به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، در سایه جهش 500درصدی میانگین قیمت مسکن در شهر تهران، فرایند تخلیه تدریجی تورم مسکن در بازار اجاره نیز در حال انجام بوده است، اما هرسال فقط بخشی از این تورم با رشد قیمت اجاره جبران شده و به همین دلیل نسبت ارزش مسکن به درآمد اجاره آن به 2 برابر افزایش یافته است. حالا در شرایطی که هنوز بخش قابل‌توجهی از رشد بازار مسکن در بازار اجاره تخلیه نشده و دور نمای تخلیه حباب قیمت مسکن نیز چندان امیدوارکننده نیست، زنگ خطر بحران بازار اجاره به صدا درآمده است. مشاوران املاک تهران، افزایش قیمت‌های پیشنهادی در فایل‌های اجاره را گرچه در مقایسه با قیمت مسکن معقول می‌دانند، اما در قیاس با قدرت خرید جامعه آن را غیرمنطقی و بحران‌ساز تلقی می‌کنند.
بازار اجاره در نقطه کور
مستأجران به‌معنای عام بازار اجاره ایران، سال‌هاست که در نقطه کور مسئولان حوزه مسکن قرار گرفته و هیچ اقدامی برای رفع معضلات این بازار اتخاذ نشده است. البته در یک سال گذشته و با ورود ستاد مقابله با کرونا به مسائل بازار اجاره، 2 مصوبه کلی برای حمایت از مستأجران در بحران کرونا ابلاغ شده که لااقل توانسته از وخیم شدن وضعیت مستأجران کم‌درآمد جلوگیری کند. شاید الزام قانونی برای تمدید خودکار قراردادهای اجاره‌بهای سررسید شده در دوره کرونا و تعیین سقف افزایش قیمت برای آنها در کنار پرداخت تسهیلات کمک ودیعه مسکن به مستأجران واجد شرایط وجود نداشت، مستأجران در سال 99با دوره‌ای پرتنش و سخت روبه‌رو می‌شدند، اما به لطف این 2 مصوبه فعلاً شرایط جاری مستأجران آسیب‌پذیر تغییر محسوسی نکرده؛ البته دیر یا زود با عادی شدن شرایط کرونا، این طبقه نیز باید با واقعیت بی‌رحم بازار اجاره مواجه شوند.
پیگیری از برخی مشاوران املاک شهر تهران حاکی از این است که بازار اجاره در حال رسیدن به قیمت‌هایی است که گرچه با ارزش جاری مسکن مناسبت دارد اما با وضعیت درآمدی و معیشتی خانوارها هیچ تناسبی ندارد. براساس اظهارات مشاوران املاک، در شرایط فعلی قیمت اجاره در فایل‌های مشابه، نسبت به زمستان پارسال بیش از 50درصد افزایش دارد و در ماه‌های آتی این افزایش بیشتر نیز خواهد شد؛ در نتیجه مستأجرانی که قرارداد سال قبل خود را با نرخ‌های ستاد مقابله با کرونا تمدید کرده‌اند در پساکرونا باید هر دوی این افزایش‌ها را تحمل کنند؛ درحالی‌که میزان رشد درآمد آنها نصف این رقم نیز نبوده است.
شاهدی بر بحران اجاره
یکی از مشاوران املاک محدوده کارگر جنوبی ضمن بررسی برخی از قراردادهای خرید و فروش در سال‌های قبل می‌گوید: آپارتمانی که در سال 96به مبلغ 470میلیون تومان معامله شده، در شرایط فعلی حدود 3میلیارد تومان ارزش دارد و از سوی مالک در بازار اجاره عرضه شده است. نکته جالب اینجاست که قیمت پیشنهادی مالک برای این واحد 450میلیون تومان رهن کامل یا 250میلیون رهن و 6میلیون تومان اجاره ماهانه است؛ یعنی قیمت این آپارتمان در سال 96با رهن آن در سال 99برابر شده است.
او با تأکید بر اینکه این اتفاق در کل بازار مسکن رخ داده است، می‌افزاید: در سال 96رهن کامل این آپارتمان 470میلیون تومانی کمتر از 100میلیون تومان بوده و هر مستأجری در منطقه میانی شهر قادر به تأمین آن نبوده است؛ اما حال مستأجر مجبور است 4.5برابر این مبلغ را تأمین کند که یقیناً در توانش نیست. او می‌گوید: فعلاً نسبتاً رهن به ارزش آپارتمان در منطقه میانی تهران به حدود یک‌ششم رسیده و همچنان تا کاهش این نسبت به یک‌پنجم، گرانی اجاره‌بها ادامه خواهد داشت.
تسهیلات ناکام اجاره
پرداخت تسهیلات کمک ودیعه مسکن به مستأجران نیازمند و واجد شرایط دومین اقدام حمایتی از مستأجران بود که از تابستان امسال، به دستور ستاد مقابله با کرونا و با همکاری بانک مرکزی اجرایی شده اما مشکلات و مسائلی که دامن‌گیر اقشار آسیب‌دیده و مستأجران است، در این مورد نیز باعث ناکامی این طرح حمایتی شده است. مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی می‌گوید: با آغاز به‌کار پرداخت وام ودیعه مسکن حدود 920 هزار نفر ثبت‌نام کرده اند که 828هزار نفر از آنها حائز شرایط شناخته شدند و مابقی به‌دلیل کامل نبودن استعلام‌های لازم و همچنین نداشتن مدارک مستدل از دریافت وام ودیعه مسکن، جا ماندند.
از اظهارات پروانه اصلانی چنین برمی‌آید که از مجموع 828هزار نفر مستأجر حائز شرایط تسهیلات ودیعه مسکن، فقط 355هزار مستأجر به مرحله انتخاب بانک رسیده‌اند و از این تعداد نیز هزار نفر در بانک‌ها تشکیل پرونده داده و 191هزار نفر موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند. به‌عبارت‌دیگر؛ فقط 23درصد از مستأجران واجد شرایط تسهیلات ودیعه مسکن که نسبت به ثبت‌نام اقدام کرده‌اند، توانسته‌اند ضامن، وثایق درخواستی بانک و مدارک موردنیاز نظیر گواهی کسر اقساط (برای کارگران، کارمندان و بازنشستگان) و معرفی‌نامه نهادهای حمایتی (برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی) را تأمین کرده و تسهیلات 12درصدی دولت را دریافت کنند. مجموع مبلغ پرداخت شده به 191هزار متقاضی تسهیلات کمک ودیعه مسکن، 3.9هزار میلیارد تومان اعلام شده و سرانه میانگین مبلغ تسهیلات پرداختی به هر متقاضی 20میلیون و 418هزار تومان بوده است.
