به گزارش اقتصادآنلاین، بر اساس اطلاعات درآمد و هزینه خانوار منتشر شده از سوی مرکز آمار، متوسط درآمد سالانه خانوار در شهر تهران در سال 1398 در حدود 81 میلیون تومان برآورد گردیده‌است که رشد 27 درصدی نسبت به سال گذشته از خود نشان می‌دهد. رشدی که پس از سال 1391، بیشترین افزایش درآمد سالیانه خانوار تهرانی در یک دهه گذشته را رقم زده‌است. نمودار زیر روند متوسط درآمد سالانه خانوار تهرانی را در یک دهه اخیر نشان می‌دهد:
با وجود افزایش 27 درصدی درآمد، آنچه که این روزها بیش از پیش احساس می‌شود، افزایش تورم و کم شدن قدرت خرید خانوارها می‌باشد. در این میان، افزایش قیمت مسکن، این کالا را به یک آرزوی دست نیافتنی به ویژه برای جوانان تبدیل کرده‌است. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت راه و شهرسازی، متوسط قیمت یک مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران در سال 1398 به بیش از 13 میلیون تومان بالغ گردیده‌است که رشدی 61 درصدی را نسبت به سال 1397 نشان می‌دهد. بنابراین به وضوح مشخص است که افزایش در قیمت مسکن فراتر از افزایش در درآمد خانوارها می‌باشد؛ موضوعی که خرید خانه برای خانوار تهرانی را دست نیافتنی‌تر از گذشته می‌نمایاند.
برای درک این موضوع شاخص دسترسی را بررسی می‌کنیم. این شاخص میزان دشواری خرید خانه را نشان می‌دهد و برابر است با ارزش یک واحد مسکونی با متراژ 75 متر مربع تقسیم بر درآمد متوسط سالیانه خانوار. بزرگتر شدن این شاخص، بیانگر دشوارتر شدن شرایط برای خرید مسکن می‌باشد. این شاخص برای سال 1398 به بیشترین مقدار خود در یک دهه گذشته رسیده‌است. نمودار زیر شاخص دسترسی و میانگین قیمت یک مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران را طی یک دهه گذشته به تصویر می‌کشد:
همانگونه که مشخص است با رشد فزاینده قیمت مسکن از سال 1396، شاخص دسترسی از عدد 7 به 12 رسیده‌است؛ به این معنا که یک خانوار تهرانی اگر تمام درآمد خود را پس‌انداز کند 12 سال طول می‌کشد تا یک واحد 75 متری خریداری کند؛ البته با فرض ثبات شرایط!!
برای آنکه بتوان تصویر واقع‌بینانه‌تری از وضعیت قدرت خرید خانوار تهرانی در بازار مسکن بدست آوریم، می‌توان از شاخص طول دوره انتظار بهره برد. این شاخص بیانگر آن است که اگر یک خانوار، 30 درصد درآمد سالانه خود را برای خرید مسکن پس‌انداز کند، چند سال طول می‌کشد که قادر به خرید یک واحد 75 متری شود؛ این شاخص از ضرب عدد 3 در شاخص دسترسی بدست میآید. بر مبنای این شاخص طول دوره انتظار در سال 1398 به عدد عجیب 37 سال بالغ گردیده‌است که حاکی از شرایط سخت پیش روی خانوار در خانه‌دار شدن در شهر تهران می‌باشد.
هرچند عوامل مؤثر دیگری بر توانایی خانوار در خرید مسکن اثرگذار می‌باشند، اما با توجه به شرایط موجود نمی‌توان برای این عوامل نیز اثرگذاری بالایی را متصور بود. به عنوان مثال وام مسکن یکی از عوامل مؤثر در افزایش قدرت خرید مسکن در سراسر دنیا تلقی می‌شود که بخش قابل ملاحظه‌ای از ارزش ملک به صورت وام در اختیار خانوار قرار می‌گیرد. اما در ایران با توجه به مبلغ وام مسکن نمی‌توان اثرگذاری بالایی در ایجاد قدرت خرید خانوار متصور شد. به عنوان مثال در شهر تهران حداکثر مبلغ وام مسکن برابر با 250 میلیون است که بر اساس متوسط قیمت مسکن در سال 1398 تنها 25 درصد هزینه یک واحد 75 متری را فراهم می‌کند. بنابراین انتظار می‌رود که سیاستگذاران کلان اقتصادی جهت جلوگیری از تبعات و آسیب‌های اجتماعی ناشی از چنین شرایطی همچون حاشیه‌نشینی، مهاجرت به شهرهای اطراف، افزایش سن ازدواج و ... نسبت به وضع سیاست‌های مناسب اقدام نمایند.
