به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، هپاتیت در کارکرد کبد اختلال ایجاد می‌کند. امروزه هپاتیت یکی از مشکلات بهداشتی – درمانی عمده جهان به شمار می‌رود و با توجه به سطح بهداشت، سنت‌ها، عادات اجتماعی و میزان رعایت مسائل اخلاقی در شیوع آن در کشورهای مختلف تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود. هپاتیت می‌تواند حاد یا مزمن باشد که هپاتیت مزمن خطرناک‌تر از هپاتیت حاد است و می‌تواند به سرطان کبد، سیروز کبدی و گاهی اوقات مرگ منجر شود. با این همه می‌دانیم که بهترین راه برای مقابله با هر بیماری‌ای پیشگیری است و برای این بیماری هم می‌توان با مصرف مواد مفید برای کبد به سلامت این عضو مهم بدن که از آن به‌عنوان پالایشگاه بدن نیز نام برده می‌شود، کمک کرد. این گزارش را بخوانید تا با انواع هپاتیت، علل بروز، راه‌های پیشگیری و درمان آن بیشتر آشنا شوید.
هپاتیت چیست؟
هپاتیت به‌معنای «التهاب و ورم کبدی» است که به آن یرقان نیز می‌گویند. مهم‌ترین عوامل ایجادکننده این بیماری ویروس‌ها هستند. سیدموید علویان، رئیس شبکه هپاتیت کشور با بیان این مطلب می‌گوید: چنانچه این بیماری و علائم آن کمتر از 6ماه به طول انجامند به آن «هپاتیت حاد» و اگر طول مدت آن از 6ماه بیشتر باشد به آن «هپاتیت مزمن» گفته می‌شود. او درباره اینکه چه عواملی ممکن است موجب التهاب کبد شوند هم می‌گوید: ویروس‌ها شایع‌ترین عامل ایجادکننده بیماری هپاتیت هستند. تاکنون حداقل 6نوع ویروس مسئول بروز انواع مختلف هپاتیت شناسایی شده‌اند که نامگذاری آنها طبق حروف الفبای انگلیسی صورت گرفته است؛ ویروس هپاتیت «A»، «B»، «C»، «D»، «E» و «G». هر کدام از این ویروس‌ها به گروه جداگانه‌ای تعلق دارند و بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنند ارتباطی با یکدیگر ندارند.
هپاتیت مزمن با تغییراتی در بدن همراه است. برای مثال در این نوع هپاتیت، مرگ بافتی به‌وجود می‌آید و سلول‌های کبدی به مرور از بین می‌روند. تشخیص این مسئله تنها با نمونه‌برداری از کبد و روش‌های آزمایشگاهی امکان‌پذیر است. هپاتیت مزمن معمولا بدون علامت است و تنها در برخی موارد با علائمی چون ضعف، بی‌حالی، خستگی زودرس، نداشتن اشتها و درد در کبد به‌صورت دائمی همراه است. وقتی که هپاتیت مزمن باعث سیروز کبدی شده و کارکرد بافت کبد مختل شود، مشکلاتی را برای بیمار ایجاد می‌کند که می‌توان به زردی، بزرگ شدن طحال، آب آوردن شکم، خواب‌آلودگی و ورم دست و پا اشاره کرد. در نهایت فرد به سرطان کبد (سرطان بدخیم) مبتلا می‌شود که آخرین مرحله بیماری است.
علائم هپاتیت را بشناسید
صدیف درویش‌مقدم، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی هم درباره علائم هپاتیت می‌گوید: این بیماری در هر سنی ممکن است افراد را مبتلا کند. ویروس‌های زیادی می‌توانند کبد را درگیر کنند که شایع‌تر از همه 3نوع ویروس A، B و C است. همه این انواع می‌توانند هپاتیت حاد ایجاد کنند اما نوع B و C سبب بیماری مزمن کبدی می‌شوند و در نهایت نارسایی کبدی ایجاد می‌کنند. در مرحله حاد افراد مبتلا ممکن است بدون علامت باشند یا علائم خفیف مشابه سرماخوردگی همچون خستگی، تب خفیف و کاهش اشتها را تجربه کنند، گاهی نیز ممکن است دچار زردی شوند. پس از این مرحله، تعدادی از بیماران وارد مرحله مزمن بیماری می‌شوند که درصورتی که بیماری این افراد بموقع تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرند، با پیشرفت بیماری، نارسایی کبد و حتی سرطان کبد ممکن است به‌وجود آید و سلامتی فرد را به‌طور جدی در معرض خطر قرار دهد. در مرحله مزمن بیماری علائم شامل احساس ضعف، خستگی، کاهش قدرت بدنی، تجمع آب در فضای شکم (آسیت)، کم‌خونی، اختلال انعقاد خون و بروز زردی خواهد بود. با کاهش عملکرد کبد، فعالیت سایر اعضای بدن نظیر مغز، کلیه‌ها، ریه و قلب نیز مختل می‌شود و فرد را ناتوان می‌کند. در این وضعیت، بار اجتماعی و اقتصادی سنگینی به فرد، خانواده و اجتماع تحمیل خواهد شد. با تشخیص بموقع بیماری و درمان مناسب می‌توان از مزمن شدن بیماری و نارسایی پیشرفته که همان سیروز کبدی باشد جلوگیری کرد. درصورت وقوع سیروز کبدی، درمان سخت و با پیچیدگی و دشواری همراه خواهد بود. در این شرایط، یکی از راه‌های درمانی پیشنهادی پیوند کبد است.
راه‌های انتقال هپاتیت B و C چیست؟
حسن سعادت‌نیا، رئیس انجمن گوارش و کبد خراسان رضوی با اشاره به راه‌های انتقال هپاتیت B و C می‌گوید: طی چند دهه اخیر با واکسیناسیون هپاتیت B، شیوع آن به‌شدت کاهش یافته است و امروزه این نوع هپاتیت در ایران نیز به‌ندرت وجود دارد. همچنین در ارتباط با هپاتیت C انتقال آن از طریق فرآورده‌های خونی بوده که اکنون بسیار نادر است و رفتارهای پرخطر جنسی، استفاده از سرنگ‌های مشترک در میان معتادان از عوامل ابتلا به این بیماری به شمار می‌رود. هپاتیت B اکثر مواقع در مراحل اولیه بدون علامت بوده و گاهی با بی‌اشتهایی، تهوع، زردی سفیده چشم و پررنگ شدن ادرار همراه است و رفتارهای پرخطر جنسی، سبب بروز انتقال این بیماری نیز می‌شود. هپاتیت C هم در ابتدا اکثرا بدون علامت است و فقط ازطریق آزمایش خون تشخیص داده می‌شود و در مورد این نوع هپاتیت هنوز واکسیناسیون مؤثری وجود ندارد.
۹۰ درصد مبتلایان هپاتیت C مصرف‌کنندگان مواد‌مخدر هستند
حسین پوستچی، عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه ایران برنامه حذف هپاتیت‌های B و C را مدنظر دارد گفت: ۹۰درصد هپاتیت C در میان معتادان تزریقی دیده می‌شود. درواقع منبع اصلی هپاتیت C معتادان تزریقی هستند، ولی در مورد هپاتیت B منبع انتقال، مادران بارداری هستند که نمی‌دانند به هپاتیت B مبتلا هستند. خوشبختانه هپاتیت B واکسن دارد و 100درصد ایمنی ایجاد می‌کند. در گذشته این بیماری از مادران باردار به فرزندان منتقل می‌شد، ولی از 30سال گذشته که واکسیناسیون علیه این بیماری در نوزادان صورت می‌گیرد و مادران باردار نیز غربالگری می‌شوند، انتقال از مادر به فرزند بسیار اندک شده است. همچنین درمان هپاتیت C طی 10سال گذشته تحول زیادی یافته و به‌عبارتی درمان کامل آن وجود دارد که با 3ماه درمان در 98درصد موارد ویروس از بدن حذف می‌شود. در مورد هپاتیت B درمان‌های موجود تنها باعث کنترل بیماری شده و از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند.
شباهت هپاتیت به آنفلوآنزا
هپاتیت حاد می‌تواند از زمان ورود به بدن و بعد از دوره کمون (زمانی که ویروس در بدن وجود دارد ولی به‌صورت مخفی است) علائمی را به‌وجود بیاورد. علائم اولیه ابتلا به هپاتیت حاد، به آنفلوآنزا شباهت دارد که می‌توان به بدن‌درد، تب، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، سرفه و آبریزش از بینی اشاره کرد. گاهی هپاتیت می‌تواند بعد از گذشت یک تا 2ماه باعث ایجاد زردی شود که این مسئله با پررنگ شدن رنگ ادرار و کمرنگ شدن مدفوع همراه است و علائم اولیه در چنین حالتی کاهش پیدا می‌کنند. در چنین شرایطی کبد می‌تواند بزرگ شود و در قسمت بالای راست شکم باعث احساس درد شود.
علائم و نشانه‌های هپاتیت حاد:
تغییر رنگ پوست و چشم‌ها به زردی (یرقان)
پررنگی ادرار (تیره شدن ادرار)
بی‌رنگ شدن مدفوع (سفید شدن رنگ مدفوع)
تهوع، استفراغ
بی‌اشتهایی
خارش بدن
خستگی، بی‌حالی و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه
هپاتیت‌های ویروسی
عفونت‌های ویروسی کبد که به‌عنوان هپاتیت شناخته می‌شوند، عبارتند از هپاتیت A، B، C، D و E. هرکدام از این هپاتیت‌های ویروسی را یک ویروس متفاوت ایجاد می‌کند. هپاتیت A همیشه بیماری‌ای حاد و کوتاه‌مدت است؛ درحالی‌که هپاتیت B، C و D به‌احتمال زیاد، ادامه‌دار و مزمن می‌شوند. هپاتیت E معمولا حاد است اما می‌تواند در زنان باردار بسیار خطرناک باشد.
هپاتیت A
هپاتیت A به‌وسیله عفونت ناشی از ویروس هپاتیت HAV) A) ایجاد می‌شود. این نوع هپاتیت اغلب توسط مصرف غذا یا آب آلوده به مدفوع فرد مبتلا به هپاتیت A منتقل می‌شود. پس برای پیشگیری از هپاتیت A پس از استفاده از دستشویی، دست‌ها را با صابون بشویید. از غذاهای تازه و طبیعی استفاده کنید. سبزیجات خام را حتما ضد‌عفونی کنید. درصورتی که قصد سفر به مکانی را دارید که هپاتیت در آن شایع است با مشورت پزشک از واکسن هپاتیت A استفاده کنید.
هپاتیت B
هپاتیت B از طریق تماس با مایعات بدن عفونی مانند خون و ترشحات جنسی منتقل می‌شود. استفاده از سرنگ مشترک، داشتن رابطه جنسی با فرد آلوده یا استفاده از تیغ مشترک خطر ابتلا به ویروس هپاتیت B را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری از هپاتیت B از انجام کارهایی که باعث سوراخ و زخمی شدن پوست می‌شود، بپرهیزید. اگر حامل ویروس هستید، همسر خود را مطلع کنید. از استفاده مشترک از مسواک، تیغ یا وسایل مانیکور بپرهیزید. قبل از انجام هر کار پوستی (مانند خالکوبی، سوراخ کردن گوش و...) از استریل بودن دستگاه مطمئن شوید.
هپاتیت D
هپاتیت D که هپاتیت دلتا نیز نامیده می‌شود، یک بیماری جدی کبدی است که ویروس هپاتیت HDV) D) آن را به‌وجود می‌آورد. HDV از طریق تماس مستقیم با خون آلوده گسترش می‌یابد و نوع نادری از هپاتیت است که فقط به‌همراه عفونت هپاتیت B اتفاق می‌افتد.
هپاتیت E
یک بیماری منتقله از طریق آب است. هپاتیت E عمدتا در مناطقی که فاقد سیستم فاضلاب بهداشتی و اصولی هستند، دیده می‌شود. برای پیشگیری از هپاتیت E تمام نکات همچون هپاتیت A باید رعایت شود.
