهایی رقابت‌پذیر نبوده و باید در کنار هم جمع باشند و شهرک‌های صنعتی به‌منظور گرد هم آمدن صنایع کوچک ایجاد شده است. همچنین صنایع بزرگ باید زنجیره تامین در صنایع کوچک را شکل دهد. بنابراین در تلاشیم تا نهادهای ویژه‌ای با محوریت بخش خصوصی برای توسعه و حمایت از صنایع کوچک تشکیل شود.
همچنین درپی طراحی مدلی برای توسعه صنایع کوچک هستیم که جدا از سیاست‌های راهبردی صنعت است زیرا نیاز است صنایع کوچک جزئی‌تر بررسی شود. یکی از نمونه‌های آن استفاده از ظرفیت بورس کالا و راهیابی صنایع کوچک به بورس و بازار سرمایه است.
برای انجام این امر رشته صنعت‌های دارای ظرفیت کارآفرینی و بازار مصرف شناسایی شده که یک مورد آن پوشاک است اما برای تحقق آن، لازم است از قاچاق پوشاک جلوگیری شود. همچنین باید بدانیم که طراحی آن جدای از تولید است. آموزش، فروش و تامین مواد اولیه نیز باید از تولید جدا باشد و تولیدکننده فقط به امور تولید
بپردازد. در مجموع ماکت برنامه برای توسعه این رشته صنعت‌ها باید از سوی خود ذی‌نفعان تهیه شود. اما مهم آن است که فعالان پوشاک کنار هم قرار گیرند و با مشارکت در تهیه برنامه در تولید و توسعه این صنعت به رقابت بپردازند. مالک صنایع کوچک، بخش خصوصی است اما در بازار باید با صنایع بزرگ، که متولی آن بخش دولتی است، رقابت کند؛ بنابراین برای توسعه صنایع کوچک باید بازار از انحصار خارج شود. در دنیا صنایع کوچک بانک‌محور بوده و ۷۰درصد از فعالیت‌های مربوط به صورت مشاوره‌ای و ۳۰درصد نقدی انجام می‌شود.
