اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ از آنجایی که هنوز برخی از شهروندان تهرانی به چند و چون و جزییات این طرح آشنایی ندارند و نحوه محاسبه قیمت ورود خودرو به طرح برای آن‌ها مشخص نیست برآن شدیم تا کلیات طرح ترافیک جدید به‌طور خلاصه بازگو کنیم.
زمان ثبت نام و اجرای طرح؛ طرح ترافیک جدید از امروز اردیبهشت‌ماه در همان محدوده سابق اجرا شده است. ثبتنام از عموم متقاضیان اعم از مجوزهای سالانه دستگاه‌های اجرایی و خریداران روزانه طرح از 28 اسفند 96 انجام گرفت. متقاضیان خریدِ روزانه طرح باید پیش از اولین ورود خود به محدوده طرح، یکبار در سامانه my.tehran.ir ثبتنام کرده باشند. هیچ محدودیت زمانی برای ثبت نام وجود ندارد و سایت تا پایان سال باز خواهد بود. با ثبتنام هر شخص یک حساب شهروندی برای او ایجاد می‌شود که با شارژ آن، امکان رزرو مجوز (خرید طرح) فراهم می‌شود.
روزها و ساعات اجرای طرح؛ طرح ترافیک 97 در روزهای شنبه تا چهارشنبه اجرا می‌شود. این طرح علاوه بر روزهای جمعه و تعطیلات رسمی، در روزهای پنجشنبه نیز اجرا نخواهد شد. ورود به محدوده طرح ترافیک در این روزها برای عموم شهروندان آزاد و رایگان است. لذا پیش بینی می شود بخشی از ترافیک روزهای شنبه تا چهار شنبه به طول روز پنج شنبه توزیع شود. مدت اجرای طرح ترافیک در سال ۹۷ دو ساعت افزایش یافته است و از ساعت ۶:۳۰ تا ۱۹ اجرا می‌شود.
مقررات مربوط به محدوده طرح زوج و فرد؛ طرح زوج و فرد در روزهای شنبه تا چهارشنبه همچون گذشته اجرا می‌شود و تغییری در این زمینه ایجاد نشده است. اما روز پنجشنبه تردد در محدوده‌های طرح ترافیک و زوج و فرد برای همه شهروندان رایگان و آزاد است.
یکسانی هزینه تردد؛ هزینه تردد در محدوده طرح ترافیک برای خودروهای سهمیه‌ای متعلق به دستگاه‌های دولتی و دیگر نهادهای عمومی با شهروندانی که طرح را به‌صورت روزانه خریداری می‌کنند، برابر است و تنها طبق مصوبه شورای اسلامی شهر برای سهمیه‌های معلولان، بیماران خاص، خبرنگاران، آژانس‌ها و وانت‌بارها تخفیف در نظر گرفته‌شده است. هزینه تردد در محدوده طرح ترافیک برای جانبازان ۲۵ درصد به بالا نیز در سقف سهمیه بنیاد شهید و امور ایثارگران، رایگان است.
شیوه فروش و هزینه تردد؛ در طرح ترافیک 97 فروش سالیانه و یکجای طرح ترافیک منتفی شده است و نرخ عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک، روزانه بر اساس نوع معاینه فنی خودرو و ساعات ورود و خروج محاسبه می‌شود. هزینه ورود و خروج خودروها بسته به ساعات اوج و غیر اوج ترافیک متفاوت است و همچنین خودروهای دارای معاینه فنی برتر از بیست درصد تخفیف برخوردار خواهند بود. ساعات ۶:۳۰ تا ۱۰ صبح و ۱۶ تا ۱۹ عصر، ساعات اوج ترافیک محسوب می‌شود و هزینه تردد در ساعات بین روز کمتر از نصف هزینه تردد در ساعات اوج صبح و عصر است. جزییات نحوه محاسبه عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک در جدول زیر قابل مشاهده است:
نحوه محاسبه عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک
لازم به توضیح است که؛ در صفحه اصلی سایت، امکان ورودِ مشخصات یک یا چند خودرو و شارژ حساب شهروندی وجود دارد. در این مرحله، کاربران می‌توانند حساب شهروندی خود را به میزان دلخواه شارژ کنند تا از آن برای خرید روزانه طرح ترافیک برای هر یک از خودروهای خود استفاده کنند. این مبالغ در حساب شهروندی افراد باقی می‌ماند و صرفاً پس از تردد خودرو در محدوده طرح ترافیک، بسته به شرایط تردد (ساعات اوج یا غیر اوج و دارا بودن یا نبودن گواهی معاینه فنی برتر)، هزینه طرح ترافیک آن روز محاسبه و از حساب کسر می‌شود و مانده آن برای روزهای بعد استفاده می‌شود.
نحوه رزرو؛ پس از ثبتنام در سایت، امکان رزرو مجوز تردد وجود دارد. فایل مربوط به‌روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته، در پایان هفته قبل باز خواهد شد و شهروندان می‌توانند هر تعداد از روزهای هفته را که قصد ورود به محدوده طرح دارند، از طریق سامانه my.tehran.ir خریداری یا به عبارتی رزرو کنند. این کار در روزهای بعد نیز ممکن است و این امکان تا روز چهارشنبه برقرار خواهد بود. برای خرید (رزرو) مجوز هر روز، باید ۳۶ هزار تومان (معادل حداکثر هزینه احتمالی یک روز تردد) در حساب فرد وجود داشته باشد، ولی رقم قطعی هزینه تردد در پایان هر روز با توجه به شرایط حضور خودرو محاسبه و برداشت خواهد شد. درصورتی‌که مجوز روزانه برای خودرو خریداری (رزرو) شده باشد اما استفاده نشود، مبلغ حداقل یک روز (۱۳۴۴۰ تومان) از حساب فرد کسر می‌شود. امکان رزرو (خرید) مجوز تا دو ساعت پیش از تردد وجود دارد.
سقف تعداد مجوزهای روزانه؛ در فاز اول ۴۰ هزار عدد تعیین‌شده است. با توجه به اینکه در سال گذشته به‌طور متوسط روزانه ۱۵ هزار خودرو متقاضی خرید طرح ترافیک روزانه بوده‌اند، امکان تأمین نیاز عموم شهروندان برای ورود روزانه به محدوده طرح ترافیک وجود خواهد داشت.
ساکنان محدوده طرح ترافیک؛ برخلاف سنوات گذشته که اکثر ساکنان به علت محدودیت‌های ناشی از طرح ترافیک، در طول هفته عملاً امکان استفاده از خودروی شخصی خود را حتی برای تردد در خارج از محدوده طرح نداشتند در سال ۱۳۹۷ ساکنان محدوده طرح مجازند به‌طور رایگان در دو ساعت ابتدایی و انتهایی طرح یکبار از محدوده طرح خارج و یکبار وارد شوند (عبور از محدوده زوج و فرد نیز با شرایط ذکر شده برای آنان مجاز است). بهره‌مندی از این امتیاز ویژه، تنها در صورتی مجاز شناخته می‌شود که خودروی ساکنان محدوده طرح تا قبل از ساعت ۸:۳۰ صبح فقط برای یکبار از محدوده‌های طرح ترافیک و زوج و فرد خارج شود، همچنین برای عصر آن روز بعد از ساعت ۱۷ یکبار به محدوده‌های طرح ترافیک وارد شود. بدیهی است که ساکنان در صورت تردد در بین این دو ساعت، باید همانند دیگر شهروندان، عوارض پرداخت کنند.
شیوه استفاده از امتیاز ویژه ساکنان محدوده طرح؛ ساکنان محدوده طرح پس از آن‌که همانند دیگر شهروندان مشخصات شخصی و اطلاعات خودروی خود را در سامانه my.tehran.ir ثبت کردند، باید نشانی محل سکونت خود را نیز در این سامانه وارد کنند. سپس برای تأیید مدارک خود، با در دست داشتن سند مالکیت یا قرارداد اجاره‌ی واحد مسکونی خود به دفاتر خدمات الکترونیک شهر مراجعه کنند. این کار مستلزم آن است که متقاضیان عوارض نوسازی و پسماند را نیز پرداخت کرده باشند و تصویر فیش پرداخت یا رسید الکترونیکی آن را ارائه کنند. امکان درج نشانی و ارائه مدارک برای بهره‌مندی از این امتیاز، همانند ثبتنام ابتدایی در سامانه، محدودیت زمانی ندارد و در هر زمانی از سال - قبل از اولین تردد با شرایط فوق‌الذکر - می‌توان نشانی و مدارک را ثبت و ارائه کرد.
سهمیه خبرنگاری؛ بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر تهران حداکثر سه درصد از کل مجوزهای طرح ترافیک به موارد خاص ازجمله خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و عکاسان خبری اختصاص‌یافته است. این مجوزها به آن دسته از خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و عکاسان خبری اختصاص می‌یابد که به جهت انجام رسالت اطلاع‌رسانی و تسهیل مأموریت‌های مرتبط با تولید خبر، گزارش و تصویر به این مجوز نیاز دارند. بر اساس آیین‌نامه تصویب شده، خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و عکاسان خبری باید به‌موجب قرارداد کار معین (دائمی یا موقت) در یک نشریه، خبرگزاری یا پایگاه خبری اشتغال داشته باشند و مدرکی دال بر اشتغال مستمر به مشاغل مذکور در این آیین‌نامه ارائه دهند. همچنین خودروی متقاضیان دریافت این مجوزها باید دارای پلاک شهر تهران باشد. متقاضیان دریافت این مجوزها باید پس‌ازآنکه اطلاعات فردی و مشخصات خودروی خود را در سامانه my.tehran.ir وارد کردند، مدارک موردنیاز را نیز بارگذاری کنند. در نتیجه نیازی به مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک شهر یا هر قسمت دیگری در شهرداری ندارند.
مدارک مورد نیاز استفاده از سهمیه خبرنگاری؛ برای دریافت طرح ترافیک خبرنگاری در سال ۱۳۹۷ برخلاف سنوات گذشته، کارت خبرنگاری مبنای تخصیص مجوز نیست، بلکه متقاضیان باید طبق آیین‌نامه، مدارک زیر را ارائه کنند:
الف) معرفی‌نامه: معرفی‌نامه خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و عکاسان خبری باید از سوی موسسه مطبوعاتی محل اشتغال ایشان (روزنامه، خبرگزاری و ...) در قالب نامه‌ای به‌عنوان سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران تنظیم و در آن مشخصات فرد متقاضی، شماره خودرو و زمینه کاری وی درج شود. درصورتی‌که متقاضیان نتوانند از یک موسسه خبری معرفی‌نامه ارائه دهند، معرفی‌نامه تشکل‌های صنفی مجاز خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و عکاسان نیز قابل‌قبول است. معرفی‌نامه‌ها الزاماً باید با امضای بالاترین مقام مسئول نهاد صادرکننده ارائه شود و مسئولیت محتوای آن‌ها با موسسه مطبوعاتی یا تشکل صنفی امضاکننده است.
ب) مدرک دال بر اشتغال مستمر به کار خبری: منظور از مدرک دال بر اشتغال مستمر به کار خبری نیز بیمه خبرنگاری است؛ اعم از اینکه فرد متقاضی توسط موسسه محل اشتغال خود بیمه تأمین اجتماعی شده باشد یا تحت پوشش بیمه خبرنگاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار داشته باشد.
درصورتی‌که متقاضی هیچ‌یک از دو بیمه فوق را نداشته باشد، برای اثبات اشتغال مستمر کنونی خود به کار خبری، باید ۱۰ نمونه از آثار منتشرشده با امضای خود در مطبوعات و رسانه‌ها را که متعلق به شش ماه پایانی سال ۱۳۹۶ باشند، ارسال کند.
جانبازان؛ بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، در سال ۱۳۹۷ برای جانبازان گرامی نسبت به گذشته شرایط ویژه‌ا‌‌ی در نظر گرفته‌شده است. بدین ترتیب که خودروهای ویژه جانبازان و معلولان (پلاک ویلچر) برای اولین بار به‌صورت قانونی از پرداخت عوارض طرح ترافیک کاملاً معاف شده‌اند و این موضوع در مستندات قانونی طرح ترافیک جدید نیز درج‌شده است. مالکان این دسته از خودروها نیاز به ثبت اطلاعات خود در سامانه طرح ترافیک نیز ندارند. افزون بر این، خودروهای پلاک شخصی جانبازان ۲۵ درصد به بالا هم در قالب سهمیه‌ای که همانند سنوات گذشته در اختیار بنیاد شهید و امور ایثارگران قرارگرفته است، از پرداخت عوارض طرح ترافیک معاف شده‌اند. اطلاعات این دسته از خودروها باید ابتدا همانند همه افراد در سامانه my.tehran.ir ثبت‌شده باشد و سپس به تعدادی از این خودروها به میزان سهمیه‌های مقرر، همانند سال‌های گذشته از سوی نمایندگان بنیاد شهید و امور ایثارگران سهمیه مربوط واگذار خواهد شد. جانبازانی که متقاضی بهره‌مندی از سهمیه ورود به طرح ترافیک هستند، پس از ثبتنام در سایت مزبور باید مدارک خود را به دفاتر بنیاد ارائه دهند و نیازی به مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک شهر ندارند.
معلولین و بیماران خاص؛ برای بیماران خاص و افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی، همانند گذشته سهمیه‌‌هایی در نظر گرفته‌شده است که به تعدادی از خودروهای این اقشار محترم اختصاص می‌یابد. مجوزهای طرح ترافیک این دو گروه نیز به‌مانند سال‌های قبل به‌واسطه نهادهای دولتی و غیردولتی مرتبط با حوزه معلولان و بیماران خاص، بین متقاضیان توزیع می‌شود. متقاضیان این سهمیه‌ها باید پس‌ازآنکه مانند دیگر شهروندان، اطلاعات شخصی و مشخصات خودرو را در سامانه وارد کردند، به نهادهای مذکور مراجعه کنند و نیازی به حضور و ارائه مدرک در دفاتر خدمات الکترونیک شهر ندارند. لازم به توضیح است که برخلاف دیگر مجوزهای سالانه (دستگاه‌های اجرایی و عمومی)، برای سهمیه طرح ترافیک معلولان و بیماران خاص نیاز به شارژ ابتدایی یک‌میلیون تومانی نیست. همچنین یادآوری می‌شود که ثبتنام اولیه این اقشار محترم به معنای بهره‌مندی از سهمیه طرح ترافیک نیست و قطعی شدن آن، منوط به اختصاص سهمیه بر اساس تعداد در نظر گرفته‌شده از سوی نماینده نهادهای متصدی امر خواهد بود. بدیهی است سایر عزیزانی که به‌واسطه محدودیت‌های فوق امکان دریافت سهمیه را پیدا نمی‌کنند، می‌توانند همانند سایر شهروندان به‌صورت روزانه از طرح ترافیک استفاده کنند.
در پایان قابل بیان است که در طرح جدید، میزان عوارض تردد در ساعات اوج و غیر اوج ترافیک متفاوت است و همچنین زمان اجرای طرح به مدت دو ساعت یعنی از ساعت ۱۷ به ۱۹ افزایش‌یافته است. لذا توزیع ترافیک در طول ساعات اجرایی طرح، سبب روان‌سازی ترافیک و درنتیجه کاهش میزان تولید آلاینده‌ها در ترافیک ساکن می‌شود. از سویی، اعطای امتیاز به خودروهای پاک و دارای معاینه فنی برتر، احتمالاً گرایش شهروندان به استفاده از خودروهای پاک یا کمتر آلاینده را افزایش می دهد. در طرح جدید خودروهای کاربراتوری و فاقد معاینه فنی، ممنوعیت تردد دارند. این طرح با سوق دادن دستگاه‌های اجرایی و عمومی به حمل‌ونقل همگانی به‌جای خودروهای شخصی، می‌تواند به کاهش آلودگی هوا کمک کند. همچنین هزینه‌کرد درآمدهای حاصل از اجرای طرح در توسعه حمل‌ونقل همگانی، بر کاهش آلودگی تأثیر می‌گذارد. برخلاف طرح ترافیک 96 که عملاً برخی خودروها را به سمت ورود غیرقانونی به طرح و پرداخت جریمه اندک ترغیب می‌کرد اما در شرایط جدید خودروهایی که بدون دریافت مجوز وارد طرح شوند علاوه بر جریمه پلیس، باید عوارض تردد را نیز با ۲۰ درصد افزایش بها (به دلیل پیش‌پرداخت نکردن عوارض) بپردازند. همچنین با اجرای طرح جدید تعداد دوربین‌های کنترل‌کننده طرح افزایش‌یافته و این مسئله زمینه‌ساز کاهش تخلفات و افزایش قانون‌مندی می‌شود.
