قفل اصلی مذاکرات باز می شود؟

اقتصادآنلاین ـ پرستو بهرامی‌راد؛ مذاکرات برای احیای پرونده برجام ادامه دارد، ولی هنوز این پرونده بلاتکلیف میان تهران و واشنگتن پاس کاری می‌شود.

چندی قبل انریکه مورا، هماهنگ‌کننده مذاکرات به تهران سفر کرد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در مورد سفر او گفت که ایران بسته پیشنهادی جدید در اختیار مورا برای تایید آمریکا ارائه قرار داده است. از سوی دیگر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از سفر انریکه مورا به تهران اعلام کرد که مذاکرات از بن بست خارج شده است.

در چنین شرایطی سوال اصلی این است که پیشنهاد جدید ایران به آمریکا چه بوده است؟

غربی‌ها اختلاف اصلی که مذاکرات را به بن بست رسانده است را درخواست ایران برای خروج نام سپاه پاسداران از لیست تروریستی معرفی کرده‌اند. بدون شک حل این مساله جزء مسائل مطرحی ایران به مورا بوده است.

البته طبق گفته منبع آگاه به اقتصادآنلاین مورد دیگر اختلاف میان تهران و واشنگتن در خصوص تضمین‌ها است. همچنین این موضوع که اگر آمریکا بار دیگر از برجام خارج شود، زمان پیشنهادی برای خروج شرکت‌ها و سرمایه‎گذاران از ایران که در برجام حدود 6 ماه مطرح شده افزایش یابد. با این حال هنوز مقام رسمی این موضوع را تایید یا تکذیب نکرده است.

با این حال در روزهای اخیر ما شاهد تحرکات فراوانی در منطقه در خصوص پرونده احیای برجام هستیم که باید این را به خوبی رصد کرد. یکی از نگرانی‌های جدی غربی‌ها در خصوص اقدامات تهران در منطقه است. حتی با طرح خروج نام سپاه از لیست FTO نیز آمریکا خواستار تعهدات فرابرجامی از ایران شده است. در زمان مذاکرات عباس عراقچی، مذاکره‌کننده پیشین ایران با 4+1 نیز بحث گفت‌وگو در خصوص حضور منطقه‌ای ایران و مباحث موشکی مطرح بود.

به نظر می‎رسد اتفاقات این روزهای منطقه در خصوص ایران را باید در همین زمینه دنبال کرد. در واقع همه کشورهای منطقه که به زعم خود به دنبال ثبات در منطقه خلیج فارس هستند، تلاش می‌کنند نقشی در این زمینه ایفا کنند.

مذاکره با عربستان

اولین گام برای ایران، توافق با عربستان سعودی بود. تا امروز پنج دور مذاکره در عراق میان تهران و ریاض انجام شده است. در آخرین مذاکرات قرار بر این شد که گفتگوها از سطح امنیتی به دیپلماتیک تغییر مسیر دهد.

اختلافات ایران و عربستان یکی از مسائلی است که طی سال‌های گذشته برخی بازیگران منطقه تلاش در رفع آن داشته‌اند. حل این اختلافات می‎تواند گام بزرگی برای ایران در منطقه باشد. همچنین توافق منطقه‌ای ایران و عربستان برای دولت بایدن نیز امتیازهایی برای تثبیت جایگاه او و حزب دموکرات دارد. پس از خروج آمریکا از افغانستان و بازگشت طالبان به صحنه قدرت، تا اندازه زیادی بر نقش سیاست خارجی آمریکا تاثیرگذار بوده که اکنون تلاش‌ها برای احیای برجام به نوعی تلاش برای اصلاح این نقش است.

مسقط واسطه  قدیمی

در مسیر مذاکرات تهران و ریاض باید سفر ابراهیم رییسی، رییس جمهوری به عمان را رصد کرد. این سفر از دو جنبه قابل بررسی است. بدون شک عمان با توجه به روابط مطلوب با هر دو کشور ایران و عربستان، نقش پررنگی در مذاکرات میان دو کشور بازی خواهد کرد. در واقع علاوه بر عراق باید زین پس ردپای عمان را در روابط ایران و عربستان دنبال کنیم.

دومین گزینه در سفر رییسی به عمان در نقش این کشور در مذاکرات برجامی است. پیش از این هم عمان در مذاکرات اولیه ایران و آمریکا برای رسیدن به توافق برجام به نوعی نقشی مهم ایفا کرد. اگرچه این اتفاقات در همان زمان در روابط و جلسات پشت پرده اتفاق افتاد اما به گفته تحلیل‌گران، بدون شک سفر رییس جمهوری در این برهه که پرونده احیای برجام روزهای پایانی زندگی خود را طی می‎کند، حائز اهمیت خواهد بود.

قطر، تلاش حداکثری برای احیای برجام

همچنین اخیرا شیخ تمیم بن حمد آل‌ ثانی امیر قطر به ایران سفر کرده و بعد از آن به اروپا رفته است. قطر این روزها سعی دارد خود را منجی اصلی پرونده احیای برجام نشان دهد.

امیر قطر روز جمعه در کنفرانس خبری مشترک با اولاف شولتز، صدر اعظم آلمان گفته است: امیدواریم بین طرف‌ها در پرونده مذاکرات هسته‌ای با ایران توافقی حاصل شود و قطر آماده مشارکت برای کمک به حل مسائل پیرامون این مذاکرات هسته‌ای است.

البته در این راه اتفاق عجیبی رخ داده است. شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر در سفر امیر قطر به تهران گفت که رهبر ایران در ارتباط با پرونده هسته‌ای ابراز آمادگی کرده‌ که مصالحه و سازش کند. اما سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران سخنان او را به دیدار ده روز پیش امیر قطر با آیت‌الله خامنه‌ای در تهران مربوط دانست و گفت چنین روایتی از آن دیدار کاملا غلط است.

با این حال دوحه همه سعی خود را می‎کند که نقش میانجی میان تهران و غرب را به عهده بگیرد تا هر چه زودتر توافق در وین صورت گیرد.

در واقع مسیری که می‌توان ترسیم کرد، این خواهد بود که ایران با کشورهای منطقه به یک توافق امنیتی دست پیدا کند و همین راه را برای احیای برجام هموار خواهد کرد و ادامه روابط و مذاکرات می‌تواند در نهایت به خواسته ایران که خروج نام سپاه از لیست گروه‌های تروریستی است منجر شود که به گفته تحلیل‌گران این همان یک تیر و دو نشانی است که ایران مدنظر دارد.