به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، خبر فروش این میزان سلاح در شرایطی منتشر می‌شود که کنگره آمریکا به علت نقش عربستان در جنگ یمن و همچنین درباره پرونده قتل جمال خاشقجی، خواستار توقف صدور تسلیحاتی به این کشور شده بود؛ اما این تمام ماجرا نیست. جنگ یمن و مقابله با داعش، حجم ورود سلاح به خاورمیانه را در سال‌های اخیر حدود صد درصد بیشتر کرده و این امر نگرانی‌ها درباره بروز جنگی دیگر در این منطقه پرتنش را افزایش داده است. براساس گزارشی که مؤسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم منتشر کرده، فروش و انتقال تسلیحات نظامی به خاورمیانه در پنج سال اخیر نزدیک به 87 درصد رشد داشته است تا بیش از یک‌سوم تجارت جهانی اسلحه به نام کشورهای خاورمیانه ثبت شود.
در میان کشورهای خاورمیانه نیز قابل انتظار است که عربستان سعودی در صدر واردکنندگان تسلیحات نظامی قرار داشته باشد. این کشور که از سال 2015 با همراهی تعدادی از متحدانش وارد میدان جنگ داخلی یمن شده، در فاصله سال‌ها با رشد 192درصدی در واردات سلاح در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ به بزرگ‌ترین واردکننده تسلیحات جهان تبدیل شده است. چهار کشور دیگر خاورمیانه و شمال آفریقا شامل مصر، الجزایر، امارات متحده عربی و عراق هم در میان 10 خریدار اول تسلیحات در جهان هستند.
پیه تر وزمن، یکی از محققان ارشد مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم، با اشاره به چنین آماری می‌گوید: «تجهیزات نظامی ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه هواداران زیادی در حکومت‌های خاورمیانه دارد و این قدرت‌های نظامی هم با آگاهی از این موضوع و با توجه به شعله‌وربودن آتش جنگ در یمن صادرات خود به کشورهای عرب خاورمیانه را افزایش داده‌اند.عربستان همچنان بزرگ‌ترین مشتری تسلیحات آمریکایی در خاورمیانه محسوب می‌شود. با‌این‌حال در پنج سال اخیر و با افزایش تنش در رابطه میان واشنگتن و قاهره، روسیه، فرانسه و آلمان فروش تسلیحات خود به مصر را افزایش داده‌اند. یکی دیگر از دلایل افزایش صادرات تسلیحات نظامی به خاورمیانه لزوم جایگزین‌کردن تجهیزات و مهمات نظامی قدیمی است که در یمن، سوریه، عراق و لیبی مستقر بود؛ اما در درگیری‌ها نابود یا آسیب جدی به آنها وارد شد.
عربستان در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ ۹۴ جنگنده مجهز به موشک‌های کروز و دیگر تسلیحات هوشمند را از آمریکا و بریتانیا تحویل گرفته است. این کشور قرار است در پنج سال پیش‌رو هم نزدیک به صد جنگنده، ۸۳ تانک و سیستم‌های دفاع موشکی دیگر از ایالات متحده، حدود 740 خودروی زرهی از کانادا، پنج ناوشکن از اسپانیا و موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد از اوکراین تحویل بگیرد. این خرید‌ها در حالی صورت می‌گیرد که در ماه‌های اخیر فشار نهادهای حقوق‌بشری برای توقف صادرات تسلیحات به عربستان با هدف اعمال فشار بر این کشور برای پایان‌دادن به جنگ یمن افزایش یافته است. امارات متحده عربی بزرگ‌ترین متحد عربستان در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس هم در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ سامانه‌های دفاع موشکی، موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و بیش از هزارو 700 نفربر زرهی از آمریکا و سه ناوچه سبک از فرانسه خریداری کرده است.
قطر هم که در سال‌های اخیر وارد تنش سیاسی با عربستان و متحدانش شده، در پنج سال گذشته نزدیک به 225 درصد بیش از دوره‌های قبل خرید نظامی داشته است. آلمان، فرانسه، چین، ایالات متحده، ایتالیا و بریتانیا مهم‌ترین تأمین‌کنندگان تجهیزات نظامی قطر به شمار می‌آیند.
پیشتازی ایالات متحده
در‌حال‌حاضر سالانه صد میلیارد دلار صرف تجارت بین‌المللی سلاح می‌شود و ایالات متحده 34 درصد این تجارت را به خود اختصاص داده است. با وجود اینکه روسیه در سال‌های اخیر تلاش کرده قدرت نظامی خود را افزایش دهد؛ اما فاصله بسیار زیادی با آمریکا دارد. صادرات نظامی آمریکا حدود 58 درصد بیش از روسیه به‌عنوان دومین صادرکننده تجهیزات نظامی در جهان است. در پنج سال اخیر صادرات تسلیحات نظامی آمریکا نزدیک به 30 درصد رشد نشان می‌دهد و در‌این‌میان مقصد بیش از نیمی از تسلیحات نظامی آمریکا کشورهای خاورمیانه بوده است؛ اما روسیه در این مدت تنها هفت درصد به صادرات نظامی خود افزوده است.
چین نیز که در سال‌های گذشته بیشترین رشد اقتصادی را داشته و با سیاست‌های ملی‌گرایانه شی جینپینگ، تنش‌های خود با آمریکا و ماجراجویی‌هایش در منطقه را تشدید کرده، بی‌توجه به حوزه نظامی نبوده است و در‌حال‌حاضر بعد از ایالات متحده، روسیه، فرانسه و آلمان و بالاتر از بریتانیا، پنجمین تأمین‌کننده سلاح در جهان محسوب می‌شود. بهبود جایگاه نظامی چین در جهان در حالی صورت می‌گیرد که بریتانیا در دوره پنج‌ساله اخیر نزدیک به شش درصد رشد صادرات نظامی داشته است و عمده‌ترین مشتریانش هم عربستان و عمان هستند؛ اما چین در دو دوره پنج‌ساله اخیر، 38 درصد به صادرات تسلیحات نظامی افزوده و همچنین در بحث بودجه دفاعی هم دومین کشور در جهان پس از آمریکاست. ایالات متحده 602 میلیارد دلار بودجه دفاعی دارد و چین با اختلاف بسیار زیاد و با 150 میلیارد دلار دومین کشور از این نظر در جهان است.
یافته‌های جدید
تمام کشورهای خاورمیانه واردکننده سلاح نیستند و در سال‌های اخیر ترکیه پس از اسرائیل در جایگاه دومین تأمین‌کننده سلاح برای کشورهای خاورمیانه قرار گرفته است؛ اما افزایش صادرات و مصرف سلاح در کشورهای خاورمیانه به یکی از نگرانی‌ها و چالش‌ها در غرب تبدیل شده است. پاتریک ویلکن، متخصص کنترل تسلیحات در سازمان عفو بین‌الملل، می‌گوید: «تسلیح مجدد ارتش عراق پس از شکست‌های اولیه در برابر داعش یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش صادرات سلاح به خاورمیانه محسوب می‌شود؛ اما با توجه به اینکه دموکراسی در اغلب کشورهای خاورمیانه به چشم نمی‌خورد، این تسلیحات معمولا از سوی حکومت‌ها علیه مردم خود یا غیرنظامیان دیگر کشورها به کار می‌روند که در‌این‌باره می‌توان به سرکوب معترضان در مصر، افزایش قربانیان غیرنظامی در جنگ یمن و نیز خشونت اسرائیل علیه فلسطینی‌ها اشاره کرد».
جف آبرامسون، یکی از اعضای ارشد سازمان کنترل تسلیحات، ایالات متحده را مسئول افزایش خشونت‌ها در خاورمیانه می‌داند و می‌گوید: «پس از ماجرای قتل جمال خاشقجی و روشن‌شدن نقش محمد بن سلمان در این فاجعه، بحث و جدل‌های بسیاری در غرب برای کاهش یا قطع صادرات سلاح به عربستان ایجاد شد؛ اما دونالد ترامپ با رد ارزیابی‌های اطلاعاتی، به تجارت تسلیحاتی خود با عربستان ادامه داد و حتی به‌تازگی توافق‌های جدیدی با ریاض به امضا رسانده است؛ اما در آلمان، بریتانیا و فرانسه جنجال‌های بسیاری برای توقف صادرات سلاح به عربستان تا پایان‌دادن به جنگ یمن ایجاد شده است. ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده سلاح در جهان باید در‌این‌باره مسئولیت‌پذیرتر عمل کند؛ اما دولت ترامپ با افزایش صادرات نظامی به عربستان و امارات عملا تنش‌ها در خاورمیانه را افزایش داده است».
