اقتصاد آنلاین - فائزه مومنی؛ سال هاست که دیگر شمال با جنگل و کوه و دریا در ذهن‌ها تداعی نمی شود؛ زباله بخش جدانشدنی از وضعیت سرزمین‌های شمالی شده است. دیگر شهری نیست که با تل بزرگی از زباله روبرو نباشد و خاک و آب با ارزش آن آلوده به شیرابه‌ها نشده باشد. طبیعت نبرد نفس گیری را با زباله‌ها شروع کرده است و با دستان خالی در جنگ با پسماند پیش می‌رود.
دیگر مساله شمال کشور، نبرد درخت‌ها با درخت‌ها برای غلبه تاج یکی بر دیگری، نبرد پلنگ‌ها با گرگ‌ها برای گسترش قلمرو، دغدغه کمرنگ شدن صدای نوک چین‌های دارکوب‌های خالدار، حفظ زیستگاه مرال‌ها و تکثیر در اسارت گوزن زرد آسیایی نیست، دغدغه‌ها به بوی نامطبوع در دل جنگل‌های هیرکانی، در کنار آب‌های خزر و رودخانه‌های هراز و تجن و سفید رود تقلیل یافته است.
اما چرا باید از حجم زباله و تولید پسماند در شمال کشور نگران بود؟ در نگاه کلان می‌توان به افزایش سرطان در استان‌های شمالی طی سال هایی که زباله بخش لاینفک زندگی شمالی‌ها تبدیل شده است اشاره کرد. در نگاه جزئی تر به فرایند بازچرخانی پسماند در دل جنگل ها، رودخانه‌ها و دریای خزر باید متمرکز شد. شهرهای شمالی غالبا از نبود محل دفن مناسب زباله و فرایند علمی و توسعه یافته دفن زباله رنج می‌برند و با توجه به حاصل‌خیزی پیوسته زمین حتی یک نایلون کوچک زباله، در یک چرخه تکرار شونده بر همه بخش‌های اکوسیستم استان‌های شمالی تاثیر می‌گذارد؛ حال نگاهی گذرا به محل دفن زباله در شهرهای شمالی، بی دفاعی این میراث کهن طبیعی را هرچه بیشتر نمایان می‌کند.
یک نایلون زباله و چرخش آن در جنگل، رود و دریا
محل دفن زباله شهرستان ساری، در دل جنگل‌های هیرکانی قرار دارد، در شیرگاه و کلاردشت و بابل نیز اوضاع به همین صورت است، در قائمشهر، نیازی به ورود به محدوده جنگلی نیست، ورودی شهر از جاده هراز به سمت شهر با بوی نامطبوع، زباله‌های انبار شده در کنار رودخانه و مجاورت زمین‌های کشت برنج است که توجه مسافران و مردم استان مازندران را به خود جلب می‌کند. در محمود آباد زباله‌ها در خط ساحلی و دو متری دریای خزر انباشته می‌شود، کلاردشت و نور و چالوس نیز از این قائده مستنثی نیستند.
رودخانه هایی که از بالادست سرچشمه می‌گیرند، از دل جنگل‌های هیرکانی گذر می‌کنند و به بزرگترین دریاچه شور جهان سرریز می‌شوند. در راه زمین‌های کشاورزی بسیاری را سیراب می‌کنند، به مصارف انسانی می‌رسند و در ادامه حیات غنی ترین اکوسیستم کشور نقش آفرینی می‌کنند. سرعت تولید زباله به حدی در این مناطق بالا است که عیسی کلانتری"رئیس سازمان حفاظت محیط زیست" سال گذشته گفته بود"شمال کشور در حال غرق شدن در پسماندها است و جایی برای دفن نداریم"
هرجا که فکرش را کنید زباله دفن می‌شود
سهیل اولادزاد"کارشناس و فعال محیط زیست" که سال‌های گذشته را به صورت تخصصی در زمینه پسماندهای شمال کشور کار کرده است در گفت و گو با اقتصاد آنلاین می‌گوید: سال‌های سال است که در شمال کشور مشکل زباله وجود دارد و زباله یک مساله جدی است. امروزه زباله‌ها در مناطق جنگلی، رودخانه ای و دریایی و هر کجا که فکرش را بکنید دفن می‌شوند.
او تاکید دارد که متاسفانه در سال‌های اخیر اقدامی برای حل این مساله انجام نشد و تنها صورت مساله پاک شد و با ذکر مثالی ادامه می‌دهد: اتفاقی که افتاد تنها انتقال محل دفن بود؛ محل دفن زباله از یک منطقه جنگلی به منطقه جنگلی دیگری منتقل شد و در اصل مساله که تولید شیرابه و انباشت زباله در غنی ترین زیستگاه جنگلی کشور اقدام علمی صورت نگرفته است.
اولادزاد ادامه می‌دهد: این وضعیت علاوه بر آلودگی آب و خاک و نفوذ به آب‌های زیر زمینی، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری شمال را نیز به همراه دارد. زباله‌های بیشتری روی هم دپو می‌شود و محیط زیست مازندارن به نابودی نزدیک تر می‌شود.
زباله، مطالبه اول شمالی ها
فعال محیط زیست استان مازندران به تولید بالای زباله در استان مازندران اشاره دارد و می‌گوید: در وضعیت عادی روزانه 3هزار و 500 تن زباله تنها در استان مازندران تولید می‌شود که در روزهای تعطیل و با ورود مسافران به این استان این عدد به سه برابر هم می‌رسد.
او تاکید دارد که زباله مطالبه اول مردم استان‌های شمالی است و می‌گوید: نباید دست روی دست گذاشت تا شمال کشور زیر زباله‌ها دفن شود. تا کی می‌خواهیم به این شیوه دفن زباله‌ها را ادامه دهیم و این موافقت باید توسط شهرداری‌ها و با کمک استانداری انجام شود که بخش خصوصی وارد عمل شود و کارها را برعهده گیرد.
این کارشناس محیط زیست با ذکر مثالی از تبدیل شدن رودخانه‌های مجاور محل دفن زباله‌ها به یک بحران محیط زیستی صحبت می‌کند و می‌گوید: اکنون رودخانه تلار که محل دفن زباله‌های قائمشهر در یک متری آن قرار دارد به یک منبع آلایندگی روان تبدیل شده است، در حالی که باید منبع پالایندگی و عضو موثری در بازچرخانی فرایند زیستی منطقه باشد.
اولادزاد معتقد است که زباله این روزها جای جای زندگی در استان‌های شمالی را اشغال کرده است و به صورت موردی به تاثیر آنها بر اکوسیستم مجاور محل‌های دفن اشاره می‌کند و می‌گوید: نگاهی به محل دفن زباله‌های شهرستان شیرگاه نشان می‌دهد درختان مجاور سایت‌های دفن زباله در حال خشک شدن هستند و اگر فکری به حال وضعیت آن نشود تکثیر می‌شود وبه مرور آثار خود را بر کل اکوسیستم شمال کشور نشان می‌دهد. بی راه نیست اگر روزی شمال کشور را عاری از درختان سرسبز ببینیم.
او همچنین به آثار قابل توجه نفوذ شیرابه به آب‌های زیرزمینی و تاثیری که بر زمین‌های کشاورزی و آب رودخانه‌ها دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال‌های اخیر سرطان در استان مازندران بیداد می‌کند. می‌توانید علت را در اثر دفن غیر اصولی زباله در نقاط مختلف، در مجاورت رودخانه هایی که آب زمین‌های کشاورزی را تامین می‌کنند، در مجاورت خود زمین‌های کشاورزی و نفوذ شیرابه‌ها به آب‌های زیرزمینی ببینید.
چاره کار تغییر در نگرش دفن زباله در شمال کشور است
اولادزاد چاره کار را تغییر در نگرش مسئولین می‌داند و می‌گوید: تا زمانی که شهرداری‌ها زباله‌ها را در ساحل دریا و در نزدیکی رودخانه‌هایی از جمله هراز، تلار و بسیاری از رودخانه‌های دیگر سه استان شمال کشور دپو می‌کنند حجم بالایی از شیرابه وارد دریای خزر می‌شود، آلودگی خاک و آب ملموس است و شاهد خسارات وسیع تری به آب، خاک، گیاهان و جانوران و مرد استان‌های شمالی خواهیم بود.
جای خالی مدیریت یکپارچه پسماند احساس می‌شود
این فعال حوزه پسماند در شمال کشور تاکید دارد که مسئولان باید در نوع نگرش خود در استان‌های شمالی تغییر ایجاد کنند چراکه معضل پسماند شهرهای حاشیه دریای خزر را نمی‌توان به‌صورت مستقل برطرف کرد بلکه باید شهرستان‌های مختلف با هم به یک اجماع و اتفاق نظر برسند و در غالب یک مدیریت واحد پسماند را در شمال کشور مدیریت کنند.
