اقتصادآنلاین-موسی حسن‌وند؛ آقای نبویان دیروز در نشستی تحت عنوان "همایش دفتر ارتباطات فرهنگی" در قم به انتقاد از توافقی که قرار است مایه احیای برجام شود، پرداخته است. او از اینکه "در توافق جدید هیچ چیز لغو نمی‌شود" انتقاد کرده و گفته آقای باقری به بچه‌های انقلابی گفته "تند" هستید. نبویان از قول امیرعبداللهیان که چند روز پیش در مجلس حاضر شد، گفته تحریم‌های "آیسا، کاتسا و یوترن لغو نمی‌شود" و آمریکا حاضر نشده معافیت صادر کند.
محمود عباس‌زاده هم چند روز پیش گفته بود: «ما مصر به رعایت خطوط قرمزمان، حل مسائل اصلی و رفع تحریم‌های برخی نهادها، آیسا، کاتسا و یوترن هستیم؛ این‌ها مواردی است که هنوز حل نشده و ما بر حل آنها اصرار داریم و معتقد هستیم که توافق خوب، توافقی است که تکلیف این موارد روشن شود.»
تحریم‌هایی که لغو نمی‌شود
اما تحریم‌های آیسا، کاتسا و یوترن چیست و چرا نبویان عدم لغو این تحریم‌ها را خسارت می‌داند؟ "آیسا" یا "ایسا" به طور خلاصه لایحه تحریم ایران و لیبی بود که از سال ۲۰۰۶ و با لغو تحریم‌های لیبی بر ایران اعمال می‌شود. قانونی که در ادبیات سیاسی ایران به نام "داماتو" نیز مشهور است و براساس آن شرکت‌های آمریکایی از سرمایه‌گذاری سالانه بیش از ۴۰ میلیون دلار در بخش نفت و گاز ایران و لیبی منع شدند. این قانون سال ۱۳۷۴ و در زمان کلینتون در کنگره آمریکا تصویب شد و لغو آن (آنطور که آقای نبویان می‌خواهد) طبعا در اختیار رییس‌جمهور نیست.
کاتسا هم قانونی است که با رای کنگره ایالات متحده آمریکا، علیه ایران، روسیه و کره شمالی به تصویب رسید، تا تا دور جدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را به اتهام حمایت از تروریسم، نقض حقوق بشر و برنامه توسعه موشک‌های بالستیک را وضع کند. این لایحه توسط دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا امضا و رسماً به قانون تبدیل شد. این لایحه هم صرفا توسط کنگره قابل لغو است و نمایندگان، اختیارات رییس جمهور را برای تغییر در این تحریم‌ها بدون تأیید کنگره را کاهش داده‌‌اند.
تحریم یوترن دلاری هم در دهه ۹۰ همراه با آیسا اعمال شد. تحریمی که ایران را از دسترسی مستقیم به دلار آمریکا منع می‌کرد. اما اگر بانک پرداخت کننده و دریافت کننده خارج از حوزه صلاحیتی ایالات متحده بودند، انتقال وجه از طریق آمریکا اتفاق می‌افتاد و بدین ترتیب یک چرخه دلاری به وجود می‌آمد. از سال ۲۰۰۸ خزانه‌داری آمریکا پس از قطعنامه ۱۸۰۳ شورای امنیت و با استناد به توصیه نامه تازه FATF و با طرح اتهام پولشویی حمایت ایران از تروریسم و اشاعه تسلیحاتی مجوز تراکنش های U-Turn را ملغی کرد. البته بسیاری معتقدند رفع این تحریم شاید خیلی هم به نفع ایران نباشد. چون باز شدن این چرخه برای ایران، ریسک بالای مسدود و مصادره شدن دارایی‌ها را نیز به همراه خواهد داشت و چه بسا اگر در برجام این دسترسی احیا شده بود، دولت ترامپ و دادگستری آمریکا میلیاردها دلار از پول های ایران را به سرقت برده بودند.
واقعیت این است که در برجام هیچ تحریمی لغو نشد و همه آنها مشروط بر اجرای تعهدات ایران، تعلیق شد. طبعا در مذاکراتی که برای احیای همان توافق قبلی صورت می‌گیرد و برپایه همان متن مورد اشاره برگزار شده، نمی‌توان چیزی فراتر از آن به دست آورد. این همان چیزی است که از طرف اقلیت تندرو مجلس نادیده گرفته می‌شود.
بازگشت به یک توافق متوازن
در تمام سالهای دولت گذشته، رییس جمهور و وزیر خارجه زیر فشار اقلیت تندرویی که حالا در مجلس هستند به خیانت و دادن امتیازهای بیشتر و دریافت امتیازهای کمتر متهم شدند. آقای ظریف در روزهای پایانی سال گذشته در یک مصاحبه گفت: «ما می‌گفتیم برجام یک توافق متوازن است. من نمی‌گویم این توافق صددرصد به نفع ایران است؛ این یک توافق متوازن است و آمریکایی‌ها (مخصوصا اصحاب ترامپ) به توافق متوازن عادت ندارند.»
واقعیت هم این است که برجام توافقی برای محدود کردن صنعت هسته‌ای ایران در قبال برخی امتیازهای مشخص بود. توافقی که میشد از آن برای رسیدن به توافقی بهتر و جامع تر استفاده کرد، اما فضای تند داخل در سال احیای برجام و البته پیروزی ترامپ در سال بعد از توافق، بسیاری از امیدها را ناامید و فضای خوشبینی را به بدبینی تیدبل کرد. حالا همان کسانی که به برجام و ظریف حمله می‌کردند، می‌گویند "آمریکا قوی ظاهر شده اما دوستان ما بسیار ضعیف ظاهر شده‌اند" و به رییسی و باقری در مذاکرات احیای برجام حمله می‌کنند، بدون اینکه واقع بینانه درک کنند که نمی‌توان در مذاکرات "احیای برجام" چیزی بیشتر از خود برجام به دست آورد. بنابراین نمی‌توان به وزیر خارجه کشور حمله کرد که چرا گفته: «برجام سقف مطالبات ماست.»
شاید نوک انگشتتان شکسته است
رضا نصری حقوقدان بین‌الملل در واکنش به اظهارات نبویان نوشت: "گفته شده فردی می‌رود پیش پزشک و می‌گوید «آقای دکتر، تمام بدنم درد می‌کند» دکتر می‌پرسد دقیقاً کجای بدن‌ات درد می‌کند؟ آن فرد هم نقاط مختلف بدنش را از سر تا پا یکی یکی با نوک انگشت فشار می‌دهد و به دکتر می‌گوید «اینجا...اینجا...اینجا..اینجا»
کل بدنش را بررسی می‌کنند و مشخص می‌شود نوک انگشت‌اش شکسته است! حالا خوب است جناب نبویان هم یک بررسی بکنند. شاید اینطور نیست که کل بازیگران و تصمیم‌گیران نظام در حوزه سیاست خارجی و برجام ایراد دارند. شاید نوک انگشت خودشان شکسته باشد!"
