به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، وضعیت ویژه پیک پنجم کرونا از یک سو و نااطمینانی طرف تقاضا از تغییرات سیاستگذاری کشور از سوی دیگر، برای پنجمین‌ماه پیاپی به رکود بازارها دامن زده و کسب‌وکارها را به واسطه کاهش فروش، با مشکل مواجه کرده است. در این میان، ادامه روند افزایشی قیمت مواداولیه و تجهیزات مورد نیاز تولید نیز به وخامت اوضاع بنگاه‌های اقتصادی انجامیده است.
اطلاعات شاخص مدیران خرید (PMI) که یک معیار پیش‌نگر است و در ایران با عنوان شامخ منتشر می‌شود، حاکی از این است در مردادماه میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها با شدت بیشتری کاهش پیدا کرده و به یکی از کمترین مقادیر خود در 2 سال گذشته رسیده است. از نگاه فعالان اقتصادی، کاهش تقاضای مشتریان ناشی از نوسانات شدید قیمت‌ها و بلاتکلیفی تصمیمات سیاسی، افزایش شدید قیمت مواداولیه و کمبود برخی از این مواد، نوسانات نرخ ارز، محدودیت‌های کرونا و تداوم قطعی برق در برخی مناطق کشور، اصلی‌ترین عوامل کاهش فعالیت‌های اقتصادی و نامساعدی شرایط تولید هستند. البته در مردادماه هرسال، تعطیلات تابستانی کارخانه‌های بزرگ نیز از دلایل کاهش تولید قلمداد می‌شود.
اقتصاد انقباضی
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید اقتصاد ایران (شامخ) در مردادماه به 46.59واحد رسیده که نسبت به تیرماه (۴۴.۶۲) با شیب ملایم‌تری کاهش داشته است. در مردادماه عدد همه زیرشاخص‌های اصلی به‌غیر از انجام و تحویل سفارش‌ها و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی زیر ۵۰ بوده که از وضعیت رکودی و انقباضی فعالیت‌ها در هر سه بخش خدمات، کشاورزی و صنعت حکایت دارد. طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، تبعات تعطیلات ناشی از پیک پنجم کووید- 19در مردادماه نیز بر فعالیت کسب‌وکارها اثرگذار بوده و همزمان تحت‌تأثیر کاهش تقاضای مشتریان ناشی از بلاتکلیفی تصمیمات سیاسی و نوسانات شدید قیمت‌ها، شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان نیز با شیب ملایم‌تری نسبت به ماه قبل کاهش پیدا کرده است. در این میان، شاخص قیمت خرید مواداولیه یا لوازم خریداری شده همچنان صعودی مانده و بیشترین شدت افزایش را در بخش ساختمان داشته؛ این در حالی است که شاخص میزان فروش کالاها و خدمات در تیرماه به‌شدت کاهش یافته و به 40واحد رسیده که طی ۲۱ماه گذشته کم‌سابقه بوده است.
این کاهش و رکود در بازار ناشی از تعطیلات و کاهش شدید تقاضای مشتریان است. البته در همین شرایط نیز شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی نسبت به تیرماه رشد کرده و به 52.23واحد رسیده که افزایش آن باوجود کاهش در بخش ساختمان ناشی از افزایش استخدام در بخش خدمات، کشاورزی و صنعت بوده است. بخشی از این افزایش می‌تواند حاصل خوش‌بینی فعالیت‌های اقتصادی به تحولات آینده و بهبود اوضاع باشد.
بخش صنعت؛ آماده اما منتظر
رکود و انقباض مردادماهی فعالیت‌های اقتصادی و بنگاه‌ها، در شاخص مدیران خرید بخش صنعت نیز مشهود است. شامخ این بخش در مردادماه به 45.24درصد رسیده و از بین همه زیرشاخص‌های اصلی شامخ صنعت، فقط شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش و شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی عدد بالای ۵۰ واحد را به ثبت رسانده و سایر زیرشاخص‌ها زیر 50واحد بوده‌اند. در این میان شاخص مقدار تولید محصولات، کمترین مقدار را داشته و به‌جز صنایع فرآورده‌های نفت و گاز، چوب، کاغذ، مبلمان و صنایع کانی غیرفلزی، مابقی رشته فعالیت‌ها در رکود بوده و عدد شاخص کل صنعت برای آنها زیر ۵۰ واحد بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تحت‌تأثیر محدودیت‌های پیک پنجم کرونا و همچنین تعطیلات تابستانی کارخانه‌های بزرگ، تولید صنعتی کشور کاهش پیدا کرده و شاخص مقدار تولید محصولات در مرداد با شدت بیشتر نسبت به تیرماه افت کرده است. در این شرایط، شامخ بخش صنعت به 40.26واحد رسیده که در 31ماه گذشته (به‌جز فروردین هرسال و اسفند ۹۸) کمترین مقدار محسوب می‌شود.
نکته دیگر در حوزه تولید صنعتی اینکه تحت‌تأثیر تغییرات سیاسی در کشور و همچنین به‌دلیل افزایش شدید نرخ ارز، طرف تقاضا به‌شدت در تصمیم‌گیری دچار بلاتکلیفی شده و شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان در این ماه با شدتی ملایم‌تر نسبت به تیرماه، همچنان کاهشی بوده است. همچنین روند کاهشی شاخص موجودی مواداولیه نیز ادامه پیدا کرده و با رسیدن به رقم ۴۲.18به کمترین مقدار خود طی 10ماه اخیر رسیده؛ آن هم در شرایطی که شاخص قیمت خرید مواداولیه به فتح قله 82.53واحدی، به بیشترین مقدار خود طی 4ماه اخیر رسیده است.
به عقیده فعالان اقتصادی، افزایش شدید قیمت مواداولیه و نوسانات نرخ ارز باعث شده تا بنگاه‌ها با کمبود مواداولیه در بخش صنعت مواجه شوند و همزمان تحت‌تأثیر افزایش قابل‌توجه نرخ ارز و رشد قیمت خرید مواداولیه، شاخص قیمت محصولات تولیدشده نیز رشد کرده و با ثبت رکورد 60.01واحدی در بالاترین مقدار طی 4ماه قرار گرفته است. در این شرایط، شاخص میزان فروش محصولات همچنان روند کاهشی شدیدی داشته و به رقم 38.22واحد رسیده که یکی از کمترین مقادیر است.
فعالان اقتصادی معتقدند: این کاهش در فروش، تحت‌تأثیر کاهش در تقاضا، افزایش شدید قیمت مواداولیه، تغییرات دولت و عدم‌تصمیم برای خرید مشتریان به‌وجود آمده؛ اما در همین شرایط نیز خوش‌بینی آنها به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت طی ماه‌های آتی باعث شده شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در مردادماه نسبت به تیرماه افزایش یافته و به 51.02واحد برسد. شاخص انتظارات تولید در‌ماه آینده 65.98واحد بوده که نشان‌دهنده خوش‌بینی فعالان اقتصادی به بهبود اوضاع در شهریورماه است و طی 4ماه اخیر بیشترین مقدار را ثبت کرده است. رفع محدودیت‌های ناشی از تعطیلات کرونایی یکی از دلایل افزایش انتظارات مثبت است.
