میتوان گفت خلاقیت شکل کنترل شده یا محدودشدهای از تخیل است که ممکن است خلق یک نقاشی، لباس، یک قطعه موسیقی یا پختن یک غذای جدید باشد که حتی در دوران کودکی هم میتواند خود را نشان دهد. البته شاید بسیاری از خانوادهها با این نوع پدیدهها در رفتار یا گفتار کودکان خود مواجه شوند؛ اما چون خودشان شناخت لازم را در آن زمینه ندارند نسبت به آن بیتوجه باشند . اما آن دسته از والدین که به کوچکترین رفتارهای کودکان خود هم توجه نشان میدهند میتوانند با داشتن صبر و حوصله و همچنین دقت بیشتر در رفتار کودکان آینده بهتری را برای فرزندشان رقم بزنند. در این خصوص با دکتر سمیه صالحی، روانشناس و مشاور گفتوگو کردهایم.
خلاقیت
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، خلاقیت فعالیت پویایی است که با ضمیر ناخودآگاه و خودآگاه ما در ارتباط است و گاهی تمام ذهن ما را در بر میگیرد و اگر بخواهیم تعریف مشخصی از خلاقیت داشته باشیم باید بگوییم آگاهی و دانش است همراه با تجربه و بینش ساده و کودکانه.
ما معمولا با دو نوع خلاقیت روبهرو هستیم؛ خلاقیت اولیه و ثانویه. خلاقیت اولیه مربوط به ناخودآگاه ما میشود و هنگام کودکی در همه افراد مشترک است، اما در بسیاری موارد افراد در بزرگسالی آن را از دست میدهند. ولی خلاقیت ثانویه منطبق بر عقل سالم و صحیح است و در واقع میتوان گفت فرد سالم و خلاق فردی است که میتواند بین دو سطح هوشیار و ناهوشیار ذهن خود ارتباط برقرار کند.
نقش والدین و مربیان در پرورش خلاقیت
طبیعی است که همه ما دوست داریم فرزندانی خلاق و بااستعداد داشته باشیم، اما در این میان نحوه تربیت و شیوههای رفتاری ما با کودکان بسیار موثر است. یعنی اینکه ما چطور به فرزندمان ابراز محبت کنیم یا شیوههای رفتاری ما باید با او چگونه باشد که باعث سرکوب خلاقیت نشود و به رشد و پرورش استعدادهای او کمک کند. بنابراین میتوانیم بگوییم که رشد یا سرکوب خلاقیت از درون خانواده شکل میگیرد زیرا خانواده مهمترین نقش را در تربیت و شکلگیری شخصیتی افراد بازی میکند.
اما عامل مهم دیگری که میتواند در رشد و پرورش خلاقیت کودکان تاثیر مهمی داشته باشد محیطهایی آموزشی مانند مهدکودک یا مدرسه است. این موضوع خیلی مهم است که به بچهها فرصت لازم برای سوال کردن و کشف محیط داده شود. ضمن اینکه هیچگاه نباید کودکان را به دلیل سوال پیچ کردنهای مداومشان سرزنش یا تحقیر نکنیم.
بنابراین وقتی فضای آزادی را برای کودک در نظر بگیریم، وقت کافی برای او بگذاریم و توجه لازم هم به او داشته باشیم و همراه او هر فعالیتی را به روشهای جدید تجربه کنیم میزان خلاقیت در کودک نیز بیشتر خواهد شد.
راههای پرورش خلاقیت
آموزش ما بهکودک باید طوری باشد که همیشه او را به طرف پرسشهای جدید دیگری هدایت کند. بنابراین موقع جواب دادن به سؤالات کودک بهتر است اول از خود او کمک بگیریم تا هر چیزی را که به ذهنش میرسد بگوید. به این ترتیب کمکم ذهن او به سمت مهارتهای جدیدی سوق پیدا میکند و ارتباط مناسبی بین معلومات قبلی خود با پاسخ ما برقرار کند.
حس کنجکاوی را در کودکان افزایش دهید. برای این کار، هیچ چیز مثل پاسخهای جالب و فراخور فهم او به پرسشهایش نیست. سؤال در واقع انعکاس ذهن تشنهای است که میخواهد با دریافت جواب خود را سیراب کند، پس بهتر است هر چند وقت یکبار درباره موضوعی با کودک به روش دلنشینی گفتوگو کنیم و بخواهیم در مورد بسیاری از چیزها ابراز عقیده کند.
به عقاید جالب یا حتی با مزه کودکتان احترام بگذارید. کودکانی که به نوعی خلاقیت آنها برانگیخته شده، روابط و مفاهیم را درک میکنند، اما اگر والدین و مربیان به آنها توجه کافی نداشته باشند میتواند در رشد نیافتن خلاقیت و سرکوبش بسیار موثر واقع شود.
هیچ وقت سعی نکنید بیش از حد در کارهای کودکان دخالت کنید. وظیفه والدین و مربیان در این خصوص این است که به فرزند خود اجازه دهند گاهی هم مطابق سلیقه خود همه چیز را کشف کند. فراموش نکنید مراقبتها و دخالتهای بیش از حد بزرگسالان قابلیت یادگیری مبتکرانه کودکان را از بین میبرد.