پربیراه هم نبود وقتی خبرها از موفقیت دونالد جان ترامپ، شومن برنامه‌های تلویزیونی و سرمایه‌دار برج‌ساز، حکایت کرد، جهان به بهت عظیمی فرو رفت و انگار تمایلی نداشت آن را باور کند. این‌گونه بود که دیوانه آمریکایی با اختلاف ٣٧ رأی الکترال و در حالی که هیلاری کلینتون، کاندیدای حزب دموکرات، نزدیک به ٢,٥ میلیون رأی بیشتر از ترامپ داشت به کاخ سفید راه پیدا کرد تا جهان در روزهای پایانی ٢٠١٦ به شوک فرو رود. به‌این‌ترتیب واکنش‌ها به ریاست‌جمهوری آمریکا که تا پیش از این در حد حدس و گمان بود و البته بیشتر به سوی پیروزی احتمالی هیلاری کلینتون گرایش داشت، رنگ‌وبوی دیگری به خود گرفت و ایران هم مانند خیلی از کشورهای دیگر جهان خالی از این واکنش‌ها نبود.
به نوشته شرق ، درحالی‌که تا پیش از پیروزی ترامپ اغلب صاحب‌نظران معتقد بودند حضور یک دموکرات شرایط را برای ایران بهتر خواهد کرد، با پیروزی وی دچار شک و دودلی شده بودند و اماواگر می‌کردند. برخی از تهدیداتش دل‌نگران بودند و برخی می‌گفتند فقط یک شوی سیاسی بود. حتی گرایش‌های سیاسی هم برای قضاوت و پیش‌بینی آینده آمریکا بعد از ترامپ کفایت نمی‌کرد که در این میانه برخی معتقد بودند همه‌چیز به روال گذشته خواهد بود و برخی منتظر رشته‌شدن پنبه‌ها. حالا که مجلسین آمریکا به تمدید تحریم‌های ١٠ساله ایران رأی داده‌اند و سه گزینه تندرو هم در سه مسئولیت مهم مشاور امنیت ملی، رئیس سیا و وزارت دفاع منصوب شده‌اند، امروز مواضع ابتدایی ایران به‌ویژه دو جریان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا در قبال این رویداد، خالی از لطف نیست.
اصلاح‌طلبان و معتدلان
اما اولین واکنش‌های بعد از انتخاب از سوی معتدلان و اصلاح‌طلبان کلید خورد؛ درست بعد از اعلام موفقیت ترامپ از شبکه‌های تلویزیونی خارجی.
و این‌چنین بود که قبل از هر کسی حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، در واکنش توییتری به انتخاب نامزد جمهوری‌خواهان، نوشت: «تصویری که ترامپ در سخنرانی اعلام پیروزی به عنوان رئیس‌جمهور از خود نشان می‌داد، با تصویر او در دوران انتخابات متفاوت بود؛ این نکته‌ای درخور توجه است».
این سخن آقای ابوطالبی شاید دربرابر این موضوع بود که به نظر نگران‌کننده‌ترین نکته درباره ریاست‌جمهوری ترامپ، سخنان وی درباره لغو برجام بود وقتی که بارها در گفته‌هایش تأکید کرده بود: «به این قرارداد تعهد چندانی ندارد». به‌این‌ترتیب گویی منظور آقای معاون این بود که نباید از انتخاب ترامپ هراسناک شد. او فقط شعار داده بود و به گونه‌ای دیگر عمل می‌کند.
سیاست‌های ایران تغییر نمی‌کند
اما رئیس‌جمهور هم به این مسئله واکنش نشان داد و جانب دسته دوم را که معتقدند حضور ترامپ تأثیری در ایران ندارد گرفت و گفت نتیجه انتخابات آمریکا، اثری در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران ندارد.
به گفته او، موقعیت آمریکا در جامعه بین‌المللی و افکار عمومی جهان به دلیل سیاست‌های غلط تضعیف شده و شکاف بیشتر با جامعه جهانی و اروپا به این موقعیت، بیشتر ضربه خواهد زد. رئیس‌جمهوری ادامه داد: نتیجه انتخابات آمریکا، نشان داد التهابات و عدم ثبات داخلی آمریکا مدت‌ها باقی خواهد ماند و زمان زیادی می‌برد این اختلافات و مشکلات داخلی حل شود.
رئیس شورای عالی امنیت ملی تأکید کرد هوشمندی ایران در توافق هسته‌ای این بود که برجام را نه به عنوان توافق با یک کشور یا یک دولت، بلکه به عنوان یک قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل تثبیت کرد که با تصمیم یک دولت تغییر‌پذیر نیست.
آمریکا باید برجام را اجرا کند
وزیر خارجه کشورمان هم جزء آن دسته‌ای بود که نگرانی به دل راه نمی‌داد و مثل حسن روحانی معتقد به بی‌تأثیری انتخابات آمریکا بر مسائل ایران بود. به این ترتیب بود که در تحلیل انتخاب ترامپ، خاطرنشان کرد: ما در امور داخلی دیگر کشورها دخالت نمی‌کنیم. این انتخاب مردم آمریکاست؛ اما هرکس رئیس‌جمهور آمریکا باشد باید واقعیات جهان و منطقه ما را به‌درستی بشناسد و با آن با واقع‌گرایی مواجه شود.
وی ادامه داد: ایران و آمریکا روابط سیاسی ندارند، اما آنچه آمریکا به عنوان یک تعهد بین‌المللی چندجانبه در برجام پذیرفته است را باید اجرا کند.
تأثیری بر ایران ندارد
و درنهایت شمخانی، نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، بود که گفت: نتیجه چهل و پنجمین انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نشان داد سرخوردگی و بی‌اعتمادی اکثریت جامعه به ساختار و رویه‌های جاری در این کشور واقعی و رو به ازدیاد است.
شمخانی با بی‌تأثیر عنوان‌کردن نتیجه انتخابات آمریکا بر سیاست‌ها و اقدامات کشورمان در ابعاد سیاسی، اقتصادی و امنیتی، اظهار کرد: اصولا مشی مستقل و رفتار هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران بر خلاف برخی کشورهای منطقه در هیچ مقطع زمانی متأثر از تغییر حاکمیت در دیگر کشورها نبوده و سیاست نه شرقی و نه غربی کشورمان با پشتوانه حمایت مردمی و اتکا به ظرفیت‌های داخلی، مسیر روشن خود را براساس حکمت، عزت و مصلحت طی خواهد کرد.
بیزینس من خطرناک نیست
اما محمدعلی ابطحی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور در دوران اصلاحات، بعد از اعلام خبر پیروزی ترامپ، بلافاصله در اینستاگرام خود نوشت: «در این چند روز چند بار نوشتم ترامپ بهتر است. ترامپ که بیاید، در چارچوب حقوقی جهان باید زندگی کند. نه توافق هسته‌ای را پاره می‌کند و نه جنگی راه می‌اندازد. مردم آمریکا آقایی بر کشور خودشان را بر آقایی بر دنیا ترجیح دادند. «بیزینس‌من» هیچ‌وقت خطرناک نیست. من که قبلا هم گفتم به نفع ما و خاورمیانه و جهان است که ترامپ رئیس‌جمهور است».
مشکل خود آمریکایی‌هاست
پس از این واکنش‌های سریع کم‌کم خبرگزاری‌ها هم شروع کردند تا نظرات فعالان سیاسی را استمزاج کنند و این‌چنین بود که محمدرضا خاتمی در واکنش به انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، گفت: نباید از نظر دور داشت که تحمل ترامپ نسبت به رؤسای‌جمهوری قبلی آمریکا کمتر است یعنی زود عصبانی می‌شود و ممکن است زود تصمیم‌های آنچنانی بگیرد. به‌همین‌دلیل، کشورهایی مثل ایران باید با این پدیده با احتیاط برخورد کنند و بهانه‌ای به دست او ندهند که بتواند خودش را در افکار عمومی آمریکا و جهان محق نمایان کند و کارهای احمقانه‌ای انجام دهد.
اما وی تأکید کرد: درعین‌حال، برای کشوری مستقل مثل ایران تفاوتی ندارد کلینتون یا ترامپ بیاید چون ما باید با درایت و تدبیر منافع خود را پیگیری کنیم. بهتر است از همه فرصت‌ها و به‌ویژه فرصت جهانی برای نجات کشور از مشکلات استفاده کنیم. باید منتظر شد اگر ترامپ همان ترامپ قبل از انتخابات باشد و آن شعارهایی که داد و برنامه‌هایی را که اعلام کرد بخواهد عملی کند، یک وضعیت است. اما اگر به روال معمول که هرکسی پایش را در کاخ سفید یا در هر کاخ ریاست‌جمهوری می‌گذارد براساس روبه‌روشدن با واقعیت‌ها و ارزیابی دقیق‌تر وضعیت امور برنامه‌هایش باشد، طور دیگر است. به گفته خاتمی، درکل سیاست‌های آمریکا در بخش خارجی‌اش خیلی تفاوت محسوسی نخواهد کرد چنان‌که در همه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور در طول دهه‌های گذشته دیده‌ایم هرکسی که آمده است با یک نوسان چند درصدی در سیاست خارجی روبه‌رو بوده است. برای مثال، اوباما اگرچه در انتخابات رویکرد خاصی به مسائل خاورمیانه و مسلمانان داشت ولی در عمل خیلی تفاوتی با سیاست‌های بوش نداشت.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب افزود: در دوران ترامپ بیشترین مسئله، مسئله داخلی آمریکا خواهد بود و اگر واقعا این اتفاق بیفتد و به طور واقع‌بینانه مسائل سیاست خارجی‌شان را براساس منافع آمریکا تنظیم کنند یک فرصت برای کشورهای مستقلی مثل ایران است که بتوانند از این فرصت استفاده لازم را بکنند.
اظهارنظر زود است
کمال خرازی، وزیر خارجه اصلاحات، هم اگرچه اظهارنظر دراین‌باره را زود دانسته بود، ولی گفت: معمولا شعارهای انتخاباتی رئیس‌جمهورهای آمریکا با حرف‌های آنها در کاخ سفید فرق دارد. بعضی افراد امیدوار هستند بعد از روی‌کارآمدن، مواضع ترامپ تلطیف شود ولی باید صبر کرد و دید چه همکارانی را انتخاب می‌کند و استراتژی او چیست؟
اصولگرایان
اما داستان اصولگرایان متفاوت بود. از ابتدای رقابت‌های انتخاباتی مشخص بود جانب ترامپ برای آنها عزیزتر است همین هم علت آن بود که بعد از موفقیت ترامپ همچنان واکنش‌های گذشته را تکرار کردند و از آن نگرانی‌ای که در جبهه اصلاح‌طلبان و متعادلان به چشم می‌خورد، خبری نبود اگرچه سعی کردند خیلی با احتیاط و در لفافه این احساس خود را بروز دهند.
تغییر دور نیست
چنین بود که عبدالرضا داوری، از نزدیکان و مشاوران محمود احمدی‌نژاد، بلافاصله در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «عنصر مصلحت در احکام، تابع زمان و مکان است؛ اگر مصلحت یک «حکم» با توجه به شرایط زمانی و مکانی جدید تغییر کرد، به دنبال آن، «حکم» نیز تغییر می‌کند. دور نیست که تغییر مصالح دوره «پسانهی» در عصر «ترامپیزه‌شدن» آمریکا، احکام جدیدی را موجب شود».
این ناشناس بزرگ
این واکنش از سوی هواداران احمدی‌نژاد تنها بود که حمید بقایی هم که معمولا کمتر نظر یا مصاحبه‌ای از او منتشر می‌شود، ضمن مقایسه تلویحی ترامپ و احمدی‌نژاد، نوشت: «ترامپ، ناشناسی بزرگ است. او مصداق بارز استیلای شهرستان بر کلان‌شهر است؛ مصداق پیروزی روستا بر شهر. ترامپ در سیاست داخلی به نخبگان سیاسی تعلق ندارد».
گویی بقایی دوست داشت بگوید این ترامپ همان احمدی‌نژاد ماست؛ با همان ویژگی‌های ناشناس و کم‌سابقه‌بودن در حوزه سیاست! و این یعنی باید منتظر شگفتی‌های احمدی‌نژادانه باشید.
ترامپ دیوانه نیست
اما اسدالله بادامچیان، نایب‌رئیس شورای مرکزی حزب مؤتلفه و اصولگرای کهنه‌کار، هم شادی خود را در پرده نشان داد و با بیان اینکه ترامپ بخشی از حرف‌های مردم آمریکا را بیان کرد، گفت: مردان خاکستری و پشت پرده آمریکا مایل بودند نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود.
به باور بادامچیان، جریان پشت پرده آمریکا چون می‌دانستند «هیلاری کلینتون» رأی نمی‌آورد «دونالد ترامپ» را وارد رقابت‌های انتخاباتی کردند تا «کلینتون» پیروز شود و رأی بیاورد.
بادامچیان با بیان اینکه «در آمریکا هر کسی سر کار بیاید خیلی در سیاست‌های آنها تغییری ایجاد نمی‌شود»، ادامه داد: البته با پیروزشدن «دونالد ترامپ» (نامزد حزب جمهوری‌خواه) از این به بعد دعوا و درگیری‌های فراوانی درون حاکمیت آمریکا ایجاد خواهد شد.
این فعال سیاسی اصولگرا گفت: «ترامپ دیوانه نیست؛ کسی که دارای این همه امکانات، شرکت و ثروت است که دیوانه نیست».
بادامچیان با اشاره به اینکه «با انتخاب ترامپ در حاکمیت ایالات متحده آمریکا دوگانگی ایجاد شده است»، افزود: «توده مردم از ترامپ توقع دارند وی حرف‌هایشان را اجرا کند که ترامپ هم نمی‌تواند این کار را بکند و درنتیجه یک گام بیشتر و پیش‌تر به فروپاشی نظام لیبرال‌دموکراسی غربی است».
بادامچیان با اشاره به کتاب موج سوم (الوین تافلر)، افزود: بسیاری از صاحب‌نظران نیز نسبت به نارضایتی‌های جامعه آمریکایی، از سال‌ها پیش هشدار داده‌اند.
این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه «مسئله برجام مربوط به ملت ما، قدرت و اقتدار دولت و حکومت ماست»، بیان کرد: «در رأس حکومت و نظام، رهبر معظم انقلاب قرار دارند که هفته گذشته پیش‌بینی دقیقی از انتخابات آمریکا داشتند و هم نشان دادند نظام آمریکا از درون در حال فروپاشی است».
شاید بد نباشد برجام به هم بخورد
اما غلامعلی حدادعادل برخلاف دیگر دوستان اصولگرایش عجله نکرد، هرچند علاقه‌اش به پیامدهای منفی آمدن ترامپ را نتوانست پنهان کند و ته دلش که همان برهم‌خوردن برجام است را نشان داد و گفت: به نظر من زود است پیش‌بینی کرد. همان‌طور که عده‌ای پیش‌بینی کردند کلینتون رئیس‌جمهور می‌شود و نشد. زیاد عجله نکنیم که بگوییم ترامپ چنین‌وچنان می‌کند باید مدتی صبر کرد تا معلوم شود آیا حرف‌های وی ترفند انتخاباتی بوده است یا این آدم واقعا می‌خواهد تغییراتی را دهد.
وی ادامه داد: معمولا رؤسای‌جمهوری قبل از انتخاب‌شدن شعارها و حرف‌هایی می‌زنند ولی بعد از انتخاب‌شدن به آن عمل نمی‌کنند. مثل اینکه این یک قاعده کلی است بنابراین در آمریکا هم بعید نیست این‌طور شود.
حدادعادل گفت: اگر واقعا این حرف‌هایی که زده است، بخواهد به آنها عمل کند، نه‌فقط روی مذاکرات برجام اثر خواهد گذاشت، بلکه روی روابط آمریکا با اتحادیه اروپا و اعراب هم اثر خواهد گذاشت.
این فعال سیاسی اصولگرا افزود: خیلی چیزها به هم می‌خورد و بدون نظر به برجام، شاید هم بد نباشد خیلی چیزها به هم بخورد چون از این سامانی که داده ما خیری ندیدیم شاید در بی‌سامانی خیری حاصل شود.
اقتدار آمریکا شکست
درهمین حال حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، عضو جامعه روحانیت مبارز و نماینده سابق مجلس در کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی، درباره خوشحالی برخی جریان‌های اصولگرا از این پیروزی نیز، تأکید کرد: اگر در ایران هم برخی خوشحالند برای این است که آن اقتدار و شکوهی که آمریکایی‌ها نشان می‌دادند واقعیت ندارد و آمریکا آن توان و ابرقدرتی که قبلا مدعی آن بود را از دست داده و خوشحالی آنها به این معناست.
به نفع ایران است
و علی مطهری هم اگرچه در بسیاری موارد نگاه اصولگرایان را برنمی‌تابد، دراین‌باره مانند آنها اندیشید و گفت ریاست‌جمهوری ترامپ به نفع ایران خواهد بود.
به گفته نایب‌رئیس مجلس، مواضع ترامپ در دوره تبلیغات انتخاباتی و ریاست‌جمهوری متفاوت خواهد بود. درمجموع با توجه به مواضعی که ایشان در دوره تبلیغات داشتند، فکر می‌کنم ریاست‌جمهوری ایشان برای ایران مفیدتر است تا اینکه خانم کلینتون انتخاب می‌شد. به‌دلیل اینکه دموکرات‌ها با برنامه‌ریزی دقیق‌تری حرکت می‌کنند و با پنبه سر می‌برند.
وی افزود: ترامپ اولا صداقت بیشتری دارد و مواضعش درباره سوریه مواضع خوبی بود. او همچنین نسبت به عربستان نگاه خوبی ندارد و مایل به روابط خوب با روسیه است البته من فکر می‌کنم مخالفت ترامپ با برجام هم به نفع ایران است و آنها در عمل نمی‌توانند کاری کنند. درمجموع فکر می‌کنم ریاست‌جمهوری ترامپ به نفع ایران است.
روزنامه‌ها چه نوشتند
اما نخستین واکنش‌ها را اگرچه در صفحات شخصی مجازی مثل اینستاگرام و توییتر افراد می‌شد پیدا کرد، ولی اصلی‌ترین واکنش‌ها فردای روز انتخابات در روزنامه‌ها رقم خورد و این‌گونه بود که روزنامه کیهان آن را «پیروزی دیوانه بر دروغ‌گو» توصیف کرده و روزنامه‌های آرمان و ابتکار آن را «زلزله ترامپ» عنوان کردند. شهروند آن را «شورش آمریکایی» خواند و روزنامه جوان نوشت: «آمریکا علیه آمریکا شورید». روزنامه جام‌جم از «شوک ترامپ» نوشت و روزنامه اعتماد «جهان نگران آمریکای ترامپ» را به عنوان تیتر خود برگزید. روزنامه وطن امروز هم با تیتر «خانه پوشالی» خبر پیروزی ترامپ را پوشش داد.
ترامپ فقط وعده داد
چنین بود که سعدالله زارعی، در یادداشت روز کیهان درباره «آمریکا پس از ترامپ» نوشت: «بعید به نظر می‌رسد ترامپ بخواهد به آنچه در بخش‌های مختلف گفته است عمل کند و بعید به نظر می‌رسد حتی حزب جمهوری‌خواه که اینک اکثریت را در مجلس نمایندگان و سنا دارد نیز اجازه بدهد ترامپ با عمل به وعده‌های انتخاباتی، دگرگونی قابل‌ملاحظه‌ای را در سیستم آمریکا پدید آورد. شاید به همین دلیل بود که ترامپ در اولین مواجهه با هواداران پیروز خود و در اولین عبارت‌هایش گفت؛ اکنون زمان آن است که آمریکا زخم‌های خود را ترمیم کند ما باید به عنوان مردمی متحد دوباره جمع شویم. یادمان نرفته است که تیتر انتخاباتی باراک اوباما نامزد دموکرات‌ها نیز در سال ۲۰۰۸ هم تغییر (Change) بود و یکی از وعده‌های او این بود که به مداخلات نظامی آمریکا و زندانی‌کردن مظنونین در گوانتانامو خاتمه می‌دهد ولی همان راه بوش را ادامه داد».
مواضع خارجی فرعی
عباس عبدی هم به عنوان یک اصلاح‌طلب در سرمقاله روزنامه شهروند نوشت: «ترامپ آمده است، لازم نیست که گمانه‌زنی‌های عجیب‌وغریب درباره اقدامات و سیاست‌های احتمالی وی انجام شود. به نظر نمی‌رسد که آمریکایی‌ها او را به دلیل مواضع خارجی‌اش برگزیده باشند، بنابراین مواضع خارجی او فرع بر مواضع داخلی‌اش خواهد بود و از این حیث می‌تواند محل معامله و بحث و گفت‌وگو قرار گیرد، بنابراین نیازی نیست که ایران نسبت به مواضع احتمالی ترامپ واکنش عجولانه‌ای نشان دهد، چه از حیث مثبت و چه از جهت منفی. فرصت برای شناخت بیشتر مواضع احتمالی او وجود دارد. آمریکا یا ترامپ فعال مایشاء نیستند که هر کاری بخواهند بتوانند انجام دهند. به اظهارات شعاری آنان نگاه نکنیم، ترامپ در نهایت می‌خواهد مسائل داخلی آمریکا را حل کند، با این حال، در مواجهه با گاو لزومی ندارد که احتیاط را از دست داد».
جمهوری‌خواهان برای ایران بهترند
یدالله جوانی، معاون سابق سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، هم در سرمقاله روزنامه جوان در برابر این پرسش که پیروزی کدام‌یک از دو نامزد، برای ایران بهتر بود، نوشت: «دشمنی آمریکا با انقلاب اسلامی، نظام اسلامی و ملت ایران، ریشه در خلق‌وخوی استکباری نظام سیاسی آمریکا دارد و از این جهت، هیچ تفاوتی بین دموکرات و جمهوری‌خواه وجود ندارد. حتی هر دو نامزد در بروز دشمنی با ملت ایران و انقلاب اسلامی، گویا با هم نوعی رقابت هم در تبلیغات خود داشتند، اما در این میان یک عامل ترجیح وجود دارد و آن اینکه، از میان دو دشمن به استناد آیات قرآن، روایات، عقل و تجربه، آن دشمنی خطرناک‌تر است که از مکر، حیله و روش‌های پیچیده و پنهان برای اعمال دشمنی، بیشتر استفاده می‌کند. به عبارت دیگر، دشمن هرچه دشمنی‌اش آشکارتر باشد، مقابله با آن آسان‌تر خواهد بود. براساس تجربه دشمنی جمهوری‌خواهان علیه انقلاب اسلامی و ملت ایران در ۳۷ سال گذشته، آشکارتر بوده است».
نگاه روشنفکران و استادان دانشگاه
دراین میان روشنفکران و استادان دانشگاه هم چه در قالب مقاله و یادداشت در جراید و سایت‌های خبری و چه در قالب سخنرانی، واکنش‌های مختلفی نشان دادند و از تأثرات حضور ترامپ در اقتصاد و سیاست و جامعه گفتند و برخی شروع به تحلیل و چرایی حضور او کردند.
و این‌طور بود که فرشاد مؤمنی درباره دلایل اقتصادی پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا، به نقل از جوزف استیگلیتز در این مقاله (چرا ترامپ؟) گفت که فضای سیاست‌زده آمریکا، همه اذهان و رسانه‌ها را به سمت چهره متفاوت ترامپ، ادا و اطوار و عبارت‌های ناپخته او منعطف کرده است. وی گفت: از منظر اقتصاد سیاسی، ترامپ سخنگویی طیف بزرگی از جمعیت که از حاکمیت سرمایه، وجود فساد گسترده و نابرابری‌های از حدود متعارف خارج شده، خسته شده‌اند را برعهده گرفته است. مؤمنی ادامه داد: وی تأکید کرده بود اگر این فرد را که با هوشمندی کامل چنین مسائلی را موردتوجه قرار داده، دست‌کم بگیرید و اگر خانم کلینتون در تبلیغات خود، تعهدات مشخصی در زمینه‌های موردتوجه ترامپ به جامعه آمریکا ندهد، قطعا ترامپ در انتخابات برنده خواهد شد؛ این حرف را ایشان یک ماه پیش زده بود.
پیروزی عوام‌فریبی عقل‌ستیز
موسی غنی‌نژاد نیز در تحلیل پیروزی ترامپ، تأکید کرد این اتفاق نشان از پیروزی نوعی رویکرد پوپولیستی بر کل قدرت مستقر سیاسی، اعم از حزب حاکم و اپوزیسیون حزبی رسمی دارد. نکته مهم دراین‌میان منزلت اقتصادی- اجتماعی قهرمان این پوپولیسم پیروزمند است: سرمایه‌دار میلیاردری که توده‌های ناراضی و سرخورده به استقبال وی شتافته‌اند. پیام اقتصادی- اجتماعی این سیاست‌مدار تازه‌به‌دوران‌رسیده «غیرخودی» چه بود که فراتر از نظام حزبی و رسانه‌ای عریض و طویل مستقر، به دل توده‌ها نشست؟ او نظام آمریکا را به چالش کشید و همه صاحبان قدرت سیاسی و رسانه‌ای را به دروغ‌گویی متهم کرد و یک‌تنه با زبان عوامانه خود مدعی حقیقت شد. نتیجه انتخابات می‌گوید حدود نیمی از رأی‌دهندگان، از جمله بخش مهمی از خانم‌ها، به او حق دادند و ارزیابی‌های او را کم‌وبیش پذیرفتند. آنچه در آمریکا اتفاق افتاد پیروزی اقتصاد آزاد به‌اصطلاح «نئولیبرالیستی» نبود، بلکه پیروزی عوام‌فریبی عقل‌ستیز بود که از طریق اسب تراوای روشنفکران مخالف تجارت آزاد میسر شد.
و اینها فقط مشتی از خروارها تحلیل و پیش‌بینی درباره چرایی حضور ترامپ و احتمالاتی بود که قرار است در زمان ریاست وی بر دنیا و کشورش بگذرد. گویی برای همه گروه‌ها و دسته‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... مهم است مشخص شود آمریکای پس از ترامپ چگونه است؟ انگار هرچه که باشد در توافقی نانوشته، همگان بر تأثیر این اتفاق مهم بر روندهای مختلفی که در دنیا می‌گذرد، واقفند. درهرحال، هرچه که باشد پاسخ این سؤال تا چندی بعد که دور است و دیر نیست، نمایان خواهد شد.
