اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ عباس ریاضت مدیر کل انجمن تخصصی شهرسازی به اقتصاد آنلاین، گفت: از اصلی ترین فضاهای زیرسطحی در توسعه پایدار شهری، تونل های ترافیکی و مترو هستند که با هدف تسهیل و کاهش ترافیک در معابر شهری احداث می شوند.
وی ادامه داد: البته اجرای این قبیل تونل ها در محیط های شهری همواره با چالش های جدی و مسائل ویژه ای چون وضعیت خاک، تاسیسات زیرزمینی، سازه های موجود زیر سطحی، خطر نشست زمین و ... مواجه بوده است.
ریاضت با بیان اینکه بهینه سازی جریان ترافیک در معابر شهری و همچنین بهبود وضعیت آنها، از اولویت های مدیریت شهری محسوب می شود، اضافه کرد: عدم توسعه سیستم بزرگراهی مناسب، باعث ایجاد اختلال در ایفای نقش معابر شده و در نتیجه معابری مانند راه های شریانی و خیابان های محلی که بار ترافیکی خود را به بزرگراه ها انتقال می دهند دچار ترافیک سنگین شده و باعث بالا رفتن زمان سفر در این معابر می شود.
نیاز شدید به شریان‌های عبوری در تهران
به گفته این کارشناس شهری در کشور ما به ویژه در کلانشهرهایی مثل تهران با توجه به افزایش روز افزون تعداد وسایل نقلیه نیاز به افزایش شریان های عبوری به شدت احساس می شود.
ریاضت تاکید کرد:مشکل اصلی در افزایش بزرگراه ها در سطح کلان شهرها معارضان ملکی و تأسیساتی است. قیمت بالای املاک مسکونی و تجاری در کلانشهرها اساسی ترین مشکل برای تأمین پوسته لازم برای احداث بزرگراه به شمار می رود.
به گفته وی علاوه بر تأمین بودجه برطرف کردن معارضان ملکی که گاهی تا چند برابر هزینه احداث پروژه بالا می رود، وجود ساختمان های خاصی مانند مساجد یا ساختمان هایی که امکان تخریب آنها به علت سابقه تاریخی و فرهنگی وجود ندارد، سختی کار را بالا برده و باعث بالارفتن زمان اجرای پروژه یا انحراف بزرگراه می شود.
ریاضت با اشاره به سوابق و تجربیات گذشته (بزرگراه نواب)، ادامه داد: خرید ملک با این حجم از طرف شهرداری باعث بالا رفتن قیمت ملک در سطح شهر نیز می شود. معارضان تأسیساتی نیز به علت عدم وجود نقشه های قابل استناد مشکلات عدیده ای برای اجرا و احداث یک بزرگراه ایجاد می کنند.
برای حفظ بافت شهری، تونل گزینه بهتری نسبت به بزرگراه است
وی اضافه کرد: لذا استفاده از بزرگراه های طبقاتی و تونل ها در دستور کار مدیران شهری برای خروج از بن بست ترافیک در کلانشهرها قرار گرفته است. در این بین باید توجه داشت که برای حل مشکل ترافیک با ید به سیما و منظر شهری و پیوستگی محلات و تعاملات اجتماعی ساکنین آن نیز توجه کرد.
این کارشناس شهری گفت: ممکن است با احداث یک بزرگراه طبقاتی باعث شویم بافت چندین محله از بین برود و در نتیجه ساکنان آن محلات دیگر حس تعلق به مکان نداشته باشند . در این شرایط گزینه احداث تونل مطرح می شود که به نظر متخصصان شهرسازی می تواند گزینه بهتری نسبت به بزرگراه طبقاتی باشد.
وی عنوان کرد: این انسان است که باید از فضای شهری استفاده کند و نه ماشین به همین خاطر ما باید بهترین فضاهای شهری را در اختیار انسان ها و عابران پیاده قرار دهیم و برای ساکنان ، فضاهای مکث و تعاملات اجتماعی ایجاد کنیم و گره های ترافیکی را به گره های اجتماعی تبدیل کنیم .
او معتقد است: ما باید سفرهای درون شهری را به پوسته زیرین شهر منتقل کنیم، زیرا در سطح شهر شبکه رفت و آمد عابرین پیاده را داریم که از سرعت پایین و امنیت و کیفیت بالایی باید برخوردار باشد در عین حال شبکه حمل و نقل نیز باید از سرعت بالا و ایمنی و کیفیت بالایی برخوردار باشد، بنابراین نباید بین این دو شبکه تداخل زیادی داشته باشیم .
کاهش تداخل بین شبکه‌ای با احداث راه‌های زیر زمینی
ریاضت با اشاره به اینکه با احداث راه ها در پوسته زیرین شهر تداخل بین شبکه حمل و نقل و عابرین پیاده کمتر می شود، تاکید کرد: بنابراین کیفیت و ایمنی هر دو بالا می رود. ضمن اینکه با نصب فیلتر های مربوطه، از آلودگی صوتی و آلودگی هوا نیز خبری نخواهد بود .
وی ادامه داد: با توجه به توسعه و کاربری روز افزون تونل ها و اهمیت آن ها در شبکه حمل و نقل بین شهری و درون شهری لازم است پاسخ دینامیکی تونل های شهری در برابر بارهای دینامیکی زلزله مورد بررسی قرارگیرد. از طرفی ایران یکی از کشورهای لرزه خیز جهان است که در امتداد کمربند لرزه خیز آلپ-هیمالیا قرار دارد. به گفته او فلات ایران در چند صد سال اخیر شاهد وقوع زمین لرزه های مخرب و ویرانگری بوده که تلفات و خسارات سنگینی را به همراه داشته است. با توجه به موقعیت ایران و شواهد تاریخی ثبت شد، تحلیل دینامیکی تونل ها در برابر بار زلزله ضروری به نظر می رسد .
ریاضت همچنین تاکید کرد: بر اساس اطلاعات ثبت شده، سازه های زیرزمینی نسبت به سازه های سطحی در برابر زلزله از ایمنی بالاتری برخوردار هستند. زیرا سازه های سطحی فقط در سطح تحتانی خود به زمین اتصال دارند و به صورت آزاد مرتعش می شوند، اما سازه های زیرزمینی، درگیری کاملی با محیط در برگیرنده داشته و در برابر لرزش مقاوم ترهستند.
او با بیان اینکه گزارش هایی از خسارات جدی به فضاهای زیرزمینی در مقابل بارگذاری زلزله وجود دارد، ادامه داد: این گزارش‌ها حاکی از این است که این سازه ها در برابر امواج زلزله به طور مطلق مصون نیستند و بروز آسیب ها و خسارت ها در آنها محتمل است. به عنوان مثال می توان به صدمات وارد بر تونلهای واقع در ژاپن اشاره کرد.
ریاضت در پایان گفت: موضوعی که کمتر به آن توجه می شود احداث تونل های چند منظوره است . تونل ها می توانند در هنگام حوادث طبیعی مانند زلزله و در هنگام جنگ به عنوان پناهگاه نیز استفاده شوند و یا خدمات و کاربری خاصی مانند کتابخانه، فروشگاه، رستوران و یا موزه داشته باشند ولی باید در هنگام طراحی به این موارد توجه کرد .
